کاهش شدید درآمد اهالی فرهنگ شرایط را به سمت و سویی برده که اگر قرار باشد کل حمایتها، به پرداختهای اندک محدود شود و شاهد حمایت گسترده مالی نباشیم، با ریزش گسترده شاغلان در چرخههای مختلف از عوامل تولید و توزیع مطبوعات و کتاب تا عوامل سینما، تئاتر، موسیقی به ویژه عوامل پشت صحنه موثر در تولید و توزیع محصولات فرهنگی و هنری خواهیم بود؛ چرخه وسیعی از مشاغل که اگر آسیب ببینند، بازسازیاش در کوتاه مدت ممکن نیست.
به گزارش «تابناک»؛ برای بسیاری از مردمانی که خانه نشین هستند، نظیر دانشجویان و دانش آموزان، روزها به کندی سپری میشود اما برای بسیاری از صاحبان کسب و کارها ضرب آهنگ ایام سریع تر از هر زمان طی میشود و وقت پرداخت حقوقها میرسد؛ کسب و کارهایی که درآمدِ حداقلی داشتهاند و خواهند داشت و بدون پشتوانه مالی قابل توجه، حفظ بدنه نیروی انسانیشان روز به روز دشوارتر میشود. تداوم این وضعیت، حفظ منابع انسانی را در ساختاری که صرفاً هزینه در پی دارد، دشوار میسازد و این دشواری منتهی به اخذ تصمیمات سخت خواهد شد.
در عرصه فرهنگ که شاهد تعطیلی عمده هستیم، آن گونه که فعالان عرصه نشر در روزهای پیشین خبر دادهاند، فروش کتاب 90 درصد کاهش یافته است. مطبوعات که اساساً در بحران بودند و صرفاً با یارانه اداره میشدند، شرایط دشوارتری را پشت سر میگذارند. وبسایتهای خبری نیز که صرفاً متکی بر یارانه نیستند و با وجود نقش حداکثری در اطلاع رسانی، از حمایت حداقلی نسبت به روزنامه و رسانههای کاغذی برخوردارند نیز با افت آگهی و همچنین دشواری وصول مطالبات از بخش خصوصی مواجه هستند که یا تعطیل هستند یا دسترسی به درآمدها به شکل طبیعی ندارند و اینها بخشی از وسعت بحران است.
در سینما، تئاتر و موسیقی که کلیه برنامهها تعطیل شده، درآمد به صفر رسیده و صرفاً ویدیو کلوپهای اینترنتی یا «وی او دی / VOD» که غالباً در یک بستر رانتی فعال هستند، به واسطه خانه نشین شدنِ مردم، صاحب درآمد نجومی شدهاند و با توجه به آنکه برای طیف وسیعی از فیلمها و سریالهای خارجی عرضه شده، یک ریال نیز پرداخته نکردهاند، با سود خالص در این حوزه روبرو هستند. در واقع به جز یک بخش رانتی بسیار کوچک در حوزه فرهنگ و هنر، بخشهای مولد عملاً تعطیل هستند و با بحرانی روبه رو شدهاند که میتواند منجر به ریزش گسترده نیروهای انسانی در این بخشها شود.
آن گونه که «تابناک» مطلع شده در برخی بخشها نظیر کتاب فروشیها، رویکردهایی نظیر پرداخت بیمه و عدم پرداخت حقوق با ارائه مرخصی بدون حقوق در دستور کار برخی فعالان قرار گرفته و برخی رسانهها نیز دست به تعدیل زدهاند یا قراردادها را با پرسنل تمدید نکردهاند و دست خود را برای رد پرسنلشان در هفتهها و ماههای پیش رو و در صورت تداوم این وضعیت باز گذاشتهاند. برخی سینماداران حتی منتظر تشخیص تبعات کرونا نیز نشدهاند و پیش از فرارسیدن نوروز دست به تعدیل گسترده زدند و اظهارنظر رئیس سازمان سینمایی مبنی بر کمک به شرط عدم تعدیل به همین سینماداران بازمیگشت.
در این شرایط از دهها تا صدها میلیارد تومان کمک به عرصه فرهنگ برای حفظ حیات کسب و کارها و جلوگیری از بیکاری گسترده در این عرصه است. این رقمها ظاهراً اعدادی بزرگی است اما وقتی این ارقام میان مشاغل فرهنگی توزیع میشود، رقمهای تخصیص یافته بسیار اندک تلقی میشود؛ به ویژه اگر قرار باشد این وضعیت کرونایی تداوم داشته باشد و تاثیرات اقتصادیاش دامان اقتصاد ایران را تا نیمه دوم سال هزار و سیصد و نود و نه بفشارد. بیشک اگر حیات اقتصادی عرصه فرهنگ و حفظ ساختار فرهنگ برای متولیان امر اهمیت داشته باشد، باید شاهد توجه ویژهای در این حوزه باشیم، چون در غیر این صورت آینده روشنی برای فرهنگ ایران متصور نیست.