علت و درمان درد کف پا چیست؟

به گزارش «تابناک»، تیر کشیدن مبهم و مداوم، تورم یا حساسیت به لمس در پا، قرمزی و یا کبودی در صورت آسیب جدی‌تر، احساس ناراحتی هنگام قرار دادن وزن بر روی پا، درد شدید هنگام چرخش و یا دست‌کاری پا، داغ شدن و گز گز و مورمور پا و حساسیت به لمس در صورت فشار دادن پا از جمله علائم درد کف پا هستند.

ازآنجاکه قوس کف پا ساختار پیچیده‌ای دارد، درد کف پا می‌تواند نشان از آسیب‌های متعددی باشد. بیماری‌های مزمن مانند آرتریت نیز می‌تواند باعث درد کف پا شود. بسته به علت و یا منبع درد کف پا، ممکن است در نواحی مختلف پا انواعی از ناراحتی‌ها را تجربه نمایید. اگر فکر می‌کنید کف پای شما صدمه‌دیده است، باید در این خصوص با پزشک خود مشورت نمایید.

علل درد کف پا

متخصصان دلایلی مختفلی را برای درد کف پاه مورد اشاره قرار می دهند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می شود:

فاسئیت پلانتار (التهاب فاشیای پلانتار یا کف‌پایی)

شایع‌ترین علت درد کف پا التهاب رباط "پلانتار فاسیا" است. التهاب "پلانتار فاسیا" زمانی روی می‌دهد که بافت فیبری و پهن کف پا (رباطی که پاشنه پا را به انگشتان متصل می‌کند) ملتهب می‌شود. علائم التهاب پلانتار شامل درد صبحگاهی و درد هنگام پیاده‌روی‌های طولانی و یا ایستادن طولانی‌مدت می‌شود.
علت درد کف پا در صبح این است که در طول شب، هنگام خواب، پلانتار فاسیا منقبض و تنگ‌تر می‌شود. هنگام بیداری و پیاده‌روی در صبح، فاسیا هنوز هم تنگ و انعطاف‌ناپذیر است، بنابراین هنگام کشیده شدن، مستعد التهاب و درد می‌شود. هنگام راه رفتن و یا ایستادن طولانی‌مدت نیز، پلانتار فاسیا ملتهب و دردناک می‌شود. درمان التهاب پلانتار کمک گرفتن از تمرینات ساده کششی، دارو‌های ضدالتهابی و پوشیدن کفش می‌باشد.

شکستگی تنشی استخوان

استخوان‌های میانه کف پا (ازجمله استخوان‌های ناوسان (navicular)، تاسی (cubiod) و میخی (cuniform)) و استخوان متاتارس می‌توانند در اثر فعالیت بیش از حد، آسیب ببینند. هنگامی‌که این اتفاق می‌افتد، ممکن است استخوان دچار یک شکستگی تنشی شود.
شکستگی تنشی استخوان در اثر یک ضربه مستقیم رخ نمی‌دهد، بلکه در اثر فعالیت‌های تکراری و بیش از حد رخ می‌دهد که درنهایت ممکن است باعث ایجاد شکاف‌های ریز در استخوان شود. شکستگی تنشی معمولاً باعث ایجاد درد می‌شود که با افزایش فعالیت، بدتر می‌شود. برخلاف درد التهاب پلانتار که می‌تواند در طی برخی از فعالیت‌ها تسکین یابد، درد همراه با یک شکستگی تنشی معمولاً با افزایش سطح فعالیت، بدتر می‌شود. هنگامی‌که یک شکستگی تنشی رخ می‌دهد استخوان نیاز به استراحت دارد. در برخی شرایط، استفاده از یک کفش مخصوص پیاده‌روی می‌تواند درد را تسکین دهد، ولی در برخی از موارد باید به‌طورکلی وزن وارده بر استخوان حذف گردد و فرد باید از یک عصا استفاده کند.

رگ به رگ شدن یا پیچ‌خوردگی رباط

در هر پا ۲۶ استخوان وجود دارد، که همه آن‌ها توسط یک شبکه‌ای پیچیده از رباط‌ها، به هم متصل شده‌اند. این رباط‌ها می‌توانند در اثر چرخش ناگهانی پا و یا فرود نامناسب پا بر زمین هنگام راه روفتن و یا دویدن، آسیب ببینند. آسیب‌دیدگی لیگامنت‌ها معمولاً در اثر حرکت‌های غیرمعمول پا ایجاد می‌شوند و بلافاصله باعث درد می‌شوند. تورم نیز ممکن است رخ دهد. اغلب رگ به رگ شدن رباط‌ها پس از استراحت بهبود می‌یابد. گاهی اوقات بی‌حرکت نگه‌داشتن مچ پا می‌تواند به درمان کمک کند. در برخی از موارد نادر، ممکن است برای درمان جراحی نیاز باشد. یکی از این آسیب‌دیدگی‌های رباطی، تحت عنوان " آسیب لیسفرانک میانه پا" شناخته می‌شود.

التهاب تاندون‌ها

التهاب تاندون‌ها یا تاندونیت نیز می‌تواند موجب درد کف پا شود. آسیب‌دیدگی تاندون تیبیالیس خلفی و تاندون پرونئال اغلب باعث ایجاد درد کف پا می‌شود.  این تاندون‌ها از قسمت بالای پا شروع شده، از پشت مچ پا عبور کرده و در آخر به زیر کف پا می‌رسند. هردوی این تاندون‌ها در کنترل حرکات پا و مچ مهم هستند.

سندرم تونل تارسال (TTS)

سندرم تونل تارسال، که تحت عنوان" نورالژی تیبیال خلفی" نیز شناخته می‌شود، یک بیماری دردناک است. در این بیماری عصب تیبیال تحت‌فشار قرار می‌گیرد. این عصب از طریق تونل تارسال از مچ پا عبور می‌کند. علت خاصی برای ایجاد سندرم تونل تارسال وجود ندارد، اما التهاب شناخته‌شده‌ترین علت TTS محسوب می‌گردد.

بدشکلی پا

برخی از ناهنجاری‌های موجود در پا، ازجمله پای چکشی یا پاچنبری، می‌توانند موجب درد کف پا شوند. علاوه بر H. ن، افرادی که قوس کف پایشان طبیعی نیست (کف پای صاف و یا انحنای بیش از حد کف پا) بیشتر مستعد درد کف پا هستند.

متاتارسالژیا (Metatarsalgia)

متاتارسالژیا اصطلاحی است که برای درد ناحیه جلوی پا به‌کاربرده می‌شود. در این بیماری اغلب درد به‌صورت سوزش خود را نشان می‌دهد که شدت آن می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. در این حالت درد هنگام راه رفتن بدتر می‌شود. این درد می‌تواند یک یا چند انگشت را در نزدیکی سینه پا درگیر نماید، گاهی اوقات نیز تمام پا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. هر عاملی که باعث وارد آمدن فشار و یا تنش اضافی بر سینه پا شود، می‌تواند منجر به متاتارسالژیا شود، به‌عنوان‌مثال، پوشیدن کفش تنگ برای مدت طولانی، ورزش‌های تماسی و یا اضافه‌وزن.  افراد مسن‌تر بیشتر مستعد ابتلا به متاتارسالژیا هستند. در اغلب موارد متاتارسالژیا را می‌توان با استفاده از درمان " PRICE " (حفاظت، استراحت، یخ، بانداژ و افزایش سطح عضو آسیب دیده)، مسکن، تغییر کفش و استفاده از کفی‌های جاذب شوک درمان نمود. در موارد نادر، برای ترمیم پای آسیب دیده ممکن است جراحی لازم باشد. 

آرتروز

در افراد مسن، تکرار درد و خشکی پا می‌تواند نشان دهد بدتر شدن ناگهانی شرایط آرتروز آن‌ها باشد، که رایج‌ترین نوع آرتریت در انگلستان است. این وضعیت در درازمدت و ناشی از ساییدگی، تحلیل و تورم بافت داخل و اطراف مفاصل می‌باشد، ازجمله مفاصل پنجه و پاشنه پا. درمان این بیماری شامل مواردی همچون: پوشیدن کفش مناسب برای کاهش فشار وارده بر مفاصل، مسکن، دارو‌های ضد-التهابی، فیزیوتراپی و در برخی موارد جراحی می‌باشد.  
 به میزان کمتر، درد پا می‌تواند ناشی از آرتریت روماتوئید باشد. در بیماری مفاصل در اثر حمله سیستم ایمنی دچار التهاب و تورم می‌شوند. این بیماری تقریباً بر مفاصل دیگر نیز اثر می‌گذارد، بنابراین در این مورد درد پا تنها علامت نخواهد بود. درمان‌های پایه برای آرتریت روماتوئید عبارت‌اند از: دارو برای تسکین علائم و کاهش پیشرفت بیماری، فیزیوتراپی و گاهی اوقات عمل جراحی.

ورود اشیاء به داخل پا

گاهی اوقات درد پا می‌تواند در اثر ورود شیئی به داخل پا ایجاد شده باشد؛ بنابراین بهتر است بررسی نمایید که آیا با پای‌برهنه بر روی شیئی نوک‌تیز راه‌رفته‌اید و یا نه، همچنین کف پا را برای ارزیابی وجود زخم بررسی نمایید. اگر یک جسم کوچک، مانند تراشه یا خار، در پای شما فرورفته باشد، اشکالی ندارد که خودتان آن را برطرف نمایید. دست‌های خود را بشویید و ناحیه موردنظر در پا را تمیز کنید، اگر کمک می‌کند می‌توانید از یک موچین استفاده نمایید. پس از حذف جسم خارجی درد شما بهبود خواهد یافت. اگر جسم خارجی به عمق پای شما نفوذ کرده است، سعی نکنید خودتان آن را حذف کنید، در اولین فرصت به پزشک مراجعه نمایید.

تغییرات ناگهانی وزن

تغییرات شدید در وزن که معمولاً در یک دوره کوتاه اتفاق می‌افتد، می‌تواند بر قوس پا فشار وارد کرده و موجب درد کف پا شود. به‌طور خاص، افرادی که چاق هستند، مبتلایان به دیابت نوع ۲، و یا زنان باردار، در اثر فشار وارده بر قوس پا، بیشتر در معرض درد کف پا قرار می‌گیرند.  زنان باردار میتوانند برای جلوگیری یا درمان درد کف پا اقداماتی همچون کشیدن عضلات ماهیچه ساق پا، انتخاب کفش مناسب و... انجام دهند.

کفش نامناسب 

کفش نامناسب حمایت و پشتیبانی لازم را از پا‌ها فراهم نمی‌کند و ممکن است موجب درد و التهاب در قوس پا شود. کف کفش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. کفش‌هایی که از قوس پا حمایت نمی‌کنند و یا کف زیاد نرمی دارند، به‌احتمال‌زیاد مشکلات بیشتری برای افراد ایجاد می‌کنند.

همچنین پزشکان متخصص برای کاهش درد در این زمینه توصیه هایی نظیر استراحت، یخ، بانداژ، بالا بردن سطح عضو آسیب‌دیده، استفاده از دارو‌های مسکن غیر نسخه‌ای، استفاده از کفش و یا ارتز‌های طبی به‌منظور کاهش فشار بر پا و افزایش تعادل پا، اصلاح کفش، تغییر کفش (بدون پاشنه‌بلند)، تمرینات کششی، ماساژ تخصصی کف پا و... را مطرح می کنند.

گفتنی است، از اسکن طبی کف پا در تشخیص مشکلات کف پا و علت‌های درد کف پا استفاده می‌شود.