چرا منبری منتقد از تلویزیون حذف شد؟/ شیخ اسماعیل رمضانی کیست؟

به گزارش تابناک، در سال‌های اخیر، صداوسیما برای جذب مخاطبان جوان‌تر، رویکردی تازه در پیش گرفته و به سراغ کارشناسان مذهبی جوان و اغلب چهره‌های شناخته‌شده در شبکه‌های اجتماعی رفته است.

 این حرکت اگرچه در ابتدا نویدبخش به نظر می‌رسید، اما حالا با چالش‌هایی جدی روبه‌رو شده که حاشیه‌هایش فضای رسانه‌ای کشور را داغ کرده است. تازه‌ترین نمونه این ماجرا، حذف ناگهانی حجت‌الاسلام اسماعیل رمضانی از برنامه سحرگاهی شبکه دوم سیماست؛ تغییری که قرار بود تا پایان ماه رمضان ۱۴۰۴ ادامه نداشته باشد، اما به یک‌باره با اعلام مجری برنامه در شانزدهم رمضان، جای او به کارشناس دیگری سپرده شد. این تصمیم غیرمنتظره، موجی از گمانه‌زنی‌ها و واکنش‌ها را به دنبال داشت.

سکوت صداوسیما و گمانه‌زنی‌های داغ

عوامل برنامه هیچ توضیح رسمی درباره این جابه‌جایی ارائه نکردند و همین سکوت، بستر را برای حدس و گمان‌های مختلف فراهم کرد. برخی رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی، این تغییر را به محتوای سخنان رمضانی ربط دادند. خبرگزاری تسنیم در گزارشی جنجالی، این اتفاق را با حذف حجت‌الاسلام حامد کاشانی از برنامه «ماه من» شبکه سوم سیما مقایسه کرد و مدعی شد که هر دو تغییر، نتیجه نقد صریح «حکمرانی» از منظر نهج‌البلاغه و قرآن بوده است. تسنیم نوشت: «شاید ورود به بحث حکمرانی از نگاه حضرت علی (ع) خط قرمزی باشد که کارشناسان صداوسیما نه‌تنها نباید از آن عبور کنند، بلکه حتی نباید به آن نزدیک شوند!»

بسیج دانشجویی دانشگاه صداوسیما هم به میدان آمد و این سکوت را «سیاست‌بازی» خواند. آنها در بیانیه‌ای تند پرسیدند: «آیا صحبت از ربا، بانکداری و نقد حوزه و رسانه بر اساس قرآن برای برخی آن‌قدر سنگین بود که رمضانی را کنار بگذارند؟ صداوسیما به‌عنوان تریبون نظام باید شفافیت را رعایت کند و جلوی این سیاسی‌بازی‌ها بایستد.»

ردپای حوزه علمیه یا فشار خارجی؟

اما همه تحلیل‌ها به نقد حکمرانی ختم نشد. نادر سهرابی، به نقل از یکی از عوامل برنامه، ماجرا را به اعتراض حوزه علمیه مرتبط دانست. وحید تقوی هم در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «این تغییر نه از طرف حاکمیت بود و نه صداوسیما. موضوع به انتقاد رمضانی از حوزه علمیه برمی‌گردد که برخی علما و مسئولین را ناراحت کرده و فشار آوردند.» در این میان، کاربری در شبکه اجتماعی ایکس نظریه دیگری مطرح کرد: «این برنامه با همکاری طرف‌های ایرانی و عراقی تولید شده و گویا یکی از طرف‌های عراقی خواستار این تغییر بوده است.»

جالب اینجاست که تسنیم در ادامه گزارش خود، پس از پیگیری‌ها اعلام کرد که هیچ حذف دائمی در کار نیست و رمضانی همچنان با شبکه دوم همکاری خواهد داشت. آیتم‌های کوتاهی از او که در مسجد سهله ضبط شده، قرار است در روز‌های آینده در برنامه «سحرنشینی» پخش شود. این تناقض در روایت‌ها، بر ابهام ماجرا افزود.

کنایه تند در اینستاگرام و نقد آیت‌الله قزوینی
در همین حال، داوود کریمی، فرزند حاج محمود کریمی که این روز‌ها در حرم حضرت علی (ع) مراسم مناجات‌خوانی برگزار می‌کند، با پستی کنایه‌آمیز در اینستاگرام به آیت‌الله حسینی قزوینی طعنه زد: «فکر کنم امشب آقای آیت‌الله دکتر حسینی قزوینی دیگه راحت می‌خوابه!» این پست، آتش بحث را تندتر کرد.

آیت‌الله قزوینی، از کارشناسان برجسته مباحث کلامی، پیش‌تر در سخنانی تند به نقد رمضانی پرداخته بود. او سخنان این کارشناس جوان را «خلاف قرآن، سنت، نظر مراجع، امام و رهبری» خواند و گفت: «رمضانی از رهبری نقل می‌کند که در حوزه‌های علمیه خبری از قرآن نیست، اما این نقل‌قول مربوط به قبل از انقلاب است و رهبری بعدتر تأکید کردند که وضعیت تغییر کرده. آقای اعرافی، مدیر حوزه، گفته ما ۲۰۰ جلسه تفسیر در قم داریم. تقطیع کلام رهبری خیانت است و رئیس صداوسیما باید پاسخگو باشد.»

قزوینی همچنین توصیه رمضانی به «مراجعه مستقیم به قرآن و فهم فردی حتی اگر اشتباه باشد» را به شدت نقد کرد و آن را با انحرافات فهم وهابیت مقایسه کرد. او در بخش دیگری از سخنانش، برخی روایات نقل‌شده توسط رمضانی را «تقطیع‌شده» و «غلو در مقام امام» دانست و افزود: «این‌ها نه سواد دارند و نه عقل. آقایان اعرافی و بوشهری با من تماس گرفتند و از این وضعیت دل پرخونی داشتند.»

مقایسه‌ای که جنجال آفرید
مقایسه رمضانی با حامد کاشانی هم به بحث‌ها دامن زد. کاشانی، روحانی‌ای اهل مطالعه و دقیق در سخنانش، در نقدهایش به تخریب نمی‌لغزد، اما رمضانی با بیانی شاذ، نظام اسلامی، حوزه و فقاهت را طوری تصویر کرد که گویی از قرآن بی‌بهره‌اند. دکتر جعفر نکونام، استاد علوم قرآن دانشگاه قم، در این‌باره نوشت: «رمضانی در شبکه دوم گفت اگر قرآن از ایران حذف شود، هیچ اتفاقی نمی‌افتد، چون در جامعه ما یک عامل اضافی است. این اعتراف بزرگی به شکست اسلام سیاسی انقلابی است.» شیخ اسماعیل رمضانی پیش‌تر هم در بیانی جنجالی، شهدای فلسطین و لبنان را «پیشمرگ ایرانیان» خوانده بود که واکنش‌های زیادی به دنبال داشت.

این ماجرا نشان داد که مرز باریک میان نقد سازنده و تخریب، چالشی جدی برای کارشناسان مذهبی است. رسانه ملی  هم باید آسیب شناس دلسوز و صریح جامعه ، به خصوص جامعه مذهبی باشد و هم متوجه حساسیت ها و ملاحظات مهم، آیا این حواشی تلنگری برای بازنگری در رویکرد مذهبی رسانه ملی خواهد بود؟ 

سیدهادی حکیم