بین الملل تابناک: زمین لرزه مخربی به بزرگی و شدت ۷.۸ ریشتر در ساعت ۰۴:۱۷ دقیقه بامداد روز دوشنبه، ۱۸ بهمن ماه ۱۴۰۱ مناطق وسیعی در جنوب ترکیه و شمال سوریه را لرزاند که در جریان آن تلفات و خسارات زیادی وارد شد.
بیشتر بخوانید
شیخ الازهر دستور داد تا نهادهای وابسته کمکهای متنوعی را برای زلزله زدگان سوریه ارسال کنند.
به گزارش رسانههای مصر، شیخ الازهر دستور داد در چارچوب نقش "خانه زکات و صدقه" در امداد رسانی به آسیب دیدگان از حوادث غیر مترقبه، تمامی کمکهای مورد نیاز شهروندان سوری در مناطق زلزله زده فراهم شود.
برپایه این گزارش، این کمکها شامل غذا، پوشاک و سرپناه است.
شایان ذکر است که خانه زکات و صدقه که تحت نظارت شیخ الازهر است، یک طرح «امداد بشردوستانه» را در دستور کار خود دارد که از طریق آن کمکهای بشردوستانه فوری به کسانی که در داخل یا خارج از مصر در معرض بلایای طبیعی هستند، ارائه میشود.
وزیر خارجه ترکیه در سخنانی از آمادگی کشورش برای اجازه استفاده هواپیماهای حامل کمکهای بشردوستانه از حریم هوایی ترکیه و انتقال این کمکها به سوریه خبر داد.
به گزارش پایگاه خبری العهد، مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه در این باره گفت: ما حریم هوایی کشورمان را به روی هواپیماهای کشورهایی که قصد ارسال کمکهای بشردوستانه به سوریه را دارند باز خواهیم کرد.
وی تاکید کرد: این وظیفه انسانی ماست.
مارتین گریفیس معاون دبیرکل سازمان ملل متحد در امور بشردوستانه و هماهنگ کننده امور امدادی و هیئت همراه وی امروز در دمشق با بشار اسد رئیسجمهور سوریه دیدار و گفتوگو کرد.
به گزارش سانا، اسد و گریفیتس روز دوشنبه درباره پیامدهای زلزلهای که در سوریه به وقوع پیوست و نیازهای انسانی مردم سوریه برای غلبه بر این پیامدها بحث و گفتوگو کردند.
بشار اسد در این دیدار بر ضرورت ارسال کمک های فوری به کل مناطق سوریه از جمله مناطق اشغالی و تحت کنترل گروه های تروریستی مسلح تأکید کرد.
رئیس جمهور سوریه همچنین بر اهمیت تمرکز تلاشهای بین المللی برای کمک به بازسازی زیرساختها در سوریه تأکید کرد و آنرا یک ضرورت حیاتی برای زندگی مردم سوریه و بازگشت پناهندگان سوری به شهرها و مناطق خود برشمرد.
گریفیس هم به پاسخگویی سریع دولت سوریه و اقدامات امدادی آن اشاره و تأکید کرد که سازمان ملل برای حمایت از عملیات امدادی و تامین نیازهای سوریها تلاش میکند.
امروز همچنین فیصل مقداد وزیر امور خارجه سوریه میزبان مارتین گریفیتس معاون دبیرکل سازمان ملل متحد در امور بشردوستانه و هماهنگ کننده امداد اضطراری و هیات همراه او بود.
در این دیدار، زمینههای مختلف همکاری بین سوریه و آژانسهای سازمان ملل متحد در امور بشردوستانه، به ویژه با توجه به راههای مقابله با عواقب زلزلهای که چند روز پیش منطقه را لرزاند، بررسی شد.
دو طرف بر لزوم اطمینان از رسیدن کمکهای بشردوستانه به همه سوریها بدون تبعیض و در تمام بخشهای سوریه تأکید کرده و از همه کشورهای عضو سازمان ملل متحد خواستند تا از تلاشها برای کمک به سوریها برای غلبه بر این فاجعه انسانی به دور از سیاسی کردن و بر اساس احترام به حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی سوریه، حمایت کنند.
به موازات چالشهای اقتصادی و سیاسی که ترکیه با آن دست و پنجه نرم میکند، زلزله ویرانگری نیز صبح روز دوشنبه هفته پیش این کشور را لرزاند. این زلزله آزمون حساسی برای «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه محسوب میشود که قرار است سه ماه دیگر، سرنوشت او در انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی آینده، مشخص شود.
وبگاه شبکه «المیادین» با انتشار یادداشتی با تیتر «زلزله ترکیه... دشوارترین آزمون اردوغان پیش از انتخابات» نوشت: «با وجود چالشهای اقتصادی و سیاسی که ترکیه سالها با آن روبهرو بوده، زلزلهای که صبح روز دوشنبه آن را لرزاند و هزاران کشته و زخمی برجای گذاشت، رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه را در مقابل یک آزمون حیاتی در خصوص روند امداد و نجات زلزلهزدگان قرار داد و این در حساسترین شرایط سیاسی برای او رخ داد.
بهرهبرداری مخالفان سیاسی اردوغان از زلزله ترکیه
به اعتقاد نویسنده، این امر بر نتایج انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی که قرار است در ۱۴ ماه می برگزار شود، سایه افکنده است، انتخاباتی که پیش از این به عنوان سختترین انتخابات برای او در طول دو دهه حکومتش توصیف میشد، که طی آن او با بلوکی از احزاب اپوزیسیون متحد روبهرو خواهد شد که دیگر برای تغییر اکثریت در پارلمان ترکیه یا سرنگونی خود اردوغان تلاش میکنند.
در ادامه این یادداشت آمده است: هنوز گرد و غبار زلزله ویرانگر ترکیه ننشسته که احزاب مخالف و برخی از ساکنان مناطق آسیبدیده از کندی اقدامات مسئولان و عدم تدارک آنها و ارائه تجهیزات لازم برای مقابله با ویرانیهای رخ داده، گلایه دارند.
به اعتقاد نگارنده، اعلام وضعیت «فوقالعاده شدید» از سوی رئیسجمهور ترکیه، گشتهای میدانی او و اعتراف به وجود «کاستیها» و «شکافها» در برخورد دولتش به این فاجعه، ناجی اردوغان و حزب عدالت و توسعه او نبود. ناامیدی در تعدادی از مناطق آسیبدیدهای که مخالفان او در آن حضور دارند، سایه افکنده و خانواده های زلزلهزده، دولتی را که نمی تواند به آنها کمک کند و بستگان آنها را که زیر آوار گرفتار شدهاند، نجات دهد، محکوم میکنند.
در ادامه این یادداشت آمده: «مخالفان سیاسی که سالهاست تلاش خود را بر سرنگونی رئیسجمهور ترکیه متمرکز کردهاند، این حادثه را فرصت مناسبی برای بسیج مردم علیه اردوغان میبینند و میگویند: "تعداد بالای تلفات تنها به دلیل زلزله نیست، بلکه به دلیل ساختمانهایی است که به درستی تحت کنترل و نظارت فنی قرار نگرفتهاند و از نظر کیفیت ساخت در سطح پایینی قرار داشتهاند"».
در همین راستا، مخالفان اردوغان میگویند که «ارتش در جریان این زلزله به اندازه کافی سریع عمل نکرده زیرا دولت اردوغان پروتکلی را که به موجب آن ارتش میتوانست بدون هیچ دستوری وارد عمل شود، باطل کرده بود».کمال قلیچدار اوغلو، رهبر اصلیترین حزب مخالف ترکیه در همین خصوص گفته است: «اگر یک نفر مسئول این وضعیت باشد، آن اردوغان است».
حمله رسانههای غربی به اردوغان
به نوشته المیادین، رسانههای غربی نیز به جای تمرکز بر روی بُعد انسانی در زلزله اخیر، در جستجو برای انتشار تصاویر، صحنه و صداهای منتقد از عملکرد دولت ترکیه و سرزنشگر آن به دلیل کوتاهی در وظایف خود و فراهم کردن زیرساختهای مناسب برای مقاومت در برابر زلزله هستند.
به نظر میرسد که در چنین شرایطی، سفرهای رئیسجمهور ترکیه به مناطق زلزلهزده نیز نتوانست این رسانهها را ساکت کند. در همین راستا نیز هفته نامه «شارلی ابدو» در صفحه رسمیاش در توئیتر با انتشار تصویری از یک بنای ویران شده، با طنزنوشت: «زلزله در ترکیه..نیازی به ارسال تانکها نیست».
یا روزنامه انگلیسی «ایندیپندنت» با تیتر «دولت کجاست؟ .. اردوغان پس از زلزله در ترکیه با خشم مردمش مواجه شد»، نوشت که اردوغان و حزب عدالت و توسعه، با اتهامات بازماندگان این زلزله مواجهند و آنها به کندی اقدامات دولت و توزیع نابرابر کمکها، به ویژه در مناطقی که از نظر سیاسی به احزاب مخالف حزب حاکم وفادار هستند، اعتراض دارند.
این روزنامه انگلیسی به همین امر بسنده نمیکند و مینویسد که از بیم انتشار اطلاعات علیه دولت ترکیه، «دولت اردوغان به شرکتهای ارائهدهنده خدمات مخابراتی دستور داده است تا دسترسی به توییتر را مسدود کنند».
روزنامه بریتانیایی «فایننشال تایمز» نیز مینویسد: «این زلزله آزمونی برای رهبری اردوغان است. وی روز چهارشنبه از شهر ویران شده قهرمان مرعش در نزدیکی مرکز زمین لرزه بازدید کرد تا کسانی را که او را متهم به سوء استفاده از این فاجعه برای پیشبرد برنامه خود کردهاند، انتقاد میکنند، زیر سوال ببرد».
روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» نیز گفت: «پیامدهای این زمین لرزه بر میزان بازگشت اردوغان برای تشکیل دولت سایه افکنده، زیرا منتقدان او را متهم میکنند که با تضعیف حقوق شهروندی کشور را به سوی استبداد سوق داده و استقلال نهادهای دولتی مانند وزارت امور خارجه و دولت ترکیه و بانک مرکزی را تضعیف میکند».
المیادین در ادامه مینویسد: «مروری سریع بر موضعگیری مهمترین روزنامههای غربی در قبال زلزله ترکیه، نشان میدهد که این رسانهها چگونه فرصتی بیسابقه برای تنبیه رئیسجمهور ترکیه به خاطر موضعش در قبال جنگ روسیه در اوکراین و سرنگونی او در داخل پیدا کردند، امری که اردوغان به خوبی از آن آگاه است و از تلاش برای تحریک مردم با اخبار جعلی و تحریف وقایع سخن میگوید. امری که این سوال را به وجود آورده که آیا وی در انتخابات آتی نیز شانسی برای پیروزی دارد؟
موقعیت اردوغان پیش از زلزله نیز حساس بود
اردوغان که از سال ۲۰۰۳ قدرت را در دست دارد، با انتقادات فزایندهای در خصوص سازمان دهی ضعیف و کندی عملیات امدادی مواجه است امری که خودش نیز به آن در خصوص مناطق زلزلهزده اذعان دارد.
به اعتقاد نویسنده، اردوغان که امروز با یک آزمون واقعی روبروست، حتی قبل از زلزله در موقعیت حساسی قرار داشت. در انتخابات شوراهای شهرداریهای اخیر، حزب او آراء خود را در شهرهای بزرگ از دست داد که مهمترین آن استانبول بود.
در ادامه یادداشت مذکور آمده است: «در دوران حکومت اردوغان، ترکیه به دلیل اتخاذ سیاستهای اقتصادی غیرمتعارف او، از نرخ تورم بالا و سقوط ارزش واحد پول ترکیه رنج برد. درخواست های او برای کاهش نرخ بهره منجر به افزایش تورم به بالاترین حد در ۲۴ سال گذشته شد و در سال گذشته به ۸۵ درصد رسید و طی دهه گذشته، لیر ۱۰ درصد از ارزش خود را در برابر دلار از دست داد».
شکافها در روابط اردوغان و با آمریکا و اروپا و برخی کشورهای عربی
در سطح خارجی، شکاف در روابط ترکیه با اروپا به ویژه به دلیل موضع ترکیه در مورد جنگ روسیه در اوکراین و مخالفتش با پیوستن فنلاند و سوئد به ناتوافزایش یافته است. به همین ترتیب، پس از اینکه آنکارا به دلیل قرارداد خرید موشک اس-۴۰۰ از روسیه و مخالفتهای گسترده در کنگره آمریکا در خصوص فروش جنگندههای اف ۱۶، از برنامه توسعه نسل بعدی جنگندههای اف ۳۵ کنار گذاشته شد و نیز به دلیل حمایتهای آمریکا از شبهنظامیان کرد در سوریه، روابط ترکیه و آمریکا نیز متشنج شد. در کنار این امر باید به کاهش روابط ترکیه با شماری از کشورهای عربی از جمله مصر و عربستان سعودی نیز اشاره کرد.
اردوغان چگونه میتواند بر پیامدهای زلزله فائق آید؟
نگارنده در ادامه اشاره میکند: با وجود این چالشها، ترکیه پس از زلزله مانند قبل آن نیست؛ زیرا کارشناسان اقتصادی میگویند این زلزله میلیاردها دلار هزینه به بودجه آنکارا تحمیل میکند و رشد اقتصادی را در سال جاری دو درصد کاهش میدهد و این یک چالشی اضافه برای دولت این کشور است که باید قبل از انتخابات سرنوشتساز ماه می، تلاشهای زیادی برای بازسازی مبذول دارد.
بر اساس این یادداشت، شمار زیادی از مردم ترکیه بر این باورند که رئیسجمهور میتواند حمایت ملی را برای مقابله با بحران بسیج کند و موقعیت خود را تقویت کند، زیرا او در اجرای کمپینهای انتخاباتی مهارت دارد و دولتش تجربه مقابله با زلزلهها، آتشسوزی جنگلها و سایر بلایای طبیعی از زمان روی کارآمدن طی ۲۰ سال گذشته، را دارد. صمن اینکه برخی بری این باورند که به هر حال هرگونه تصور از ناتوانی دولت در مدیریت صحیح این فاجعه یا اطمینان از عدم اجرای قوانین مناسب ساخت و ساز در یک کشور زلزله خیز به تلاش اردوغان برای انتخابات آتی ضربه وارد میکند.
در پایان یادداشت المیادین آمده است: بیتردید، اردوغان به یاد دارد که بی کفایتی مقامات این کشور در زمان زلزله ۱۹۹۹، حزب او را پس از سه سال به پیروزی رساند. بر این اساس، میزان پاسخ مناسب به این فاجعه، پس از ماه ها سرنوشت سیاسی او را رقم خواهد زد، بنابراین یا همه چیز را خواهد برد یا همه چیز را از دست خواهد داد.
اداره کل تحقیقات و اکتشافات معدنی ترکیه (MTA) با انتشار نقشه جدید گسلهای فعال در این کشور در وبسایت خود اعلام کرد که ۱۱۰ شهر و مرکز جمعیتی بزرگ در ۴۵ استان ترکیه بر روی گسل احداث شده است.
این مرجع تخصصی اعلام کرد که بر اساس آخرین ارزیابی کارشناسی انجام شده، ۴۸۵ گسل فعال در ترکیه وجود دارد که میتوانند زلزلههای ۵.۵ ریشتری و بالاتر را ایجاد کنند.
اداره کل تحقیقات و اکتشافات معدنی ترکیه در آخرین گزارش خود شهرهای مهم استانبول، ازمیر، بورسا، دنیزلی، ارزینجان، ارزروم، قونیه، کوجاعلی، ادیرنه، سامسون، ترابزون، آنکارا، سیواس، آدانا، وان و کایسری را جزو شهرهای واقع بر روی گسل در این کشور نام کرد.
این اداره کل همچنین ۱۰ استان زلزله زده جنوب این کشور شامل قهرمانمارش، کیلیس، دیاربکر، آدانا، عثمانیه، آدیامان، مالاتیا، غازیآنتپ، شانلیاورفا و هاتای را که در پی دو زلزله ۷.۸ و ۷.۶ ریشتری دوشنبه هفته گذشته به ویرانهای تبدیل شدند، جزو شهرهای واقع بر روی گسل در ترکیه اعلام کرد.
افزایش تلفات زلزله در ترکیه به ۳۲ هزار نفر
با گذشت یک هفته از زلزله ویرانگر و مرگبار در ترکیه، مقامهای این کشور روز دوشنبه (امروز) آمار جدیدی از شمار قربانیان زمین لرزه مخابره کردند.
منابع رسانهای از آنکارا، پایتخت ترکیه خبر دادند که تعداد زلزله دوشنبه هفته گذشته در این کشور همچنان رو به افزایش بوده و آمار جدیدی از کشتههای این زلزله ثبت شده است.
به گزارش العربیه، سازمان مدیریت حوادث غیرمترقبه ترکیه (آفاد) روز دوشنبه (امروز) اعلام کرد که شمار تلفات زلزله در این کشور به ۳۱ هزار و ۶۴۳ تن افزایش یافته است.
بنا بر اعلام این نهاد دولتی ترکیه، ۲۷۲۴ پس لرزه از زمان زلزله هفته گذشته در این کشور ثبت شده است.
دوشنبه هفته گذشته بود که زمینلرزهای به بزرگی ۷.۸ درجه در مقیاس ریشتر به مرکزیت ترکیه، بخشهای زیادی از منطقه غرب آسیا و شرق مدیترانه را به لرزه درآورد. دادههای مراکز زلزلهنگاری حاکی از آن بود که این زمینلرزه در مرز ترکیه و سوریه و در ۲۶ کیلومتری شمال شرق غازیآنتپ ترکیه رخ داده است.
«مارتین گریفیتس» معاون دبیرکل سازمان ملل در مسائل انسانی و امداد اضطراری پیشبینی کرد که شمار تلفات زمینلرزه شدید ترکیه و سوریه «دو برابر یا بیشتر» خواهد شد. این مقام ارشد امدادی سازمان ملل، روز شنبه وارد «قهرمان مرعش» کانون اولین زمینلرزه ۷.۸ ریشتری ترکیه شده بود.
به رغم تشدید تلاشهای دولت و ارتش ترکیه، کمبود مواد غذایی و هجوم شهروندان به فروشگاهها خبرساز شده است. رسانههای ترکیهای هفته گذشته تصاویری منتشر کرده بودند که نشان میداد، مردم این کشور در برخی شهرهای جنوبی با کمبود مواد غذایی مواجه هستند.
وبگاههای ترکیهای از قبیل «آی کری»، «۲۳ درجه» و خبرگزاری روسی «اسپوتنیک» با انتشار تصاویری گزارش داده بودند که شهروندان ترکیهای برای تأمین موادغذایی خود به فروشگاهی در استان هاتای هجوم بردهاند.
دیوید میلیبند، مدیر کمیته بینالمللی نجات سازمان ملل، میگوید در پی زلزله اخیر در شمال سوریه، ۱۵ میلیون تن در سراسر این کشور به کمکهای بشردوستانه نیاز دارند. سازمان بهداشت جهانی برای کمک به زلزلهزدگان سوریه و ترکیه درخواست کمک فوری ۴۲ میلیون دلاری کرده و از آسیب دیدن ۱۴۰ هزار تن در زلزله این کشورها خبر داده است.
آواربرداریها در ترکیه همچنان با کمک امدادرسانهای خارجی ادامه دارد. استانهای هاتای و قهرمانماراش از نظر وضعیت امدادرسانی و میزان تخریب و شمار کشتهها در وضعیت بسیار بدی قرار دارند و میزان آواربرداریها، هنوز به ۲۰ درصد تخریبها هم نرسیده است.
پلیس و وزارت دادگستری ترکیه طی یک هفته گذشته، صدها تن از پیمانکاران و مالکان شرکتهای ساختمانی را به اتهام ساخت بناهای ناامن و نادیده گرفتن قوانین ایمنسازی ساختمان در برابر زلزله، بازداشت کردهاند. رجب طیب اردوغان، رئیسجمهوری ترکیه، نیز در سخنانی قول داد از اختیارات قانونی رئیسجمهوری برای برخورد شدید با پیمانکاران و معماران «جنایتکار» استفاده کند. او همچنین گفت که بازسازی مناطق زلزلهزده را ظرف چند هفته آغاز میکند و حمایت مالی گسترده از زلزلهزدگان را وعده داد؛ وعدههایی که برای بسیاری از مردم در ترکیه دیگر چندان جذاب و اطمینانبخش نیستند.
آنطور که حاضران در شهرهای زلزلهزده و همچنین شهروندان و فعالان رسانهای ترک در رسانههای اجتماعی میگویند، محبوبیت اردوغان در ترکیه پس از زلزله اخیر بهشدت کاهش یافته و این مساله در آستانه انتخابات حساس ریاستجمهوری در اردیبهشت ۱۴۰۲، طبیعتا رئیسجمهوری ترکیه و حزب متبوع او را نگران خواهد کرد.
منتقدان میگویند، وعدههای قبلی اردوغان درباره کاهش تورم و بهبود وضعیت اقتصادی ترکیه هنوز محقق نشده است. آنها حالا وعدههای او درباره بازسازی فوری شهرهای زلزلهزده را هم «دروغ انتخاباتی» میدانند.
مهمترین انتقاد شهروندان ترکیه از دولت اردوغان و مجلس این کشور پس از زلزله اخیر این است که چرا در دو دهه اخیر، تبصرههای قانونی که به سازندگان ساختمانها اجازه میداد در صورت رعایت نکردن مفاد ایمنسازی و استانداردهای ضدزلزله بتوانند با پرداخت پول و جریمه، جواز بهرهبرداری از ساختمان را دریافت کنند، حذف نشدهاند. منتقدان خاطرنشان میکنند حتی تحقق تمام وعدههای «رویایی» اردوغان هم دهها هزار کشته زلزله اخیر را زنده نمیکند.
زلزله دوشنبه گذشته از نظر میزان تلفات ششمین بلای طبیعی جهان در قرن اخیر به شمار می رود، به طوری که آمار تلفات آن از زلزله بم در ایران ـ که سال ۲۰۰۳ (۱۳۸۲) رخ داد و ۳۱ هزار کشته به جا گذاشت ـ فراتر رفته است. تاکنون تنها در ترکیه بیش از ۸۰ هزار تن بر اثر زلزله مجروح شدهاند و دستکم یک میلیون تن در سرپناههای موقتی به سر میبرند.