زانو درد گاهی آن‌قدر شدید و آزاردهنده می‌شود که فعالیت‌های روزمره را مختل می‌کند. زانودرد می‌تواند راه رفتن را دردناک کند، توانایی‌تان را برای بالا و پایین رفتن از پله‌ها یا بلند شدن از روی صندلی محدود کند. جان کلام آن که زانودرد اجازه نمی‌دهد کارتان را مانند همیشه انجام دهید و از فعالیت‌های تفریحی لذت ببرید.
اگر به دلیل پارگی منیسک دچار زانودرد شده‌اید، به کمک فیزیوتراپی می‌توانید توانایی حرکتی عادی زانو را بازیابید و قدرت و توانایی حرکتی کلی بدن را بهبود دهید. متخصصان فیزیوتراپی مجرب کلینیک درد تهران بایدها و نبایدهای پس از پارگی منیسک را به شما آموزش می‌دهند تا هر چه سریع‌تر از آسیب‌دیدگی منیسک زانو بهبود بیابید.
منیسک زانو چیست؟
منیسک ساختار غضروفی کوچکی در زانو است که بین استخوان درشت‌نی (تیبیا) و استخوان ران (فمور) قرار دارد. هر زانو دو منیسک دارد که یکی در بخش داخلی و دیگری در بخش خارجی زانو است. منیسک داخلی منیسک میانی و منیسک خارجی منیسک جانبی نیز گفته می‌شود.
منیسک‌ها ساختارهای صلیبی شکلی هستند که مانند ضربه‌گیر برای مفصل زانو عمل می‌کنند و لغزش و حرکت روان و مناسب زانو را هنگام خم و صاف کردن زانو ممکن می‌کنند.
منیسک زانو چگونه آسیب می‌بیند
شایع‌ترین علل آسیب دیدن منیسک زانو به شرح زیر است:
- چنانچه هنگام بروز حادثه کف پا روی زمین باشد، اما زانو بچرخد، احتمال آسیب دیدن منیسک وجود دارد؛
- هایپراکستنشن یا عقب‌زدن زانو؛
- عارضه‌های ساییدگی و فرسایشی مانند آرتروز زانو و
- گاهی اوقات منیسک بدون دلیل مشخصی آسیب می‌بیند.
زانو درد برخی بیماران پیامد آسیب‌دیدگی نیست و پارگی منیسک در آزمایش‌های تشخیصی مشخص می‌شود.
نشانه‌ها و علائم
اگر زانوی‌تان درد می‌کند، حتماً برای معاینه به پزشک مراجعه کنید. متخصص آزمایش‌های خاصی را برای تعیین علت زانو درد انجام می‌دهد و دستور انجام آزمایش‌های تشخیصی لازم را می‌دهد.
نشانه‌ها و علائم عمومی پارگی منیسک زانو به شرح زیر است:
- زانو درد؛
- ورم کردن مفصل زانو (آب آوردن زانو)؛
- صدا دادن زانو؛
- خالی کردن زانو؛
- قفل کردن دردناک زانو هنگامی که می‌خواهید زانوی خمیده را صاف کنید و
- مشکل در انجام دادن وظایف عملکردی مانند بلند شدن از روی صندلی، سوار و پیاده شدن از ماشین یا بالا و پایین رفتن از پله‌ها.
تشخیص
اگر پزشک احتمال بدهد که پارگی منیسک علت زانودرد است، دستور آزمایش‌های تشخیصی می‌دهد. رادیوگرافی ساده عموماً برای تشخیص افتراقی شکستگی یا تأیید ابتلا به آرتریت زانو انجام می‌شود. چون منیسک در عکس رادیوگرافی دیده نمی‌شود، MRI گاهی اوقات برای مشاهده منیسک و رباط‌های زانو و بررسی وجود پارگی انجام می‌شود.
نکته مهم این است که هر چند MRI روش مفیدی برای تأیید کردن تشخیص پارگی منیسک زانو است، بسیاری از بیماران علی‌رغم نداشتن زانو درد، دچار مشکل پارگی منیسک هستند. بنابراین دیده شدن پارگی منیسک در MRI لزوماً به این معنا نیست که پارگی منیسک علت زانو درد است. هنگام بررسی دلایل زانو درد MRI را باید صرفاً یک قطعه از پازل در نظر گرفت و از نتیجه‌گیری سریع اجتناب کرد. پزشک بیمار را پس از تشخیص دادن آسیب‌دیدگی منیسک به متخصص فیزیوتراپی معرفی می‌کند.
فیزیوتراپی
متخصص فیزیوتراپی ارزیابی اولیه‌ای را برای بررسی وضعیت بیمار و تهیه طرح درمان در جلسه اول انجام می‌دهد. ارزیابی فیزیوتراپی معمولاً شامل موارد زیر می‌شود:
- بررسی دقیق سابقه مشکل؛
- تحلیل روش راه رفتن بیمار؛
- لمس موضع دردناک؛
- اندازه‌گیری دامنه حرکتی زانو؛
- اندازه‌گیری قدرت مفصل ران، مچ پا و زانو؛
- ارزیابی تعادل؛
- ارزیابی توانایی حرکتی عملکردی و
- انجام دادن تست‌های خاص زانو.
بعضی بخش‌های ارزیابی فیزیوتراپی ممکن است دردناک باشد، اگر دچار درد یا ناراحتی شدید، حتماً مشکل‌تان را به متخصص فیزیوتراپی اطلاع بدهید تا ادامه معاینه را با توجه به شرایط‌تان تغییر بدهند. متخصص فیزیوتراپی را به چشم همراه و متحد خود برای غلبه بر زانو درد ببینید، قرار است هر دو با همکاری یکدیگر برای تسکین درد و بهتر شدن حال‌تان تلاش کنید.
فیزیوتراپیست پس از اتمام ارزیابی اولیه، طرح درمانی را برای محقق ساختن اهداف توانبخشی بیمار تهیه می‌کند. درمان را می‌توان از همان جلسه نخست شروع کرد. در ادامه با روش‌های مختلف فیزیوتراپی برای درمان پارگی منیسک زانو آشنا می‌شوید.
ورزش درمانی
- تمرین‌های دامنه حرکتی: این حرکات با هدف بهبود روش حرکت کردن زانو انجام می‌شود. حرکت ساده لغزش پاشنه پا می‌تواند دامنه حرکتی خمش و حرکت آویزان کردن زانو در حالت دمر می‌تواند دامنه حرکتی کششی زانو را افزایش دهد.
- تمرین‌های تقویتی: متخصص فیزیوتراپی تمرین‌های خاصی را برای تقویت عضلات دور زانو تجویز می‌کند. عضلات قوی بهتر از زانو حمایت می‌کنند و فشار اضافی را از روی منیسک آسیب دیده برمی‌دارند. از جمله تمرین‌های تقویتی زانو می‌توان به قوس کوتاه عضله چهارسر، بالا بردن پا به صورت صاف و تقویت همسترینگ با کش مقاومتی اشاره کرد. متخصص فیزیوتراپی احتمالاً تمرین‌های پیشرفته‌ای مانند حرکت اسکات یا قیچی را با شما کار نمی‌کند، چون این حرکات فشار و تنش شدیدی را به مفصل زانو وارد می‌کند.
- تمرین‌های تعادلی: اگر متخصص فیزیوتراپی احساس کند که تعادل‌تان به دلیل زانو درد مختل شده است، تمرین‌هایی را برای بهبود حس عمقی به شما آموزش می‌دهد ـ از جمله این تمرین‌ها می‌توان به بالا بردن یک پا در حالت ایستاده و تخته BAPS اشاره کرد. پس از بازیابی تعادل می‌توانید زانو را هنگام انجام دادن فعالیت‌های عملکردی در موقعیت بهینه نگه دارید تا فشار و تنش کمتری به منیسک زانو وارد شود.
از یاد نبرید که تمام تمرین‌ها برای تمام بیماران دچار پارگی منیسک مناسب نیست، از این رو باید بهترین و مناسب‌ترین برنامه ورزش درمانی را با همکاری متخصص فیزیوتراپی با توجه به مشکل خاص زانوی‌تان تهیه کنید.
آموزش توانایی حرکتی
- توانایی حرکتی عملکردی: آسیب‌دیدگی منیسک انجام دادن حرکت‌های عملکردی پایه مانند بالا رفتن از پله‌ها یا بلند شدن از روی صندلی را دشوار می‌کند. متخصص فیزیوتراپی فعالیت‌های خاصی را برای بهبود توانایی‌تان در انجام دادن این کارها تجویز می‌کند که در عین حال فشار روی منیسک را به حداقل می‌رساند.
- آموزش شیوه صحیح راه رفتن: ممکن است به دلیل زانو درد ناشی از پارگی منیسک هنگام راه رفتن بلنگید ـ به این حالت راه رفتن برای اجتناب از درد یا راه رفتن آنتالژیک می‌گویند. فیزیوتراپیست فعالیت‌ها و حرکات خاصی را برای بازیابی توانایی بدون درد راه رفتن به شما آموزش می‌دهد. تحلیل ویدئویی روش گام برداشتن نیز با هدف تجزیه و تحلیل راه رفتن بیمار و تهیه طرح گام‌آموزی مناسب انجام می‌شود.
مدالیته‌ها
- تحریک الکتریکی: گونه‌های مختلفی از تحریک الکتریکی در دوران توانبخشی پس از پارگی منیسک زانو به کار برده می‌شود. تحریک الکتریکی عصب از روی پوست یا TENS درد را تسکین می‌دهد و تحریک الکتریکی عصبی عضلانی (NMES) با هدف اصلاح روش انقباض عضلات دور زانو انجام می‌شود.
- گرما و سرما درمانی: متخصص فیزیوتراپی گرما درمانی زانو را با هدف بهبود جریان خون موضعی و سرما درمانی را به منظور کاهش درد و ورم انجام می‌دهد.
- اولتراسوند: اولتراسوند به منظور بهبود گردش خون و جریان خون کلی انجام می‌شود و در توانبخشی زانو پس از پارگی منیسک کاربرد دارد.
- کینزیوتیپینگ: فیزیوتراپیست از مدالیته تیپینگ یا چسب زدن با توجه به اصول حرکت‌شناسی یا کینزیولوژی برای بهبود عملکرد عضلانی کلی بهره می‌گیرد. تیپینگ چگونگی انقباض عضلات دور زانو را بهبود می‌دهد و به کاهش درد و ورم کمک می‌کند.
مدالیته‌های فوق روش‌های درمان غیرفعالی هستند که نیاز چندانی به مشارکت بیمار ندارند و اثربخشی آنها در درمان پارگی منیسک اثبات نشده است. چنانچه متخصص فیزیوتراپی معالج‌تان تصمیم گرفت از این مدالیته‌ها در درمان توانبخشی پارگی منیسک استفاده کند، حتماً از ایشان بخواهید که اهداف و نتایج درمان را برای‌تان توضیح بدهند. برنامه فیزیوتراپی موفق و اثربخش برنامه‌ای است که عمدتاً بر مشارکت و فعالیت بیمار و انجام دادن تمرین‌ها و حرکات اصلاحی متمرکز باشد و از درمان‌های منفعلی همچون اولتراسوند، سرما درمانی و گرما درمانی کمتر استفاده کند.
آموزش
- افزایش اطلاعات بیمار درباره عارضه: متخصص فیزیوتراپی باید اطلاعاتی را درباره پارگی منیسک در اختیارتان بگذارد و آموزش را بخشی از طرح درمان بداند. احتمالاً سوالاتی درباره پارگی منیسک و پیش‌آگهی کلی عارضه دارید. فیزیوتراپیست باید بتواند به تمام سوالاتتان درباره توانبخشی پارگی منیسک زانو پاسخ بدهد.
- راهبردهایی برای پیشگیری از مشکلات آتی: یکی از مهم‌ترین درس‌هایی که می‌توانید از متخصص فیزیوتراپی یاد بگیرید، چگونگی پیشگیری از عارضه‌های زانو در آینده است. پیشگیری از ناراحتی‌های زانو عموماً مستلزم یادگیری حرکات مناسبی است که باید آنها را در قالب طرح ورزش درمانی خانگی یا برنامه تناسب اندام روزانه‌تان انجام بدهید تا زانوها و عضلات نگهدارنده اطراف آن به خوبی حرکت کند.
دوره درمان فیزیوتراپی زانو درد ناشی از پارگی منیسک معمولاً چهار تا شش هفته طول می‌کشد. انتظار می‌رود که قدرت و دامنه حرکتی کامل زانو و توانایی حرکتی عملکردی بدون درد را پس از این مدت بازبیابید. به خاطر بسپارید که وضعیت بیماران و آسیب‌دیدگی‌ها مانند هم نیست و ممکن است دوره درمان فیزیوتراپی شما کوتاه‌تر یا طولانی‌تر باشد. بعضی موارد پارگی منیسک شدید است و به درمان‌های تهاجمی‌تری مانند تزریق یا جراحی نیاز دارد.
انتهای رپرتاژ آگهی/
