تنگی کانال نخاعی یکی از بیماری های شایع است که امروزه بسیاری از هموطنان ما درگیر آن هستند به همین دلیل برای اطلاع خوانندگان در مورد این بیماری ، ما با آقای دکتر قاسم اسحاقی فارغ التحصیل فلوشیپ جراحی ستون فقرات از آمریکا مصاحبه کرده ایم .
آقای دکتر بفرمایید تنگی کانال نخاعی چیست؟
دکتر اسحاقی : تنگی کانال نخاعی ، باریک شدن فضاهای ستون فقرات است. برای اینکه این مفهوم را بهتر درک کنیم اجازه بدهید کمی در مورد ساختمان ستون فقرات صحبت کنیم همانطور که می‌دانیم نخاع در داخل یک محفظه بسته استخوانی قرار گرفته است که کانال نخاعی نامیده می‌شوند و رشته‌های عصبی مانند شاخه‌های یک درخت از این تنه اصلی که نخاع نامیده میشود منشا می‌گیرند و در هر سطح از طریق سوراخ هایی که در سمت راست و چپ ستون فقرات قرار دارد این ریشه های عصبی خارج میشود. سپس این رشته های عصبی به هم می پیوندند و تشکیل اعصابی را میدهند که به داخل اندام های ما یعنی اندام های فوقانی و تحتانی می روند و باعث حرکت عضلات می شوند و همچنین حس پوست را به نخاع منتقل می کنند. مثلاً سه عصب اصلی که در اندام فوقانی ما وجود دارد شامل عصب مدیان، عصب اولنار و عصب رادیال است که از این بهم پیوستن این رشته های عصبی که از گردن انسان منشأ می‌گیرند تشکیل می شود و همینطور دو عصب اصلی که در اندام تحتانی انسان قرار دارد که عصب فمورال و عصب سیاتیک نامیده می شوند از به هم پیوستن این ریشه های عصبی که از کمر انسان منشاء می‌گیرند ساخته می شود . بنابراین به زبان ساده می توانیم بگوییم که تنگی کانال نخاعی یعنی تنگ شدن کانالی که نخاع در آن قرار میگیرد یا سوراخ هایی که رشته های عصبی از آنها خارج می‌شوند و دیگر فضای کافی برای خود نخاع یا رشته های عصبی وجود ندارد.
شکل2 – انواع تنگی کانال نخاعی
آیا تنگی کانال نخاعی یک نوع است یا به چندین نوع تقسیم می شود ؟
دکتر اسحاقی : تنگی کانال نخاعی عمدتاً به سه نوع تقسیم می شود : نوع اول ، نوع مرکزی است. دوم نوع محیطی و سوم تنگی سوراخ های بین مهره ای .
آقای دکتر ممکن است بفرمایید این ها چه معنایی دارد؟
دکتر اسحاقی : تنگی مرکزی یعنی تنگی در قسمت مرکزی یا وسط کانال نخاعی است و جای خود نخاع یا تعداد زیادی از رشته‌های عصبی که در مرکز قرار گرفته اند تنگ میشود. تنگی محیطی یعنی قسمت محیطی کانال نخاعی یا به عبارت دیگر قسمت کناری کانال نخاعی دچار تنگی می شود، در این حالت قسمت خارجی نخاع فشرده می شود. و قسمت مرکزی نخاع جایش تنگ نیست .
تنگی سوراخ های عصبی همانطور که از اسم آنها پیداست فقط در ناحیه سوراخ های عصبی وجود دارد و قسمتهای محیطی یا مرکزی خود کانال نخاعی ، تنگی وجود ندارد.
البته اکثر موارد هر سه ناحیه گرفتارند ، منتها ممکن است در یک ناحیه گرفتاری و تنگی بیشتر از نواحی دیگر باشد.
جناب دکتر بفرمایید تنگی کانال نخاعی چه اثری بر بدن انسان دارد؟
دکتر اسحاقی : ببینید در بدن انسان سالم اندازه کانال نخاعی و اندازه سوراخ های عصبی بزرگتر از خود نخاع یا رشته‌های عصبی است و به همین جهت دور تا دور نخاع یا رشته‌های عصبی مایعی قرار گرفته است که دائم در جریان است و مایع مغزی نخاعی نامیده می شود. روی این مایع را کیسه ایی به نام دورمر پوشانده است و این مانند یک بالشتک مایع عمل می‌کند . به عبارت دیگر نخاع و رشته‌های عصبی داخل یک کیسه ای به نام دورمر قرار دارند و در داخل دورمر مایع مغزی نخاعی وجود دارد. علاوه بر آن روی دورمر بافت چربی قرار گرفته است. بنابراین در فرد طبیعی دو فضای اضافی از نخاع و ریشه های عصبی حمایت می‌کنند. این دو فضایی اضافه چه هست؟ یکی بالشتک مایع مغزی نخاعی است و دیگری چربی روی دورمر است و این دو ساختمان و این فضای اضافی باعث میشود که ما بتوانیم حرکات بسیار پیچیده ای را انجام دهیم به جلو و عقب خم شویم و ورزش‌های سنگین را انجام دهیم بدون اینکه به نخاع و یا ریشه های عصبی ما آسیب و ضربه وارد شود.
وقتی تنگی ایجاد میشود چه مشکلاتی برای آن بافت چربی و یا مایع مغزی نخاعی دور رشته های عصبی می آید؟
دکتر اسحاقی: در اولین مرحله چربی دور دورمر که چربی اپیدورال نامیده می شود از بین می رود و در مرحله بعد فضای ساب آراکنوئید یعنی فضایی که مایع مغزی نخاعی قرار گرفته است کم می شود و یا کاملاً بسته می شود و همین باعث میشود که مکانیزم حمایتی ستون فقرات از بین برود . علاوه بر آن وقتی که جای ریشه های عصبی و یا نخاع تنگ باشد دیگر متابولیسم طبیعی ایجاد نمی شود، جریان خون اختلال پیدا می کند که اصطلاحاً می‌گوییم همودینامیک این ناحیه بهم می خورد یعنی وریدها بسته میشود و در مرحله بعد شریان ها بسته می شوند و باعث کم رسیدن خون به ریشه های عصبی و یا خود نخاع میشود. علاوه بر این خود نخاع و رشته های عصبی هم تنها مانند یک کابل و یا سیم بی جان نیستند ، که تنها جریان الکتریسیته را هدایت کنند بلکه آنها هم موجودات زنده ای هستند که باید جریان های مخصوصی که اصطلاحاً جریان‌های آکسوپلاسمیک نامیده میشود در آن جریان پیدا کند.
در بیماری تنگی کانال نخاعی این جریان های اکسوپلاسمیک هم کم می شوند.
آیا تنگی کانال نخاعی ناگهان ایجاد می شود؟
خیر تنگی نخاع معمولاً با گذشت زمان به آرامی ایجاد می شود. به همین جهت علائم تنگی کانال نخاعی به تدریج ایجاد می شود. باید توجه داشته باشیم اگر کمی فشار بر روی نخاع یا ریشه عصبی به طور ناگهانی وارد شود باعث درد شدید و یا علائم عصبی میشود ولی چون تنگی کانال نخاعی در طی سالها به وجود می آید معمولاً علائم تدریجی دارد و در اوایل بیماری اصلا بیمار متوجه بیماری خود نیست. پس از رسیدن به مقدار قابل توجهی تنگی علائم بیماری شروع میشود.
آیا تنگی کانال نخاعی همان آرتروز است؟
دکتر اسحاقی : نه آرتروز یعنی استئوآرتریت یعنی که مفاصل ستون مهره های انسان التهاب پیدا کند و ستون مهره ها فرسوده شوند و کج شوند. این پدیده در افراد بالای ۵۵ سال معمولاً به وجود می آید و باعث دردهای ناشی از سن و پیری می شود. تنگی کانال نخاعی معمولا شدید تر از تغییرات آرتروزی است.
تنگی کانال نخاعی چه نواحی از بدن را میگیرد؟
دکتر اسحاقی : تنگی کانال نخاعی معمولاً نواحی متحرک ستون مهره ها را میگیرد یعنی نواحی گردن و یا کمر را می گیرد و در بین این دو قسمت گردن و کمر که مهره های پشتی است ندرتا ممکن است دچار تنگی کانال نخاعی بشوند.
علائم تنگی کانال نخاعی در کمر چیست؟
دکتر اسحاقی : علائم تنگی کانال کمری شامل درد ، بی حسی یا ضعف در پاها ، کشاله ران ، باسن ، کمر است. علائم معمولاً هنگام راه رفتن یا ایستادن تشدید می شود و ممکن است در حالت خوابیده ، نشسته یا کمی خم شدن به جلو کاهش یابد.
چه کسانی دچار تنگی نخاع می شوند؟
دکتر اسحاقی : تنگی نخاع می تواند در هر سنی ایجاد شود ، اما بیشتر در مردان و زنان بالای 50 سال شایع است.
تنگی کانال نخاعی در افراد جوان هم دیده می شود؟
دکتر اسحاقی : بله تنگی کانال نخاعی اصولاً به دو دسته تقسیم می شود که شامل ۱- تنگی کانال نخاعی دژنراتیو و ۲- تنگی کانال نخاعی مادرزادی است.
اگر افراد زیر ۵۵ سال دچار تنگی کانال نخاعی بشوند این ها معمولاً به این علت است که وقتی متولد میشود کانال نخاعی آنها کوچکتر از افراد عادی است به همین جهت از حدود سن ۲۵ سالگی شروع به پیدایش علامت می‌کند.
تلفات بالای ۵۵ سال معمولاً به علت لقی های میکروسکوپی یا لقی های کوچکی که در ستون مهره‌ها وجود دارد حذف می شود ، مفاصل پشت ستون فقرات بیمار که فاست نامیده می‌شوند، رشد بیش از حد می‌کنند و در نتیجه جا را برای نخاع و ریشه‌های عصبی تنگ می‌کنند و بیماری کانال نخاعی به وجود می آید.
بعضی از بیماریهای خاص مانند افرادی که آکندروپلازی دارند یعنی کسانی که تنه طبیعی ولی دست و پای کوچک دارند در معرض خطر تنگی کانال نخاعی هستند.
شکل 3- ساختمان نخاع
جناب دکتر بفرمایید نخاع چه ساختمانی دارد ؟
دکتر اسحاقی : نخاع در واقع شاهراهی است که پیام های حرکتی را از مغز به ریشه های عصبی و سپس عضلات و پیام های حسی را از ریشه های عصبی به مغز منتقل می کند.
آیا تنگی نخاع می تواند باعث فلج دائمی شود؟
دکتر اسحاقی : اگر عصب نخاعی یا نخاع برای مدت طولانی فشرده شود ، بی حسی دائمی یا فلج اندام ها ممکن است اتفاق بیافتد. به همین دلیل است که در صورت پیدایش احساس بی حسی یا ضعف در بازوها یا پاها توصیه به جراحی می شود.
آقای دکتر اگر بخواهیم اطلاعات بیشتری در مورد تنگی کانال نخاعی داشته باشیم به چه منبعی میتوانیم مراجعه کنیم؟
به منابع معتبر علمی از جمله وب سایت اینجانب به نشانی https://kamargardan.com/می توانید مراجعه کنید.
انتهای رپرتاژ آگهی/
