«عبور مستقیم» ایران خودرو از بحران خودروهای ناقص

تداوم تحریم های صنعت خودرو و قطع همکاری خودروسازان خارجی با شرکای ایرانی و از سوی دیگر تنگ تر شدن حلقه قطعات و مجموعه های خودرو به دلیل رشد قیمت مواد اولیه تولید داخل و وارداتی موجب تشدید مشکلات شرکت های خودروسازی برای افزایش تولید و بهبود کیفیت محصولاتشان شد. علاوه بر موانع تامین برخی مواد اولیه و قطعات های‌تک وارداتی مورد نیاز صنعت خودرو، در بازار داخلی نیز افزایش قیمت نهاده های اصلی تولید خودرو مانند فولاد، پتروشیمی و مس آلومینیوم موجب رشد قیمت تمام شده و افت تیراژ تولید و تجاری‌سازی خودرو و از همه مهم‌تر افزایش تولید خودروهای ناقص در خطوط تولید شرکت های خودروسازی شد، خودروهایی که در برخی مواقع به دلیل قطعات نه چندان پر اهمیت در انتظار تامین قطعه مانده و راهی انبارهای شرکت‌های خودروسازی شد. نزدیک شدن تعداد خودروهای ناقص به 180هزار دستگاه در شرایطی بود که به دلیل رشد تقاضای کاذب ناشی از افزایش دلال بازی در بازار خودرو، طرح متنوع فروش و پیش فروش خودروسازان برای تجاری‌سازی و رشد عرضه خودرو قادر به تامین این تقاضای کاذب نبوده و زمینه افزایش قیمت مصوب کارخانه و حاشیه بازار خودرو و ناکارآمدی شیوه های مختلف برای عرضه مناسب خودرو را فراهم کرد.

از رشد هزینه سربار تا افت کیفیت خودرو

علاوه بر تاثیر افزایش تعداد خودروهای ناقص بر افزایش نوسانات قیمت خودرو در حاشیه بازار، این شیوه تولید هزینه های سربار بسیاری مانند هزینه پارکینگ و نگهداری، رشد تعهدات معوق تحویل خودرو به مشتریان و تحمیل هزینه های آن به خودروسازان، افزایش فشار دستگاه های نظارتی، شائبه های دپوی خودروهای تولیدی در پارکینگ شرکت های خودروسازی و اولتیماتوم دستگاه قضا به خودروسازان، تحمیل هزینه های خدمات پس از فروش در دوره گارانتی و از همه مهم‌تر کاهش اعتماد مشتریان به تحویل خودروهای پیش فروش شده در موعد مقرر و هزینه های ناشی از خواب سرمایه خودروسازان به دلیل تاخیر در تجاری سازی خودروهای ناقص را به شرکت های خودروسازی تحمیل کرد. در واقع تولید خودر‌و ناقص، همه هزینه های سربار مرتبط با تولید محصول مانند هزینه های دستمزد، مواد اولیه، قطعات، هزینه مجدد بازگشت این خودروها به خطوط تولید و تجاری شدن، توقف روند تولید روزانه به دلیل ورود خودروهای ناقص به خطوط برای تکمیل و تجاری شدن را متوجه شرکت های خودروسازی می کرد. اکنون با عبور مستقیم خودرو علاوه بر کاهش هزینه های تولید، هزینه های ناشی از استهلاک خودروهای ناقص نیز کاهش یافته و سرعت عرضه خودرو به بازار برای انجام تعهدات فروش مستقیم و پیش فروش خودرو نیز بیشتر شده است که تداوم این روند می تواند شرایط کاهش شکاف قیمت مصوب کارخانه و بازار و شکل گیری تعادل قیمت ها در بازار را به دنبال داشته و با تسریع در روند فروش و تامین نقدینگی مشکلات ناشی از افزایش زیان انباشته و مطالبات معوق مشتریان نیز کاهش می یابد. از سوی دیگر از جنبه روانی نیز تولید و دپوی خودروهای ناقص در خطوط تولید و پارکینگ خودروسازان تاثیر منفی بر روحیه کارگران و مدیران در خطوط تولید داشت. با این شرایط پس از فرمان هشت ماده ای رییس جمهوری مبنی بر ضرورت رشد تیراژ تولید ورفع موانع عرضه خودروهای داخلی و پس از تغییرات مدیریتی در گروه صنعتی ایران خودرو، این گروه صنعتی صفر کردن تولید خودروهای ناقص و عبور مستقیم خودرو از خطوط تولید محصولات خود از ابتدای خردادماه را در دستور کار قرار داد و با اجرایی شدن این طرح، اکنون آثار مثبت توقف تولید خودروهای ناقص در این گروه خودروسازی در قالب افزایش ۵۶ درصدی تولید خودروهای کامل، رشد ۴۳ درصدی صدور سند، کاهش ۳۹ درصدی مراجعات مشتریان به نمایندگی های خدمات پس از فروش و رشد ۱۱درصدی کیفیت محصولات ایران خودرو را شاهد هستیم.

دستاوردهای عبور مستقیم خودرو

15 اسفند ماه سال گذشته ابراهیم رئیسی در فرمان هشت ماده ای که معاون اول خود را مامور پیگیری و نظارت بر اجرای آن کرد، الزامات تازه ای برای تولید و عرضه خودروهای داخلی تعیین و ابلاغ کرد، در بند سه فرمان هشت ماده ای رییس جمهوری شرکت های خودروسازی ملزم شدند تا نسبت به تامین قطعات مورد نیاز و ترخیص و عرضه فوری خودروهای انباشته شده در انبار شرکت های خودروساز به بازار تا نصاب استاندارد حداکثر ظرف دو ماه آینده اقدام شود. فرمانی که رشد 50 درصدی تیراژ تولید خودرو در سال جاری و توقف تولید برخی خودروها و جایگزینی آن با محصولات جدید ازجمله دیگر بندهای آن بود. با صدور این فرمان و تغییر مدیریت در گروه صنعتی ایران خودرو، حذف خودروهای ناقص از خطوط تولید این گروه خودروسازی در دستور کار قرار گرفت. با گذشت حدود دو ماه از صدور این فرمان، مدیر عامل گروه صنعتی ایران خودرو از توقف تولید خودروهای ناقص در خطوط تولید این گروه خودروسازی از ابتدای خرداد ماه جاری خبر داد. تکلیف توقف تولید خودروهای ناقص در شرکت های خودروسازی در حالی ابلاغ شد که کاهش هزینه تمام شده تولید و رشد بهره وری و کیفیت خودرو از جمله چالش های پیش روی خودروسازان طی چند دهه گذشته بوده است. تداوم تولید خودرو در شرایط تحریم و مشکلات مبادلات بانکی و تامین مواد اولیه و قطعات در حالی بود که به دلیل کمبودقطعات به خصوص قطعات های تک همواره بخشی از خودروهای تولیدی تجاری سازی نشده و راهی انبارهای خودروسازان می شد و تنگنای مالی ناشی از این شیوه تولید شرکت های خودروسازی و به تبع آن زنجیره تامین قطعات ساخت داخل را نیز تحت تاثیر قرارداده وحجم مطالبات معوق قطعه سازان از خودروسازان را افزایش داد.

ترمز خودروهای ناقص از خرداد ماه کشیده شد

توقف تولید خودروهای ناقص از جمله برنامه های محوری مهدی خطیبی، مدیر عامل کنونی ایران خودرو بود که از بهمن ماه سال گذشته سکان مدیریت این گروه خودروسازی را دردست گرفته بود. مدیری که معتقد بود نباید آمار تولید خودروهای ناقص را معیار سنجش میزان تولید خودرو قرار داد چرا که تولید و نگه‌داری این گونه خودروها در انبارها علاوه بر رشد هزینه سربار این گروه خودروسازی منجر به افت کیفیت تولید و هزینه های ناشی از آن در دوران گارانتی و خدمات پس از فروش خواهد شد. بررسی آمارهای منتشر شده ایران خودرو در امسال نیز حاکی از آن است که میزان کیفیت محصولات این شرکت نسبت به اسفندماه سال گذشته از رشد 40 درصدی برخوردار بوده است. همچنین از ابتدای سال 1401 تا پایان 26 خرداد ماه جاری بیش از 135 هزار خودرو به صورت کامل و عبور مستقیم در ایران خودرو تولید شده که رشد 54 درصدی داشته است. به گفته مدیر عامل گروه صنعتی ایران خودرو، با همکاری ساپکو و زنجیره تامین از ابتدای خرداد ماه 1401 تمامی خودروهای سواری و تجاری تولید شده در این گروه صنعتی به صورت کامل و عبور مستقیم تولید شده اند. او با اشاره به گزارش های ارزش‌یابی کیفیت شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران ISQI در مورد بهبود کیفیت محصولات ایران خودرو، گفت: گزارش های تازه منتشر شده نشان از رشد کیفی محصولات ایران خودرو دارد اما ما به این سطح کیفی راضی نیستیم وبرای اینکه بتوانیم سهم مشخصی از بازار خودروی جهانی داشته باشیم، باید به دنبال توسعه و پیشرفت با ذاتی پویا باشیم.
خطیبی در مورد رشد تیراژ تولید محصولات این شرکت نیز گفت: اکنون آمار تولید روزانه ایران خودرو به ۲۶۰۰ دستگاه رسیده و اقدامات لازم برای دستیابی به تیراژ تولید ۲۹۰۰ دستگاه خودرو در روز نیز انجام شده که به زودی محقق می شود و با تولید عبور مستقیم و عدم تولید خودروی ناقص، ایران خودرو مفهوم و معیار سنجش آمار تولید خودروسازی در ایران را تغییر داده است.