تابناک : اهمیت جرم قتل عمدی بر کسی پوشیده نیست این موضوع از میزان مجازات آن در نظام‌های حقوقی مختلف، اعم از قصاص، اعدام و حبس طولانی مدت، قابل درک است. اما اینکه چه نوع قتلی عمدی تلقی می‌شود و آیا مرگ هموطنان عزیزمان در حادثه متروپل عمدی یا غیرعمدی به شمار می رود، باید انواع جنایات را در قانون بررسی کرد.
قانونگذار ایران در سال ۱۳۹۲ جنایات را به سه دسته عمدی، شبه عمدی و خطای محض تقسیم کرده و برای تبیین آن‌ها به ذکر تعاریف و مصادیقی پرداخته است. سوالی که به طور کلی در همه جنایات در حادثه‌ی مذکور در خصوص نوع جنایات اتفاق افتاده مطرح است، به رکن روانی جنایات و به نوع قصد جانی ارتباط پیدا می‌کند. قانونگذار در ۴ بند انواع جنایات عمدی را بیان کرده است.
در همین ارتباط، دکتر علیرضا میرکمالی، عضو هیأت علمی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی و عضو هیأت مدیره انجمن ایرانی جرم شناسی بر این باور است در حالت اول: قصد واقعی؛ حالتی است که فرد قصد قتل فردی را دارد که ممکن است این فرد معین باشد یا نامعین طبعا سازندگان این سازه به هیچ وجه قصد قتل نداشته اند لذا شامل بند الف مادهِ ۲۹۰ نمی‌شوند.
حالت دوم حالتی است که قصد مرتکب جرم، قصد تبعی مطلق است که باید حکایت از کشنده بودن رفتار کند؛ که بند ب ماده ۲۹۰، به آن اشاره کرده و مقرر داشته است: هرگاه مرتکب عمدا کاری انجام دهد که نوعا موجب جنابت واقع شده یا نظیر آن می‌گردد، هر چند قصد ارتکاب آن جنایت و نظیر آن را نداشته باشد، ولی آگاه و متوجه بوده که آن کار نوعا موجب آن جنایت یا نظیر آن می‌شود.
بند ب ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی، در مورد قتل و سایر صدمات جسمانی، رفتار کسی را که عمدا کاری انجام می دهد که نوعا کشنده یا موجب قطع عضو یا جرح می باشد، علی رغم عدم احراز قصد کشتن یا ایراد جرح، عمدی دانسته است، زیرا کسی نمی تواند عمدا اقدامات خطرناکی را انجام دهد و از عواقب کار خود بگریزد، که در این حادثه رفتار سازندگان این سازه نوعا کشنده به نظر می‌آید، اما آیا این امر به تنهایی دلیل بر قتل عمدی است؟!
وی در ادامه می‌افزاید: برخی از همکاران و وکلا قتل‌ها و صدمات وارده به اشخاص در این حادثه را به استناد بند ب این ماده در زمره‌ی جنایات عمدی تلقی کرده اند، در حالی که با توجه به سابقه تقنینی و روح قانون و همچنین رویه‌ی قضایی حاکم، داشتن قصد تبعی زمانی عمد تلقی می‌شود که مرتکب جنایت را بر خلاف قصد واقعی نسبت به فرد یا جمع معینی از افراد انجام دهد؛ بنابراین، هر چند عمل به ظاهر کشنده می‌آید، مشمول بند ب و سایر بند‌های دیگر ماده ۲۹۰ نخواهد بود و چون سازندگان و دست اندرکاران این پروژه موازین فنی را رعایت نکردند، مشمول بند پ ماده ۲۹۱ که مصادیق جنایات غیر عمدی را بیان کرده است می‌شود.
ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی
جنایت در موارد زیر عمدی محسوب می‌شود؛
الف) هرگاه مرتکب با انجام کاری قصد ایراد جنایت بر فرد یا افرادی معین یا فرد یا افرادی غیرمعین از یک جمع را داشته باشد و در عمل نیز جنایت مقصود یا نظیر آن واقع شود، خواه کار ارتکابی نوعاً موجب وقوع آن جنایت یا نظیر آن بشود، خواه نشود.
ب) هرگاه مرتکب، عمداً کاری انجام دهد که نوعاً موجب جنایت واقع شده یا نظیر آن، می‌گردد، هرچند قصد ارتکاب آن جنایت و نظیر آن را نداشته باشد، آگاه و متوجه بوده که آن کار نوعاً موجب آن جنایت یا نظیر آن می‌شود.
پ) هرگاه مرتکب قصد ارتکاب جنایت واقع شده یا نظیر آن را نداشته و کاری را هم که انجام داده است، نسبت به افراد متعارف نوعاً موجب جنایت واقع شده یا نظیر آن، نمی‌شود لکن درخصوص مجنیٌ علیه، به علت بیماری، ضعف، پیری یا هر وضعیت دیگر و یا به علت وضعیت خاص مکانی یا زمانی نوعاً موجب آن جنایت یا نظیر آن می‌شود مشروط بر آنکه مرتکب به وضعیت نامتعارف مجنیٌ علیه یا وضعیت خاص مکانی یا زمانی آگاه و متوجه باشد.
ت- هرگاه مرتکب قصد ایراد جنایت واقع شده یا نظیر آن را داشته باشد، بدون آنکه فرد یا جمع معینی مقصود وی باشد و در عمل نیز جنایت مقصود یا نظیر آن، واقع شود، مانند اینکه در اماکن عمومی بمب گذاری کند.
تبصره ۱- در بند (ب) عدم آگاهی و توجه مرتکب باید اثبات گردد و در صورت عدم اثبات، جنایت عمدی است مگر جنایت واقع شده فقط به علت حساسیت زیاد موضع آسیب، واقع شده باشد و حساسیت زیاد موضع آسیب نیز غالباً شناخته نباشد که در این صورت آگاهی و توجه مرتکب باید اثبات شود و در صورت عدم اثبات، جنایت عمدی ثابت نمی‌شود.
تبصره ۲- در بند (پ) باید آگاهی و توجه مرتکب به اینکه کار نوعاً نسبت به مجنیٌ علیه، موجب جنایت واقع شده یا نظیر آن می‌شود ثابت گردد و درصورت عدم اثبات، جنایت عمدی ثابت نمی‌شود.
ماده ۲۹۱ قانون مجازات اسلامی
جنایت در موارد زیر شبه عمدی محسوب می‌شود؛
الف) هرگاه مرتکب نسبت به مجنیٌ علیه قصد رفتاری را داشته لکن قصد جنایت واقع شده یا نظیر آن را نداشته باشد و از مواردی که مشمول تعریف جنایات عمدی می‌گردد، نباشد.
ب) هرگاه مرتکب، جهل به موضوع داشته باشد مانند آنکه جنایتی را با اعتقاد به اینکه موضوع رفتار وی شیء یا حیوان و یا افراد مشمول ماده (۳۰۲) این قانون است به مجنیٌ علیه وارد کند، سپس خلاف آن معلوم گردد.
پ) هرگاه جنایت به سبب تقصیر مرتکب واقع شود، مشروط بر اینکه جنایت واقع شده یا نظیر آن مشمول تعریف جنایت عمدی نباشد.
حادثه متروپول بر اساس فساد سیستماتیک گسترده قابل توجیه است و با وجود چنین فساد گسترده ای که تا قوه قضاییه و بقیه جاها را به شدت آلوده کرده است هیچ مجازاتی برای شبکه مفسدی که این حادثه را آفرید در کار نخواهد بود. 
