دو ماه پیش روسیه به پیشنهاد عربستان سعودی برای کاهش بیشتر تولید نفت پاسخ منفی داد که به جنگ قیمت نفت میان ریاض و مسکو همزمان با شیوع پاندمی ویروس کرونا منجر شد و با از بین بردن میلیاردها دلار از درآمدهای نفتی هر دو کشور را ناچار کرد با کاهش تولید عمیقتری موافقت کنند.
به گزارش ایسنا، برخی از ناظران بازار می‌گویند جنگ قیمت نفت ربطی به عربستان سعودی و روسیه نداشت و در واقع نفت شیل آمریکا را هدف گرفته بود. اگر چنین ادعایی صحت داشته باشد در آن صورت با قوی شدن دوباره این صنعت و افزایش تولیدش چه اتفاقی خواهد افتاد؟
شاید صحبت درباره افزایش تولید در شرایطی که قیمت وست تگزاس اینترمدیت پایین ۴۰ دلار در هر بشکه است و احتمالا برای مدتی در محدوده فعلی می ماند، زود به نظر برسد. اما احتمالا قیمتها بالاخره به مرز ۴۰ دلار بهبود پیدا خواهند کرد. تولیدکنندگان نفت شیل بخشی از تولیدشان را کاهش داده اند و تقاضا نیز رو بهبود است. ورشکستگیهایی روی داده و ممکن است ورشکستگیهای بیشتری در راه باشد. در حقیقت، طبق برآورد شرکت تحقیقاتی "ریستاد انرژی"، حدود ۲۵۰ شرکت شیل آمریکا ممکن است دچار ورشکستگی شوند مگر این که قیمتهای نفت به سرعت و به میزان قابل ملاحظه ای بهبود پیدا کنند.
تا جنگ قیمت نفت بعدی تنها چند دلار فاصله وجود دارد. این چند دلار ممکن است تولیدکنندگان را به افزایش تولید تشویق کند. اگر تولیدکنندگان آمریکایی بخواهند دوباره تولیدشان را افزایش دهند، ادامه کاهش قابل ملاحظه تولید برای عربستان سعودی منطقی نخواهد بود و این کشور ممکن است دوباره شیرهای نفت خود را باز کند.
عربستان سعودی در سه ماهه نخست سال میلادی جاری ۹ میلیارد دلار کسری بودجه داشت و درآمدش در پی سقوط قیمت نفت، ۲۲ درصد کاهش پیدا کرد. سود شرکت نفتی آرامکوی سعودی در سه ماهه نخست ۲۵ درصد کاهش پیدا کرد و عربستان سعودی در شرایطی که با کاهش پرشتاب ذخایر ارزی خارجی خود روبرو شده بود، برای تثبیت وضعیت مالی خود به صدور اوراق قرضه در بازار بین المللی اقدام کرد.
در این بین، روسیه مازاد بودجه برای سه ماهه نخست سال ۲۰۲۰ اعلام کرد که البته اندک و به میزان ۰.۵ درصد بود. این کشور در آوریل همچنان مازاد بودجه داشت اما اکنون به نظر می رسد شیوع پاندمی ویروس کرونا ضربه خود را به این کشور وارد کرده است. آنتون سیلوانوف، وزیر دارایی روسیه به مطبوعات داخلی گفته است که دولت قصد دارد استقراض را افزایش دهد و پروژه های عظیم را تا زمان احیای اقتصاد به تاخیر بیاندازد. وی پیش بینی کرد که تولید ناخالص داخلی به دلیل سقوط قیمت نفت و تحت تاثیر شیوع ویروس کرونا، پنج درصد کاهش پیدا می کند.
از نظر اقتصادی، چشم انداز اقتصاد آمریکا در کوتاه مدت تیره تر از اقتصاد عربستان سعودی یا روسیه به نظر می رسد و برخی کاهش دو رقمی تولید ناخالص داخلی این کشور در سه ماهه دوم را پیش بینی کرده اند و حتی در یک پیش بینی این کاهش حداکثر ۴۰ درصد برآورد شده است. صنعت نفت در آمریکا مانند عربستان سعودی یا روسیه سهم بزرگی در تولید ناخالص داخلی ندارد و برخلاف این دو کشور نمی تواند روی کمک دولتی تکیه کند. در واقع موسسه امریکن پترولیوم با چنین کمکی مخالفت کرده است.
بنابراین چند صد شرکت حفاری آمریکایی به دلیل پایین ماندن قیمت نفت به مدت طولانی ورشکسته خواهند شد و این اتفاق با بهبود تدریجی تقاضا پس از رفع محدودیتهای قرنطینه مصادف می شود و اگر موج دوم شیوه بیماری کووید ۱۹ اتفاق نیافتند، بهبود تقاضا قیمتها را بالا خواهد برد. زمانی که چنین اتفاقی روی دهد، شرکتهای حفاری شیل که دوام آورده اند و اکثر آنها زیر بار بدهی سنگین هستند، چاره دیگری بجز افزایش تولید ندارند.
در این صورت روسیه و عربستان سعودی چه اقدامی خواهند کرد؟
روسیه اعلام کرده که با نفت برنت ارزان می‌تواند سالها دوام بیاورد. البته منظور این کشور قیمتی است که کمتر از ۴۰ دلار در هر بشکه نباشد. عربستان سعودی برای سودآوری به دو برابر این قیمت نیاز دارد. اما کشورهای زیادی هستند که به کسری بودجه به راحتی زندگی می کنند که بهترین نمونه، آمریکا است. وزیر دارایی عربستان سعودی اخیرا اظهار کرده که این کشور به حد کافی قوی است تا در برابر تبعات قیمتهای پایین نفت ایستادگی کند. اگر چنین حرفی حقیقت داشته باشد، احتمالا عربستان سعودی آن قدر قوی خواهد بود که بتواند یک دور دیگر افزایش حداکثری تولید را در واکنش به رشد تولید آمریکا تجربه کند.
البته یک سناریوی خوش بینانه وجود دارد. تقاضا به سرعت رو به بهبود است و همه از روند قیمتهای نفت راضی هستند. الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه هفته جاری اظهار کرد اکنون که کاهش تولید جهانی نفت به ۱۵ میلیون بشکه در روز رسیده است، عرضه و تقاضا ممکن است در مدت دو ماه متعادل شود.
بر اساس گزارش اویل پرایس، اما تولیدکنندگان بزرگ همچنان ناچارند دست نگه دارند و تحولات آتی را مشاهده کنند زیرا تردیدهایی وجود دارد؛ به خصوص برخی در صنعت نفت بر این باورند که وضعیت ممکن است هرگز به سطح پیش از بحران بهبود پیدا نکند.
