در مورد آنوسمی یا نابویایی چه می دانید؟

به گزارش «تابناک»، آنوسمی یا از دست دادن حس بویایی مشکلی نسبتا ناشناخته باقی مانده است، زیرا مطالعات یا داده‌های جامعی در زمینه بررسی این موضوع وجود ندارند. گفته شده است، افرادی که به این شرایط مبتلا می‌شوند وضعیتی ناامیدکننده را تجربه می‌کنند.

در ادامه به تعدادی از دلایلی که موجب ایجاد آنوسمی می شود، اشاره می شود.

آسیب مغزی

درک ما از آسیب مغزی - چه در نتیجه جراحت‌های ورزشی، تصادف خودرو، یا چیز دیگر - همچنان در حال شکل گیری و توسعه است. برای افرادی که از آسیب مغزی چشمگیر رنج می‌برند، علائم بسیاری وجود دارند و اغلب سال‌ها پس از حادثه نیز طول می‌کشند.

یکی از این علائم می‌تواند آنوسمی باشد. آسیب وارد شده به مغز اغلب موجب از دست دادن حس بویایی می‌شود که می‌تواند برای یک دوره زمانی کوتاه یا بلند مدت باقی بماند. به طور ویژه، آسیب دیدن لوب فرونتال مغز، جایی که بو پردازش می‌شود، می‌تواند به از دست دادن حس بویایی منجر شود. آسیب مستقیم به بینی نیز می‌تواند موجب از دست دادن حس بویایی شود، اگرچه این موضوع پس از بهبودی آسیب وارده به سرعت برطرف می‌شود.

عفونت ویروسی دستگاه تنفس

هر فردی که به یک سرماخوردگی بد یا آنفلوآنزا مبتلا شده باشد، آگاه است که این شرایط می‌تواند به از دست دادن قدرت بویایی به میزان اندک یا قابل توجه منجر شود. این نوع از عفونت‌ها می‌توانند به آسیب دیدگی دیواره داخلی بینی و سینوس‌ها منجر شوند و تشخیص روایح را برای فرد دشوار سازند.

به طور ویژه، عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی در این زمینه مشکل آفرین هستند. در شرایطی که آن‌ها اغلب به آنوسمی منجر می‌شوند، در بیشتر موارد نتیجه بویایی پریشی یا پاروسمی (Parosmia)، یک احساس تحریف شده از بو است، که می‌تواند موجب شود افراد در برابر روایحی که به طور معمول دلپذیر هستند، واکنش منفی نشان دهند. این شرایط به دلیل آسیب دیدگی سلول‌های گیرنده بویایی رخ می‌دهد. خبر خوب این است که درمان موثر منبع عفونت به طور معمول نتایج مثبت بلند مدت را در پی دارد.

آنوسمی ایدیوپاتیک

در تعداد بسیار بالایی از موارد، هیچ توضیح جسمانی برای بیماری که از دست دادن نسبی یا کامل حس بویایی را گزارش می‌کند، وجود ندارد. حتی پس از انجام آزمایش‌های مختلف - از جمله آزمایش خون و اسکن‌های مغزی - یافتن دلیل جسمانی برای ناتوانی قدرت بویایی می‌تواند دشوار باشد.

بیمارانی که از دست دادن حس بویایی را گزارش می‌کنند، اما شرایط جسمانی را نشان می‌دهند که می‌تواند ابتلا به این وضعیت را توضیح دهد، ممکن است در ادامه با مشکلات مرتبط با زوال عقل از جمله بیماری پارکینسون و بیماری آلزایمر مواجه شوند. بر همین اساس است که افراد مسن باید در صورت مواجهه با نشانه‌های مرتبط با آنوسمی با پزشک خود مشورت کنند.

آسیب بینی یا سینوس

افرادی که با آسیب بینی قابل توجه - مانند شکستگی بینی - مواجه شده اند می‌دانند که چه شرایط دردناکی هم در زمان جراحت و هم در هفته‌های پس از آن شکل می‌گیرد.
جدا از احساس درد، یکی دیگر از عوارض جانبی آسیب وارده به بینی و سینوس‌ها می‌تواند از دست دادن قدرت بویایی یا آنوسمی باشد. تورم اطراف بینی و سینوس‌ها می‌تواند موجب از دست دادن توانایی بویایی شود. این شرایط پس از فروکش کردن التهاب بهبود می‌یابد. شایان ذکر است که سرماخوردگی شدید، پولیپ‌های بینی، و آلرژی‌های فصلی نیز می‌توانند موجب آنوسمی شوند.

آنوسمی مادرزادی

درصد بسیار کمی از افرادی که با از دست دادن نسبی یا کامل حس بویایی مواجه هستند، به عنوان افرادی با آنوسمی مادرزادی شناخته می‌شوند. در این موارد افراد بدون هیچ توانایی بویایی متولد می‌شوند.

این شرایط ممکن است با سندرم کالمن، بیماری که در نتیجه تولید هورمون ناکافی توسط غده هیپوفیز شکل می‌گیرد، مرتبط باشد. این وضعیت به طور معمول با یک نقص در هیپوتالاموس مرتبط است که می‌تواند شامل مشکلات باروری نیز شود.

زوال عقل

بیماری‌های مربوط به زوال عقل - از جمله بیماری پارکینسون و بیماری آلزایمر - می‌توانند موجب آنوسمی شوند. در حقیقت، از دست دادن قدرت بویایی ممکن است خود را چند ماه یا حتی چند سال پیش از پدیدار شدن بیماری پارکینسون یا بیماری آلزایمر نشان دهد.

در همین راستا، آنوسمی می‌تواند روشی موثر برای تشخیص بیماری‌های مرتبط با زوال عقل پیش از ظهور آن‌ها باشد. بر همین اساس است که افراد بزرگسال و به ویژه افراد پیر باید در صورت مواجهه با از دست دادن نسبی یا کامل قدرت بویایی خود به پزشک مراجعه کنند.

موارد دیگر

تعداد دیگری از شرایط سلامت می‌توانند به از دست دادن اندک یا قابل توجه حس بویایی منجر شوند. به عنوان مثال، برخی مشکلات کبد و غده تیروئید می‌توانند موجب تجربه آنوسمی در بیمار شوند. افزون بر این، برخی بیماران مبتلا به دیابت یا صرع ممکن است از دست دادن حس بویایی خود را تجربه کنند.

صرف نظر از وضعیت سلامت، افرادی که هر گونه از دست دادن حس بویایی - اندک یا چشمگیر - را تجربه می‌کنند باید به سرعت به پزشک مراجعه کنند. آزمایش‌های خون، اسکن‌های مغزی و دیگر انواع بررسی‌ها می‌توانند به تشخیص این که مشکل موقتی است - به عنوان مثال در نتیجه آلرژی‌های فصلی، سرماخوردگی یا آنفلوآنزا - یا به واسط موضوعی جدی‌تر مانند بیماری‌های مرتبط با زوال عقل یا مشکلات کبدی شکل گرفته است، کمک کند.