«ببر خیزان، اژدهای پنهان» تصویرسازی تماشایی آنگ لی

فیلم سینمایی «ببر خیزان، اژد‌های پنهان / Crouching Tiger, Hidden Dragon»، ساخته آنگ لی، یکی از مهم‌ترین آثار این فیلمساز تایوانی است که تصویری متفاوت از سینمای مشرق زمین را به نمایش می‌گذارد؛ تصویری که مورد توجه منتقدین قرار گرفت و در عین حال تماشاگران را با خود همراه ساخت.

به گزارش «تابناک»؛ یکی از بی‌شمار نکته‌ای که می‌توان درباره کارگردان «آنگ لی» گفت، این است که او هرگز از تجربه چیز‌های جدید هراسی ندارد. کارگردان متولد تایوان پروژه‌های متنوعی همچون «حس و حساسیت» (بر اساس رمانی از «جین آستن»)، «طوفان یخی» (نگاهی بی عیب و نقص به بخش سیاه دهه ۷۰) و «با شیطان بران» (درام ماجراجویانه‌ای درباره جنگ داخلی) را در کارنامه خود دارد.

در این فیلم «لی» تمرکز خود را بر تاریخ افسانه‌ای چین در سده‌های قبل معطوف ساخته است. «ببر خیزان، اژد‌های پنهان» که توسط منتقدین ستوده شده، یک فیلم رزمی ـ حماسی است که صحنه‌های باورنکردنی اکشن را با عناصر یک ملودرام عاشقانه و ویژگی‌های ابرقهرمانی در هم آمیخته است.

«ببر خیزان، اژد‌های پنهان» همچنان که از لحاظ بصری خیره کننده و نوآورانه است، بی شک دنباله‌رو‌هایی را به سرعت پیدا خواهد کرد. این فیلم از الان در میان ده فیلم برتر بسیاری از منتقدین جای دارد و اگر «سونی پیکچرز کلاسیک» توزیع کننده آن در ایالات متحده بتواند به درستی از آن استفاده کند، حتما هم در جدول فروش و هم زمانی که اعضای آکادمی نامزد‌های خود را معرفی می‌کنند، خواهد درخشید.

داستان «ببر خیزان، اژد‌های پنهان» که در دوران سلسله «کینگ» اتفاق می‌افتد، داستان شخصیت‌هایی فراتر از زندگی عادی را برای ما روایت می‌کند: استاد بزرگ هنر‌های رزمی «لی مو بای» با بازی «چو یون فت» که شکست ناپذیری تقریبی‌اش او را به شمایلی از سوپرمن در دوران خود بدل می‌کند؛ عشق زندگی او که هرگز احساساتش را به صورت زبانی به او ابراز نکرده، جنگجوی زن «یو شو لین» با بازی «میشله یوه» و «ژن» با بازی «زی ژانگ» دختری قدرتمند، اما بی گناه که در مسیری شیطانی سرگردان است.

داستان بر اساس شخصیت‌های «لی مو بای» و «یوشن لین»، که برای بازپس‌گیری شمشیر افسانه‌ای «سرنوشت ساز» ـ که از صاحب به حقش دزدیده شده ـ در تلاشند و همچنین مسیری که این جستجو، «لی مو بای» را در تنگنای برخورد با دشمن دیرینه خود «جید فاکس» (با بازی «چنگ پی پی») ـ زنی که استاد او (لی مو بای) را کشته ـ قرار می‌دهد، جلو می‌رود.

«ببر خیزان، اژد‌های پنهان» بر اساس رمانی از «وانگ دوو لوو» متعلق به اوایل قرن بیستم که همانند کمیک بوک‌هایی است که در آن شخصیت‌ها و شرایط آن‌ها با استفاده از قلم مو‌های بزرگی نقاشی شده باشد، شکل گرفته است. اما لطافت جزئی از پالت «لی» نیست. او به دنبال چیزی بزرگ و دراماتیک است و آن را هم به دست می‌آورد. پروتوگانیست‌های او بزرگ‌تر از زندگی هستند و جستجوی آن‌ها تلاشی است که خوبی و بدی را در مقابل هم قرار می‌دهد، در حالی که بی‌گناهی در این میان گرفتار شده است (اشاره به شخصیت «ژن»).

با وجود این و به رغم احساس پر آب و تاب، فیلم لحظات صمیمی کافی را در اختیار ما قرار می‌دهد تا شخصیت‌ها را بشناسیم. یکی از عناصر ابتدایی «ببر خیزان، اژد‌های پنهان» چگونگی تقابل «شو لین» با «ژن» است. هر یک از این دو، زندانی نحوه زندگی کردن خودشان هستند، در حالی که برای داشتن آنچه دیگران از آن بهره می‌برند (نوع زندگی) مشتاق‌اند. «شو لین» جنگجویی که تمام زندگی خود را سرگردان بوده است و چیزی را بیش از آرامیدن در یک مکان ثابت نمی‌خواهد. «ژن» دختر نازپرورده یک مقام قدرتمند که اشتیاقی شدید به آزادی دارد و می‌پندارد که آن را می‌تواند در حرفه «شو لین» بیابد.

ویژگی بارز «ببر خیزان، اژد‌های پنهان» صحنه‌های اکشن قدرتمند آن است که بسته به نوع شمارش شما، پنج یا شش تا از آن‌ها وجود دارد که تمامی آن‌ها چشم نواز و فوق‌العاده هستند (طراحی شده توسط «یوئن وو پینگ، طراح صحنه‌های رزمی «ماتریکس» – ارتباطی که بلافاصله قابل شناسایی است) و با جلوه‌های ویژه‌ای که برای ارتقای سطح مبارزات بازیگران به کار گرفته شده ترکیب شده‌اند.

بهترین این سکانس‌ها، صحنه‌ای شگفت انگیز از تعقیب و گریزی بر بالای پشت‌بام ساختمان‌هاست که در آن دو تن از شخصیت‌ها بی‌رحمانه در حال تعقیب یکدیگر از یک سوی پکن به سوی دیگر آن با استفاده از توانایی پرواز کردنی شبیه به «پیتر پن» هستند. این صحنه به زیبایی فیلمبرداری شده، به کمال تدوین شده و از ابتدا تا انتها مهیج است. بخش دیگری که ارزش اشاره دارد به صحنه مبارزه بر بالای درختان که در آن رقبا در حال مبارزه از شاخه‌ای به شاخه دیگر می‌جهند. این نوعی از اکشن است که من تا قبل از این فیلم ندیده بودم.

«لی» و فیلمبردار «پیتر پائو»، «ببر خیزان، اژد‌های پنهان» را به تجربه دیداری خیره کننده‌ای تبدیل می‌کنند؛ حتی زمانی که اکشن فیلم فروکش می‌کند؛ از یک شات مات باشکوه از پکن باستانی تا جلال سرسبز جنگلی در محاصره کوهستان «وودان». فیلم هیچ ‌گاه اجازه نمی‌دهد که چشم از آن برداریم و یا حتی توجه خود را معطوف چیز دیگری سازیم. از طرفی نجابت «تان دان»، عموما موسیقی پیوسته‌ای را که به کمال در ورای داستان فیلم جلو می‌رود و هرگز خودنمایی نمی‌کند، ارائه می‌دهد.

علاوه بر توجه دقیق به افسانه‌های چینی و اعتقادات متافیزیکی، «لی» عناصر بسیار دیگری را نیز به «ببر خیزان، اژد‌های پنهان» تزریق کرده است. او صحنه‌های رزمی فیلم را با درجه‌ای از احترام که شاید برای ببینندگان معمول فیلم، به عنوان اثری در این ژانر قابل درک نباشد، عرضه می‌کند. این «بروس لی» یا «جکی چان» نیست؛ این چیزی کاملا متفاوت و در نوع خود بسیار شگفت‌انگیزتر است. به علاوه «لی» از کار دیگر کارگردانان در پایان بندی احساسی «ببر خیزان اژد‌های پنهان» بهره می‌برد. نشانه‌های «جان فورد» و «آکیرا کوروساوا» برای هر کسی که کار هر یک از این دو مرد را قبلا دیده باشد به راحتی قابل شناسایی است.

شوخ طبعی به همان اندازه که ماجراجویی و رمانس در فیلم اهمیت دارند، حائز اهمیت است. «لی» از شخصیت‌های مکمل برای بخشیدن التیام مفرحی به صحنه‌ها بهره می‌برد و یکی از خمیر مایه‌های مبارزات اکشن با کمی خنده است. این کارگردان دائم در حال تماشای مخاطبان است و به مخاطبان یادآوری می‌کند که هیچ چیزی را چندان جدی نگیرند؛ البته شاید چنین رویکردی چندان شبیه به ماهیت فیلم نباشد. «ببر خیزان اژد‌های پنهان» برای چیزی که ارائه می‌دهد، طراحی شده است: سرگرمی خالص و مواجهه‌های دیدنی از هنر‌های رزمی.

برای نقش‌های اصلی «لی» دو تن از بازیگران کهنه‌کار سینمای هنگ کنگ را که هم توانایی اجرای بخش فیزیکی نقش و هم توانایی اجرای بخش دراماتیک نقش را دارند، انتخاب کرده است. «چو یون فت» و «میشله یوه» طرفداران بین‌المللی چشم گیری دارند و این مساله دلیل موجهی دارد. (بعد از ایفای نقش در فیلم‌های هالیوودی همچون «آنا و پادشاه»، «چو» در میان جریان اصلی مخاطبان آمریکای شمالی در حال شناخته شدن است. همچنین «یوه» نیز با بازی در نقش «دختر باندی» غیرمعمول در فیلم «فردا هرگز نمی‌میرد» از مرز‌ها عبور کرده است.

بازیگران به شهرت خود در اینجا احترام گذاشته و اجرایی عمیق و هیجان‌انگیز از خود نشان می‌دهند. (توجه داشته باشید که چقدر می‌توان از حالات صورت «چو» -احساساتش را- خواند) و آن‌ها با قدرت توسط «زی ژانگ» و «چانگ چن» (بازیگر نقش عاشق «ژن»، «ابر سیاه») پشتیبانی می‌شوند.

از لحاظ تماتیک «ببر خیزان، اژد‌های پنهان» بر شالوده‌ای بسیار قدرتمند استوار است. این فیلم اندیشدن درباره ماهیت اصلی آزادی را می‌طلبد و این که هرکس، صرف نظر از شرایط آن‌ها، یک زندانی است؛ حال با شکل و شمایلی متفاوت از دیگری. از طرفی فیلم در درجه اهمیت یکسانی به برقراری تعادل میان معادله بی‌زمانی از عشق، افتخار و از خود گذشتگی می‌پردازد.