به گزارش تابناک به نقل از روزنامه همشهری، نسبت چک‌های برگشتی دوباره دورقمی شد؛ شاید برخلاف انتظار بانک مرکزی که تلاش می‌کند با جایگزین‌کردن چک‌های جدید صیادی، به بحران چک‌های برگشت‌خورده و ضربه‌زننده به شاخص اعتماد بازار پایان دهد.
البته دو‌رقمی‌شدن نسبت چک‌های برگشتی به کل چک‌های رد و بدل‌شده از نظر ارزش ریالی، بستگی به این مهم دارد که چه سهمی از این چک‌ها همان چک‌های قدیمی است و چه سهمی به دسته‌چک‌های جدید اختصاص دارد؟ آیا بانک مرکزی مجازات‌های پیش بینی‌شده در قانون چک علیه صادرکنندگان چک‌های بلاوجه را اعمال خواهد کرد؟
روند یکساله رد و بدل‌شدن چک‌ها نشان می‌دهد که همچنان بخش قابل‌توجهی از دادوستد بین مردم به‌صورت نقد انجام می‌گیرد و ترس فعالان اقتصادی از چک بالاست؛ چه اینکه اگر نتیجه اجرای قانون جدید چک، کاهش نسبت چک‌های پاس‌نشده به کل چک‌ها به کمتر از ۵ درصد باشد، این احتمال قوت می‌گیرد که بخشی از داد‌و‌ستد‌ها به‌ویژه در خرید کالا‌های با‌دوام با چک و اقساط انجام پذیرد.
تازه‌ترین گزارش بانک مرکزی از وضعیت چک‌های برگشتی در دی‌ماه امسال نشان می‌دهد که بالغ بر ۵۵۳ هزار فقره چک به ارزش ۳۰۵ هزار میلیارد ریال برگشت خورده که نسبت به آذرماه از حیث تعداد ۱.۶ درصد و از حیث مبلغ ۱۹.۶ درصد رشد داشته است. به این ترتیب ۸.۴ درصد از تعداد چک‌های رد‌و‌بدل‌شده بین بانک‌ها برگشت خورده است.
به گزارش همشهری، در ماه گذشته در استان تهران حدود ۱۵۷ هزار فقره چک به ارزش بیش از ۱۳۵ هزار میلیارد ریال به دلایل مختلف ازجمله کمبود یا کسری وجه پاس نشده که از نظر تعداد ۷.۶ درصد و از نظر ارزش ۹.۸ درصد کل چک‌های مبادله‌شده در کشور را به‌خود اختصاص داده است. پس از تهران، بیشترین نسبت تعداد چک‌های برگشتی به استان‌های کهگیلویه و بویراحمد به میزان ۱۴.۶ درصد، لرستان ۱۲.۷ درصد، خراسان شمالی ۱۲.۳ درصد و پایین‌ترین نسبت هم به استان‌های گیلان با ۶.۲ درصد، البرز ۷.۵ درصد و یزد ۷.۸ درصد اختصاص داشته است.
بانک مرکزی می‌گوید در ماه گذشته حدود ۶ میلیون فقره چک به ارزش بیش از ۲۳۹۲ هزار میلیارد ریال وصول شده که از نظر تعداد یک‌دهم درصد و از حیث مبلغ ۲.۸ درصد بیشتر از آذرماه بوده است. این گزارش می‌افزاید: بیش از ۶.۵ میلیون فقره چک به ارزش بالغ بر ۲۶۹۷ هزار میلیارد ریال در ماه پیش رد و بدل شده که نسبت به آذرماه از نظر تعداد ۲ دهم درصد و از نظر ارزش ۴.۴ درصد رشد را نشان می‌دهد. بیشترین تعداد چک‌های رد و بدل‌شده در کل کشور به ۳ استان تهران، اصفهان و خراسان رضوی اختصاص داشته که سرجمع سهم این ۳ استان ۴۹.۸ درصد بوده است. افزون بر اینکه ۶۳.۶ درصد از کل ارزش ریالی چک‌های مبادله‌شده به استان‌های تهران با سهم ۵۱.۳ درصدی، اصفهان با سهم ۷.۱ درصدی و خراسان رضوی با سهم ۵.۲ درصدی اختصاص داشته است.
چرا چک‌ها برگشت می‌خورند؟
بررسی‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد که در ماه گذشته بالغ بر ۵۳۴ هزار فقره چک به ارزش حدود ۲۷۰ هزار میلیارد ریال به‌دلیل کسری یا فقدان موجودی برگشت خورده که از نظر تعداد ۹۶.۶ درصد و از نظر ارزش ۸۸.۴ درصد چک‌های برگشتی به‌دلیل کسری یا فقدان موجودی بوده است.
این گزارش می‌افزاید: بیشترین نسبت تعداد چک‌های برگشتی به‌دلیل کسری یا فقدان وجه در دی‌ماه به استان‌های خراسان جنوبی، ایلام، چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد و کمترین نسبت هم به استان‌های سیستان و بلوچستان، البرز و گیلان اختصاص داشته است.
از نظر ارزش ریالی، بالاترین نسبت چک‌های برگشتی به‌دلیل نداشتن وجه یا کسری مبلغ در استان‌های خراسان جنوبی، زنجان، کرمانشاه، اصفهان و چهارمحال و بختیاری و کمترین نسبت هم در استان‌های سیستان و بلوچستان، البرز و قم ثبت شده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌شده از نظر ارزش در ۸ استان شامل استان‌های گیلان، البرز، هرمزگان، تهران، بوشهر، قزوین، خوزستان و زنجان پایین‌تر از میانگین کشوری بوده و به این ترتیب می‌توان شهروندان استان‌های یادشده را خوش‌حساب قلمداد کرد.
به گزارش همشهری، هرچند در گزارش بانک مرکزی اشاره‌ای به این مسئله نشده که چه تعداد از چک‌های برگشتی ناشی از صدور چک‌های جدید صیادی بوده، اما انتظار می‌رفت که با اجرای قانون جدید چک و کاهش سهم دسته‌چک‌های قدیمی، نسبت چک‌های برگشتی به چک‌های رد و بدل شده به‌طور محسوسی کاهش یابد و شاخص اعتماد بازار بهبود پیدا کند.
اما آمار‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد که در مقایسه تعداد چک‌های برگشت‌خورده نسبت به کل چک‌های مبادله‌شده از ۸ درصد در دی‌ماه سال گذشته به ۸.۴ درصد و از نظر ارزش هم این نسبت از ۱۱.۱ درصد در دی‌ماه پارسال به ۱۱.۳ درصد در دی‌ماه امسال رسیده است.
