بین الملل تابناک: سعید خطیب زاده، سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشورمان، روز گذشته با بیان اینکه عملی که از دولت فعلی ایالات متحده دیدیم، متاسفانه در خلاف جهت اعلامی آنها بوده است، گفت: ایالات متحده مسیرش برای بازگشت به برجام روشن است؛ باید بپذیرد به عنوان مقصر وضعیت فعلی از این مسیری که رفته برمیگردد.
وی تصریح کرد: آمریکا برای بازگشت از این مسیر غلط باید تحریمهای ظالمانه و غیرقانونی که بعد از خروج آمریکا از برجام اعمال کرده، همه را یکجا به صورت موثر بردارد و مهمتر اینکه تضمین بدهد که هیچ دولتی در ایالات متحده مجدداً جهان و حقوق بین الملل را به سخره نخواهد گرفت و این شرایط را تکرار نخواهد کرد.
در واقع آنچه از موضع سخنگوی وزارت خارجه کشورمان مشخص است این که ایران سه شرط عمده را در برابر آمریکا قرار داده است:
آمریکا باید مقصر بودن خود را بپذیرد
دکتر «حیدر علی مسعودی» عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و کارشناس مسائل آمریکا در گفتوگو با تابناک در رابطه با شرط اول ایران عنوان کرد: فکر میکنم شرط اول، یک مساله کیفی غیر قابل ارزیابی است. اینکه اولا به چه معنایی است؟ یعنی اگر در بیانیه احیای برجام، آمریکاییها بپذیرند، آنها بودند که از برجام خارج شدند، در قالب چه ادبیات واژگانی قرار است بیاید؟ آقای بایدن هم بارها و بارها این را اشاره و همین اخیرا هم تاکید کرده که ما هنوز هم نتایج و خسارات خروج امریکا و خروج دولت آقای ترامپ را از توافق هسته ای یا برجام میپردازیم. بنابراین پیشاپیش خود دولت آمریکا این اذعان را دارد. نکته دوم اینکه این مساله، جنبه پرستیژی برای ایران دارد و شاید خیلی موضوعیتی ندارد.
تحریم ها یکجا و موثر لغو شود
این کارشناس مسائل هستهای در رابطه با شرط دوم گفت: شرط دوم اینکه تحریمها یکجا و موثر لغو شود. بحث این است که کدام تحریمها؟ همه بحث مذاکرات احیای برجام و شش دور مذاکره این بود که کدام تحریمها قابل لغو هستند و کدام تحریمها قابل لغو نیستند. اگر منظور ایران از اعلام این موضع این است که تحریمهای هستهای یکجا برداشته شود، میشود در این باره بحث کرد؛ یعنی تحریمهایی که مطابق با برجام برداشته شده مجددا برداشته شود؛ یعنی عملا میشود تحریمهای در تناقض با برجام. پس این ادبیات هم ادبیات نامفهومی است. موثر بودن آن هم بدین معناست که ایران بارها و بارها اعلام کرده که از این کار راستی آزمایی انجام شود که به نظر میرسد، راستی آزمایی، پروسه زمانبری هست. ضمن اینکه در طول زمان معلوم میشود که واقعا شرکت ها و بانک میتوانند با ایران کار کنند یا نه. این اصولا برمیگردد به مسائل و ساز و کارهای پولی و مالی که در عرصه جهانی وجود دارد که خود یک کلاف سردرگم و بسیار ابهام آلود و پیچیده ای است. یعنی مشکلی که ما در دوره قبلی لغو تحریمها داشتیم؛ مشکلی تحت عنوان over-compliance. یعنی مشکل پیروی خیلی سختگیرانه و ملاحظه کارانه شرکتها و بانکها برای کار اقتصادی و پولی و مالی با ایران. بدین معنا که خیلی از تراکنش های مالی به لحاظ قانونی و حقوقی مجوز انجام داشت، حتی از نظر آمریکاییها. یعنی بانک ها به لحاظ حقوقی و قانونی میتوانستند این کار را انجام دهند اما انجام نمیدادند و ملاحظه داشتند یا به سختی انجام میدادند؛ به دلیل اینکه حس میکردند ممکن است به صورت دیگری در ساختار پیچیده تحریمها گرفتار شوند و بعد مشمول جریمههای آمریکا شوند؛ بنابراین یکجا و موثر بودن خواسته به حق ایران است که بایستی در طول زمان مشخص شود و شاید یک هفته، دوهفته یا حتی بیشتر هم نمیشود آن را به شکل کامل راستی آزمایی کرد. ضمن اینکه بحث اصلی این هست که کدام تحریمها قرار است لغو شود.
آمریکا تضمین دهد، هیچ دولت دیگری خروج از برجام را تکرار نکند
مسعودی در نهایت درباره شرط سوم ایران اظهار داشت: نکته آخر هم در رابطه با بحث خروج دولت های دیگر در آمریکاست که من فکر می کنم چنین سازوکاری نه تنها در آمریکا بلکه در اکثر کشورهای جهان وجود نخواهد داشت؛ یعنی حتی اگر ما بپذیریم که برجام تبدیل به یک معاهده یا treaty شود و در کنگره آمریکا تثبیت شود -که فعلا امر لا محالی است- باتوجه به دشمنیها و خصومت هایی که وجود دارد حتی اگر این اتفاق بیفتد ممکن است سرنوشت معاهداتی مانند معاهده «آی ان اف» INF رو پیدا کند که عملا آمریکاییها بعد از اینکه منازعاتی بر سر موشک ها و ... داشتند، ترامپ از معاهده آی ان اف خارج شد و بهانه اش این بود که در معاهده موشک های میانبرد هسته ای، روس ها فریبکاری میکنند و برخلاف این معاهده عمل کرده اند و نقض کردند، بنابراین ما هم از این معاهده خارج میشویم. لذا، وقتی وضعیت و سرنوشت یک معاهده مصوب کنگره این میشود، آن وقت یک توافق مانند توافق برجام هم طبعا امکان تضمین عدم خروج توسط دولت های دیگر آمریکا را نخواهد داشت.