آشنایی با تاریخچه موسیقی مازندران

موسیقی مازندرانی یکی از اصیل ترین موسیقی های ایرانی است، که با تاریخ پیوند می خورد و در حقیقت پایه های فرهنگی این رشته را در کشور ایران شکل می دهد. از گذشته تا به امروز مردم شهرهای مختلف با گویش خاص و شیرین خود، موضوع های مختلفی را به صورت آهنگین و اشعار محلی زنده می کردند. در حقیقت شروع آن استفاده از موسیقی هنگام کار کردن بود به اصطلاح به این نوع آهنگ خوانی، فولکلور گفته می شود. در موسیقی های مازندرانی شاهد اشعار بسیار زیبا به زبان محلی هستیم که با نوایی خواص خوانده می شوند. در بسیاری از مواقع ساز همراه آن نیست؛ اما این مسئله چیزی است ارزش موسیقایی آن کم نمی کند. با این حال ساز هایی که موسیقی مازندران را تکمیل می‌کنند، می‌توانند تاثیر به سزایی بر مخاطبین بگذارند. اگرچه در لفظ به آن موسیقی مازندرانی گفته می‌شود. اما این نوع نواحی گلستان و مازندران را نیز در بر می گیرد. به طور کلی زمانی که می خواهیم به آهنگ های شمالی با گویش و لهجه محل های مختلف آن اشاره کنیم، معمولاً با نام موسیقی مازندرانی روبرو می شویم. در دهه های اخیر موسیقی ها به دلیل نوای خوش و دلنشین بودن گویش محلی شمالی ها، برای افراد دیگر در بسیاری از شهرهای ایران جا افتاده اند و طرفداران بسیار زیادی دارند. علاوه بر این، تم های خاص آهنگ های شاد و آهنگ ماشین و حتی آهنگ های غمگین، برای این مخاطبان جذاب به نظر می رسد و آن ها را به دانلود موسیقی مازندرانی تشویق می نماید. در نتیجه این نوع موسیقی طیف گسترده ای از مخاطبین را شامل می‌شود که حتی افراد غیر بومی که شاید تسلط بالایی بر معنی آهنگ ها و اشعار ندارند هم، دارند تا آنها را گوش می کنند.

اشکال مختلف موسیقی مازندرانی

همان طور که گفته شد، موسیقی مازندرانی تنها در این بخش خلاصه نمی‌شود و استان های مختلف دیگر شمالی را هم در بر می گیرد. در نتیجه منظور ما به طور کلی زمانی که می گوییم موسیقی مازندرانی، شامل همه بخش های مختلف می شود. اگرچه این بخش ها گویش های متفاوتی دارند؛ اما نوع موسیقی آن ها شبیه به هم است و تقریباً از یک نوع چهارچوب پیروی می کنند. موسیقی مازندرانی به دو بخش آوازی و سازی تقسیم می شود. موسیقی سازی یا بدون کلام شامل ادوات این نوع  می شود و در مقابل موسیقی کلامی، نوع آوازی علاوه بر آلات موسیقی، شامل شعرها و ترانه هایی با گویش محلی خواهد شد. در ادامه بیشتر درباره این دو نوع از موسیقی صحبت می کنیم.

موسیقی آوازی

موسیقی آوازی یا کلامی در مازندران و شهرهای دیگر شمالی شامل اشعاری میشود که به محلی سروده شده اند. این اشعار می‌توانند جدید باشند و توسط ترانه سرایان دهه اخیر گفته شوند و همچنین می‌توانند شامل اشعار کهن و گذشته باشند که سینه به سینه به نسل‌های  حال حاضر منتقل شده اند. موسیقی های آوازی به طور کلی به چند دسته تقسیم می شوند.

موسیقی تغزلی

این نوع موسیقی شامل آوازهای مازندرانی است که در قالب تغزل و با موضوع عشق می باشند. این عشق می تواند علاقه به انسان و یا طبیعت و حتی دام و زمین باشد. همچنین شامل مقام های امیری، نجما و طالبا و همچنین کتولی در شرق و غرب آن می شود.

موسیقی حماسی

این نوع از موسیقی مازندرانی به مناطق سوت یا سورت که در دوران قاجار پایه ریزی شده اند بر می گردد. اشعار و آهنگ های آنان حالتی حماسی دارد و با چنین مضامینی نیز در ارتباط است. 

موسیقی آیینی

این موسیقی از دسته انواع است که ریشه در گذشته دارد و از آداب و رسوم مختلف و قدیمی حکایت می کند. در اصل موسیقی آیینی در آهنگ های مازندرانی شامل مواردی مانند موری، چاوش خوانی، تعزیه و نوروز خوانی می شود. برخی لالایی ها و موسیقی های آوازی نیز جزء موسیقی آیینی محسوب می شوند.

موسیقی سازی

موسیقی سازی همان طور که پیش از این گفته شد، نوع دیگر موسیقی های مازندرانی می باشد که قدیمی ترین قطعات این نوع هستند. معمولاً در زندگی دامداران از آن استفاده می شده است و شامل سازهایی مانند تریکه سری، کمر سری، چپون حال، میش حال، دشتی حال و دیگر انواع می شوند. 

موسیقی مازندرانی دقیقا شامل چه محدوده هایی می شود؟

همانطور که گفته شد، محدوده شامل این موسیقی بسیار گسترده است و تنها منحصر به مازندران نمی شود. علاوه بر این استان، بخش‌های دیگری مانند سمنان و گلستان نیز در این سبک دخیل هستند و مخاطبین آن در شهرهای مختلف به ویژه در البرز و تهران بسیار زیاد می باشند. جغرافیای آن شامل مناطق بسیار زیادی می شود. حتی در بسیاری از لایه های این نوع موسیقی تاثیر سبک های ترکمنی و خراسانی که در بخش های شرقی مازندران هستند را مشاهده می کنیم. در حقیقت مهاجرینی که در مناطق مازندران ساکن شدند، بر روی نوع موسیقی حال حاضر که ما است امروزه در این سبک داریم تاثیر گذاشتند. به طور کلی می‌توان موسیقی مازندرانی را به چهار بخش مرکزی، شرقی، غربی و گوداری تقسیم کرد.

موسیقی مرکزی شامل تمامی نقاط کوهستانی و جلگه ای می شود که از هزار جریب تا بخشهای شرقی چالوس مد نظر این مناطق قرار می گیرند. همچنین در آن از قطعات سازی و چوپانی استفاده می شود. موسیقی غرب مازندران نیز از اطراف چالوس تا نشتارود موسیقی کجوری را در بر می گیرد. بخش های شرقی معمولاً در جلگه های شرقی استان هستند و در بخش های کردکوی گلستان تا میاندرود ساری را شامل می شوند. موسیقی گوداری نیز در اطراف شهر  قنبرآباد شکل می گیرد.

جالب است بدانید که بسیاری از مقام های موسیقی هستند که در این سبک اجرا می شوند. رایج‌ترین مقامات موسیقی مازندرانی که به صورت محلی مورد استفاده قرار می گیرند، شامل مقام خوانی، نوروز خوانی، تعزیه، کتولی و چاوش خوانی هستند. همچنین سازهایی مانند للوا، دوتار، کمانچه، نقاره و سرنا در این موسیقی ها بسیار استفاده می شوند. یکی از نکاتی که به صورت یک مکمل توانسته است موسیقی مازندرانی را تا حد زیادی مشهور کند، رقص های بسیار ماندنی و خاص رایج در شمال ایران می باشند. این رقص ها انواع بسیار مختلفی دارند که هر یک شامل حرکات و جذابیت های مختص به خود است. از بین آن ها می توان به رقص تک دست، چکه سما، خرمن، دهل، لوچو و چو سما و انواع دیگر، اشاره کرد.

مردم مازندران به چه زبانی صحبت می کنند؟

شاید برایتان جالب باشد که بدانید در موسیقی مازندرانی از چه گویشی استفاده می شود؟ معمولا مردم بخش های مازندران به زبان تبری حرف می زنند و در شهرهای مختلف این گویش بسیار رواج دارد. به طور مثال در بخش های شهر گلوگاه، بسیاری از مردمان به صورت غالب مازندرانی حرف می زنند، اما در بخش هایی که مهاجرین مربوط می شود، زبان های ترکی و فارسی نیز به همراه این گویش مازندرانی ترکیب شده اند همچنین در بخش های تنکابن و رامسر معمولاً زبان های مازندرانی و گیلکی به طور ادغام شده رایج هستند. به طوری که برخی در بخش های خاصی ممکن است تفاوت اندکی داشته باشند.

موسیقی مازندرانی یکی از اصلی‌ترین و مهم ترین انواع موسیقی ایرانی است که هویت بسیار مهم و گسترده‌ای دارد. شناخت آن می‌تواند به شناخت تاریخ و تمدن این بخش ها کمک کند و تاثیر بسیار زیادی رو مخاطبین بگذارد. متاسفانه بسیاری از بخش‌های آن در گذر تاریخ از بین رفته اند و یا اثر کمتری از آن ها باقی مانده است. اما با احیای این فرهنگ و هنر قدیمی، طرفداران بسیار زیادی به سمت آن جذب شدند. همچنین فعالیت مفید خوانندگان این سبک در دهه های اخیر، در این امر تأثیر فراوانی داشته است. گویش های شیرین شمالی به همراه ساز های جذاب و رقص های اصیل، یکی از نشانه های فرهنگی و هویتی ایران محسوب می شوند که می توانند بیانگر رنج و زحمات مردم در زندگی و حتی کار روی شالی ها باشند. بسیاری از این موسیقی ها و حتی رقص هایی که طراحی شده اند، شامل مراحل برداشت برنج می شوند و چنین مطالبی می تواند یک نگاه هنری و جامعه شناسانه از تمامی این مفاهیم به ما بدهد. در ادامه به برخی از مشهورترین خوانندگان سبک موسیقی مازندرانی اشاره می کنیم.

نظام شکارچیان و عشقعلی شکارچی 

این دو فرد در دوتار استاد بودند و توانستند تاثیر زیادی روی اعتبار و رواج موسیقی و سبک مازندرانی شوند.

غدیر کتولی

این فرد نیز در زدن کمانچه مهارت خاصی داشته است و توانسته در این زمینه موسیقی مازندرانی را بسیار بالا ببرد. همچنین شاگران زیادی را به صورت حرفه ای وارد این صنعت کرده است که بعد ها به بزرگان موسیقی مازندرانی تبدیل شده اند. از بین آن ها می توان به احمد محسن پور اشاره کرد.

جمع بندی

سایت گلسار موزیک، یکی از معتبرترین و حرفه ای ترین سایت هایی است که بسیاری از آرشیو های موسیقی را می توانید در آن مشاهده کنید. امکان دانلود موسیقی مازندرانی و شمالی در سبک های متفاوت با صدای خوانندگان اصیل در این سایت وجود دارد. اگر می خواهید فایل های با کیفیت بالا و عصر را دانلود کنید، می توانید به این سایت مراجعه نمایید.

انتهای رپرتاژ آگهی/