بعضی از کارگران نسبت به چگونگی شکایت از کارفرما، برای رسیدن به حقوق قانونی خود آگاهی ندارند و به همین دلیل، از احقاق حق خود صرفنظر میکنند. بسیاری از کارگرانی که دچار مشکل و اختلافی در محل کارشان میشوند، به دلایلی مثل عدم پرداخت حقوق ماهیانه و دیرکرد آن، عدم پرداخت پاداش، رد نکردن بیمه و… قصد شکایت از کارفرما را دارند تا بتوانند حقوق ازدسترفته خود را بازپسگیرند.
به گزارش «تابناک»؛ این موضوع در حالی است که بسیاری از کارگران به چگونگی شکایت از کارفرما واقف نیستند و به همین دلیل، از احقاق حقوق خود صرفنظر میکنند. نخستین اقدام برای شکایت از کارفرما در اداره کار، تنظیم دادخواست و ثبت آن است.
این کار در سالهای پیش، دستی انجام میشد؛ یعنی کارگران به ادارات کار و مراجع صالح مراجعه میکردند و با راهنمایی آنان دادخواستی برای شکایت مینوشتند؛ اما امروزه و با گرهخوردن تمامی امور به فناوریهای جدید، تنظیم دادخواست نیز از طریق سامانههای هوشمندی مثل سامانه اداره کار انجام میشود.
البته هنوز هم برای دریافت راهنماییهایی در این زمینه میتوانید به اداره کار مراجعه کرده و از کارمندان آنان کمک بگیرید. نکته کلیدی که احتمال پیروزی شما را در پروندهای مانند پرونده شکایت از کارفرما بالا میبرد، وجود مستندات و مدارک معتبری است که با استناد به آنها نوعی برگ برنده رو کردهاید.
مدارکی از جمله قرارداد کار که سندی محکمهپسند برای اثبات وجود رابطه میان کارگر و کارفرماست. این مدارک را نیز حتما باید ضمیمه دادخواست خود کرده و در سامانه اداره کار ثبت کنید. برای ثبت دادخواست به صورت الکترونیکی، ابتدا باید در سامانه اداره کار ثبت نام کنید؛ سپس در فرم الکترونیکی مخصوصی مشخصات فردی خود و نام و آدرس کارفرما را وارد کرده، درخواست خود را نوشته و به همراه مدارک و مستندات اسکنشده، پیوست دادخواست کنید.
بازه زمانی قانونی طرح شکایت علیه کارفرما
قانونگذار برای قانونیتر شدن قضایا و رسیدگی سهلتر به آنها، مدت زمان خاصی را برای انواع مختلف شکایات کارگر از کارفرما تعیین کرده که خارج از آن زمان، به شکایات وارده رسیدگی نمیشود. مثلا اگر از کارفرمای خود به دلیل اخراج غیرقانونی و خارج از قرارداد شکایتی دارید، باید ظرف مدت یک ماه پس از اخراج، آن را در مراجع صالح طی دادخواستی مطرح کند. اگر مدت زمان یک ماهه تعیینشده گذشت و بعد از آن کارگر شکایت کرد، به دادخواست او رسیدگی نخواهد شد.
مرجع صالح رسیدگیکننده به شکایت علیه کارفرما
شعبه رسیدگیکننده به دادخواست هر کارگر، معمولا شعبه اداره کاری است که در محل کار کارگر قرار دارد. مواد ۱۵۷ و ۱۵۸ قانون کار در کنار اشاره به یکی از حقوق مسلم کارگر مبنی بر شکایت از کارفرما، به مراحل شکایت کارگر نیز اشاره کرده است.
مراحل ثبت دادخواست
بهتر است برای ثبت دادخواست بر اساس مراحل زیر پیش بروید؛
ابتدا باید به دنبال شعبه بیمهگذار خود بگردید تا از طریق آن بتوانید شعبه اداره کار و امور اجتماعی محل کار خود را پیدا کنید. سپس باید نامهای از اداره کار گرفته تا به کارگزاری بیمه خود تحویل دهید. اینگونه است که تمامی سوابق بیمهتان را دریافت میکنید و به تبع آن، ارتباطات کاری شما با کارفرما اثبات میشود.
در مرحله بعد باید فرم دادخواستی از اداره کار تقاضا کرده و درخواست خود را به طور مختصر، اما مفید در آن بنویسید. این فرم بیشتر در سامانههای مخصوص و الکترونیکی تکمیل و ثبت میشود.
نکتهای که باید به آن توجه کنید، این است که چندین درخواست را یکجا و در یک دادخواست عنوان نکنید، بلکه یک درخواست واحد مثل پرداخت حقوق یا رد کردن بیمه را در دادخواستتان ذکر کنید.
بعد از ثبت درخواست، اداره کار بر اساس روند قانونی، نامه سازشی صادر میکند که طی آن کارگر و کارفرما باید در جلسه سازشی که معمولاً دو هفته بعد از اطلاع طرفین، برگزار میشود، شرکت کنند. اگر سازش و مصالحهای میان کارگر و کارفرما در این جلسات ایجاد نشد، پرونده مذکور در ابتدا به هیأت تشخیص ارجاع داده میشود. این جلسه دو هفته پس از جلسه سازش نافرجام برگزار خواهد شد.
در این جلسه که با حضور سه عضو که یکی از آنان نماینده کارگر، دیگری نماینده دولت و نفر سوم نماینده کارفرما هستند، تشکیل شده و به رسمیت شناخته و حکم اولیه صادر میشود. اگر هر یک از طرفین به حکم صادره اعتراضی داشته باشند، پرونده به هیأت حل اختلاف ارجاع میشود.
رسیدگی به پرونده در هیأت حل اختلاف، آخرین مرحله دادرسی است که در آن طرفین دعوا باید در جلسه حضور یافته و ادله و مدارکی مبنی بر بیگناهی خود ارائه دهند، چون این هیأت به منزله دادگاه تجدیدنظر است؛ بنابراین، رأیی که در آن صادر میشود، نهایی، قطعی و لازمالاجرا خواهد بود.
مدارک اثباتکننده رابطه کارگر و کارفرما
همانگونه که اشاره شد، برای شکایت از کارفرما در مراجع صلاحیتدار، نیاز به وجود مدارکی مستند و مستدل است تا به گونهای رابطه میان کارگر و کارفرما را اثبات کند و جای هیچگونه انکاری نماند؛ مدارکی مستدل و معتبر مثل قرارداد کار منعقدشده میان کارگر و کارفرما، فیشهای واریزی که نشانه رابطه کارگر و کارفرماست و سوابق بیمه کارگر از جمله موارک مورد نیاز است که رابطه میان کارگر و کارفرما را اثبات میکند.
نخستین مدرک معتبر، قرارداد کار میان کارگر و کافرماست که در آن کم و کیف کار و حقوق و مزایای کارگر دقیق قید شده است. برخی از کارفرمایان برای شانه خالی کردن از وظایفشان، ادعای جعلی بودن چنین قرارداد‌هایی را میکنند که معمولا در روند دادرسی توجه خاصی به این ادعا نمیشود، مگر آن که ادامه رسیدگی به شکایت وارده، منوط بر صحت قرارداد میان آن دو باشد که در این صورت تا اتمام کارشناسی و ارائه نظر کارشناسان مبنی بر معتبر یا جعلی بودن قرارداد، دادرسی متوقف میشود و به تعویق خواهد افتاد.
دومین مدرک، واریزیهایی است که کارفرما بر اساس قرارداد به حساب کارگر ریخته است که میتواند در قالب چک، فیشهای واریزی صادره از بانک و ... باشند.
سومین مدرکی که میتوان در این مورد به آن استناد کرد، حق بیمهای است که کارفرما بنا بر وظیفهای که قانون به او محول کرده است، باید برای کارگر، شخصا رد کند. این سند میتواند نقش مهمی در احقاق حق کارگر داشته باشد، زیرا از یک جهت اگر کارفرما بیمهای برای کارگر رد نکرده باشد، محکوم به پرداخت بیمه و خسارت عدم پرداخت آن میشود. از جهتی دیگر، اگر کارفرما بیمه رد کرده باشد، رابطه کارگر و کارفرمایی میان آنان اثبات شده و ادعای کارفرما مبنی بر جعلی بودن قرارداد، رد خواهد شد.
در برخی از مواقع، کارگران به دلیل عدم اطلاع از راههای شکایت از کارفرما، از حقوق خود گذشته و به کمتر از آن قانع میشوند.
همانطور که گفته شد، معمولا اداره کار، نامه سازشی صادر میکند که کارگر و کارفرما باید در جلسهای شرکت کرده و ترجیحا با یکدیگر صلح کنند.
به کارگران توصیه میشود که بهتر است در این جلسه با کارفرما مصالحه کنند، زیرا اینگونه راحتتر به هدف خود دست مییابند. در غیر این صورت، پرونده ابتدا به هیأت تشخیص و در نهایت و در صورت تجدید نظر، به هیأت حل اختلاف فرستاده میشود.
این رأی نهایی و غیرقابل تغییر است؛ مگر به حکم دیوان عدالت اداری در صورت شکایت در آن مرجع.
آقا! کارگر شکایت هم کرد و برنده هم شد و به کارش برگشت. ولی خب کارفرما این کارگر رو نهایتا تا پایان زمان قراردادی که با هم بستن - که اونم یکساله است- نگه میداره بعدم باهاش قرارداد دوباره نمی بنده. به همین راحتی طرف دوباره بیکار میشه! این برگشت به کار پاک کردن صورت مسئله است! اداره کار این موضوع رو خوب باید بدونه که البته میدونه کارفرما این کارگر رو نهایتا تا پایان زمانی که با هم قرارداد دارن نگه میداره و فکر دیگه باید برای این کارگر کرد! 
هیچ کجای دنیا مثل اینجاهرکی هرکی نیست که اداره کاربه راحتی طرف کارگرپرادعا وتنبل رابگیردوکارفرمامیتواندسریعا چنین کارگری رااخراج کند مطمئناًاگرغیرازاین بود کشورپیشرفته نمیشد