تراز تجاری مثبت ۴۷۶ میلیون دلاری چه دلیلی دارد؟ / ردیابی رشد صادرات به کدام کشور می‌رسد؟

با خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ۱۳۹۷ و بعد از آن آغاز تحریم‌های سنگین علیه کشورمان، تجارت خارجی با چالش‌های جدی مواجه شد.

به گزارش تابناک اقتصادی، پس از آن نیز در اواخر سال ۱۳۹۸ با شیوع کرونا شرایط سخت‌تر از گذشته شد و تجار ایرانی با چالش جدیدی رو به رو شدند.

همه این عوامل دست به دست هم داد تا شرایط تجاری ایران در سه سال گذشته تقریبا سخت باشد. در بهار سال جاری، اما آمار‌ها بیانگر آن بود که وضعیت متفاوتی برای تجارت و به خصوص صادرات رقم خورده است.

به تازگی مهدی میراشرفی، رئیس کل گمرک ایران و معاون وزیر اقتصاد گفت: مجموع تجارت خارجی ایران در بهار سال جاری ۳۸ میلیون و ۴۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۲۰ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار بوده است، که از نظر وزنی ۷ میلیون و ۷۰۰ هزار تن و از حیث ارزش حدود ۷ میلیارد دلار نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد نشان می‌دهد.

وی افزود: روند افزایشی بازرگانی خارجی ایران در نخستین فصل از سال ۱۴۰۰ نشانه بهبود نسبی است که تراز تجاری مثبت ۴۷۶ میلیون دلاری را برای کشور به وجود آورده است.

معاون وزیر اقتصاد اظهار داشت: در بهار امسال ۳۰ میلیون تن کالا به ارزش ۱۰ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار از گمرکات کشور به نقاط مختلف جهان صادر شد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر وزن ۳۸ درصد و از لحاظ ارزش ۶۹ درصد رشد داشت.

وی درخصوص آمار واردات کالا در بهار سال‌جاری نیز گفت: در این مدت ۸ میلیون و ۴۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۱۰ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار وارد کشور شد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از لحاظ وزن ۶ درصد کاهش و از حیث ارزش ۳۴ درصد رشد داشت.

چین با ۷ میلیون و یک صد هزار تن کالا به ارزش ۳ میلیارد و یکصد میلیون دلار، عراق با ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار تن به ارزش ۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار، امارات با ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار تن به ارزش یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار، ترکیه با ۶۶۳ هزار تن به ارزش ۵۹۵ میلیون دلار و افغانستان با یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن به ارزش ۵۷۰ میلیون دلار پنج مقصد مهم صادرات کالای ایرانی بودند.

همچنین کشور‌های که عمدتاً از آن واردات داشتیم عبارت بودند از: امارات متحده عربی با ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار، چین با ۶۸۳ هزار تن به ارزش ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار، ترکیه با ۸۸۸ هزار تن به ارزش یک میلیارد دلار،  آلمان با ۲۳۹ هزار تن به ارزش ۴۱۴ میلیون دلار و سوئیس با ۴۷۲ هزار تن به ارزش ۳۸۴ میلیون دلار بودند.

همان گونه که عنوان شد، رشد خیره کننده صادرات در بهار سال جاری باعث شد تا تراز تجاری ایران در این فصل مثبت شود؛ اما دلیل این رشد خیره کننده چه بوده است؟

ردیابی جهش ۶۹ درصدی صادرات در فصل بهار سال جاری، ما را به صادرات در خرداد ماه می‌رساند. عمده دلیل این جهش خیره کننده، در صادرات در آخرین ماه بهار نهفته است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد ۴ میلیارد و ۳۸۰ میلیون دلار صادرات در ماه خرداد ثبت شده که حدود یک میلیارد و ۳۰ میلیون دلار بیشتر از اردیبهشت ۱۴۰۰ بوده که تغییر چشمگیری است. همچنین صادرات در خرداد ماه نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۱۱۲ درصدی و نسبت به خرداد ۹۸ نیز رشد ۴۷ درصدی داشته است.

نگاهی دقیق‌تر به آمار‌های ثبت شده از خرداد ۱۴۰۰ نشان می‌دهد، عمده رشد صادرات در این ماه، صادرات به عراق بوده که جهشی قابل توجه را نسبت به ماه‌های قبل تجربه کرده است. نکته مهم این که میزان صادرات به عراق در خرداد ماه سال جاری یک میلیارد و ۳۵۰ میلیون دلار بوده است. این رقم را با رقم صادرات ایران به عراق در فصل بهار سال جاری که دو میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار می‌باشد مقایسه کنید؛ یعنی تقریبا نیمی از صادرات ایران به عراق در فصل بهار سال جاری تنها در خرداد ماه رقم خورده است.

نکته‌ای که کارشناسان در این زمینه عنوان کرده اند، این است که رقم صادرات ایران به عراق با تعداد کامیون‌های عبوری روزانه از مرز همخوانی ندارد! در این زمینه سیدمحمد حسینی، عضو هیات‌مدیره اتاق بازرگانی ایران و عراق طی مصاحبه‌ای عنوان کرد: حدود ۵۰۰ کامیون عراقی در روز از مرز‌های ایران به مقصد عراق می‌روند. به‌ نظر می‌رسد احتمالا یک فاکتور مربوط به صادرات چند ماهه گاز صادر و باعث افزایش فوق‌العاده آمار سه ماهه صادرات به عراق شده است.

روح‌الله لطیفی، سخنگوی گمرک ایران نیز طی مصاحبه‌ای اعلام کرده است: گاز مایع نخستین کالای صادراتی و بنزین دومین کالای صادراتی فصل بهار ۱۴۰۰ است.

با استناد به آمار‌های سازمان توسعه تجارت از عملکرد تجارت خارجی، گاز مایع در بیست قلم نخست صادراتی دو ماه منتهی به اردیبهشت وجود نداشته است؛ بنابراین، می‌توان این گونه نتیجه گرفت که احتمالا صادرات گاز مایع موجب جهش صادرات خرداد و احتمالا صادرات به عراق شده است.

به هر صورت رشد صادرات هر گونه که باشد، باعث بسی خرسندی است، چون در این شرایط که ایران زیر شدیدترین تحریم‌ها از یک سو و مسائل مربوط به کرونا از سوی دیگر است، این رشد صادرات، نوید روز‌های بهتری را برای تجارت ایران با سایر کشور‌ها می‌دهد.