به گزارش «تابناک» به نقل از ایسنا، کلانشهر تهران تاکنون ۷ خط متروی فعال داشته و حالا آنگونه که مدیران شهری می‌گویند، تهران به ۴ خط جدید مترو نیاز دارد تا شبکه مترویی پایتخت تکمیل شود و این حمل و نقل پاک(مترو) به مناطق مختلف نفوذ کند و آنگونه که مدیرعامل مترو تهران گفته، قرار است به زودی عملیات حفاری خط ۱۰ متروی پایتخت آغاز شود؛ اما جای سوال است که چرا خط ۱۰ مترو زودتر از مابقی خطوط ۸ ، ۹ و ۱۱ ساخته می شود و اساسا این خط چه ویژگی هایی دارد؟
محسن هرمزی در گفت‌وگو با ایسنا، در مورد وضعیت خط ۱۰ مترو با بیان اینکه طبق طرح «جامع حمل و نقل ریلی پایتخت» که آخرین نسخه آن بهمن ماه سال ۱۳۹۸ به تصویب شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور رسید، مطالعات و مقدمات احداث ۴ خط جدید در تهران در دستور کار متولیان امر قرار گرفت، می افزاید: مطالعات مربوط به خطوط جدید شبکه حمل و نقل ریلی پایتخت به مراحل انتهایی خود رسیده و حتی اولویت ساخت قطعات مختلف در هر خط بر اساس مقایسه میزان کارایی و همچنین زمان لازم برای ساخت هر قطعه به همراه هزینه‌های لازم برای احداث آن مشخص شده است.
وی با تاکید بر اینکه نکته مهم در مورد روند ساخت قطعات جدید، نحوه جذب منابع مالی است به شکلی که برخلاف روش مرسوم در مورد ۷ خط موجود، خطوط جدید از محل منابع غیر نقد همچون تهاتر املاک، ظرفیت مالی مجتمع‌های ایستگاهی، مشارکت بخش خصوصی و ... تغذیه مالی خواهد شد، می‌گوید: به این لحاظ هیچ آسیبی به روند احداث ایستگاههای باقیمانده در خطوط ۶ و ۷ و یا طرح‌های توسعه‌ای دیگر خطوط موجود وارد نخواهد آمد.
مدیرعامل مترو تهران با اشاره به اینکه مطالعات اولویت‌بندی اجرای خطوط جدید مترو با معیارهای ترافیکی، بهره برداری، فنی-اجرایی و همچنین نسبت منافع به هزینه، درکمیته راهبری خطوط و ایستگاههای مترو انجام شده است، ادامه می‌دهد: بر پایه این مطالعات ابتدا قرار بر این بود تا هر ۷ سال حدود ۵۰ کیلومتر از بخش‌های مختلف خطوط جدید، ساخته و به بهره‌برداری برسند؛ اما تلاش مدیریت شهری کنونی، انجام خطوط جدید در مدت زمان کوتاهتر است تا این امر کمتر تحت تاثیر افزایش سنواتی بهای خدمات و کالا در طول سالهای پیش رو شود. به این ترتیب می‌توان گفت برنامه زمان‌بندی اجرای خطوط جدید و ایستگاههای خطوط چهارگانه مترو تهران با جزئیات کامل مشتمل بر زمان عبور دستگاه حفار مکانیزه از ایستگاهها، تاریخ دقیق تملک موقت هر ایستگاه، اجرای سازه نگهبان، هسته مرکزی ایستگاه، تجهیزات برقی و مکانیکی ایستگاه، ریل‌گذاری و همچنین زمان بهره‌برداری از هر ایستگاه مشخص بوده و در صورت تأمین به موقع منابع مالی لازم، قابل تحقق است.
خطوط جدید مترو برای تهران یک الزام و نه یک انتخاب
هرمزی با تاکید بر اینکه ایجاد خطوط جدید مترو برای تهران یک الزام و نه یک انتخاب است، تاکید می‌کند: در بیان فواید پرشمار احداث خطوط جدید که در واقع یک الزام برای پایتخت به حساب می‌آید و نه یک انتخاب، باید به اثرات مترو بر کاهش مصرف سوخت، آلاینده‌های زیست‌محیطی، تصادفات جرحی و فوتی، ترافیک و ... اشاره کرد؛ اما نکته مهمتر اینکه ساخت خطوط ۸ تا ۱۱ باعث ایجاد حلقه‌ای متصل و یکپارچه در شبکه راه آهن ریلی تهران شده و شکل پراکندگی ایستگاهها در مناطق مختلف را موزون و منطقی خواهد ساخت. این در حالی است که وضعیت بهره مندی مناطق ۲۲ گانه از ایستگاههای موجود شبکه مترو، چندان متناسب جمعیت و وسعت هر منطقه نیست.
وی ادامه می‌دهد: در شکل کنونی، توزیع ایستگاههای خطوط هفتگانه، مناطق پرجمعیت و متراکمی از قبیل ۹، ۱۵، ۱۷، ۱۸و ۲۰ از حداکثر یک تا ۳ ایستگاه برخوردار بوده است؛ اما منطقه‌ای مثل منطقه ۲۱ حتی یک ایستگاه مترو هم ندارد و اساساً پهنه غربی پایتخت از این لحاظ وضعیت مناسبی ندارد و این امر عمدتاً به خاطر آن است که مبنای اولیه تعیین مسیر خطوط و جانمایی ایستگاههای فعلی، اولین طرح جامع حمل و نقل ریلی پایتخت است که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی تهیه شده و آن زمان نه جغرافیای تهران به شکل امروزی بود و نه گسترش و میزان رشد جمعیتش به میزان کنونی پیش بینی می شد.
به گفته مدیرعامل مترو تهران، تصور می‌کنید با احداث ۴ خط جدید مترو که متعاقب آن حدود ۱۳۰ ایستگاه به شبکه مترو تهران اضافه می‌شود، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ کافی است تجسم کنید منطقه‌ای مثل منطقه ۲۲ با ساخت و راه اندازی کامل خطوط ۹ و ۱۰ صاحب ۱۶ ایستگاه جدید خواهد شد. منطقه ۲۰ نیز به ۶ ایستگاه جدید مجهز شده و مناطقی مانند ۹، ۱۵، ۱۷ و ۲۰ از ۵ تا ۹ ایستگاه جدید را پذیرا خواهند بود.
با احداث ۴ خط جدید، پراکندگی ایستگاهها در مناطق مختلف شکل متعادل‌تری پیدا می‌کند
هرمزی با بیان اینکه با احداث ۴ خط جدید، پراکندگی ایستگاهها در مناطق مختلف شکل متعادل‌تری پیدا می‌کند و البته دسترسی به اقصی نقاط پایتخت با حمل و نقل عمومی پاک، ایمن و سریع امکانپذیر خواهد شد، می‌افزاید: ناگفته پرواضح است که پیش شرط اصلی احداث ۱۳۰ ایستگاه و ۴ خط جدید، مسأله تأمین به موقع منابع مالی است. در این صورت طی یک برنامه فشرده و با اولویت بندی قطعات مختلف در هر خط، می‌توان شکل جدیدی به جریان حمل و نقل عمومی در پایتخت بخشید. این در حالیست که در نقطه مقابل، بی تفاوتی به اجرای خطوط جدید، صرفاً باعث افزایش هزینه های احداث خطوط در سال های آتی خواهد شد. در واقع این ۴ خط باید ساخته شود و در ضرورت ایجاد خطوط جدید، هیچ شک و شبهه‌ای نیست.
وی با بیان اینکه ساخت ۴ خط جدید مترو یکی از بزرگترین و منحصر به‌فردترین پروژه‌های مطالعاتی کشور بوده، به‌گونه‌ای که برای اولین بار مطالعات ۱۶۰ کیلومتر خط مترو به همراه ۱۳۰ ایستگاه در قالب یک پروژه تعریف و به مشاوران ذیصلاح طی فرآیند مناقصه واگذار شد، می‌گوید: در فرآیند انجام این پروژه خط ۸ مترو تهران به طول ۳۹ کیلومتر و ۳۵ ایستگاه از مسعودیه تا چهار راه سرسبز، خط ۹ مترو تهران به طول ۴۸ کیلومتر و ۴۳ ایستگاه از دولت آباد تا چیتگر، خط ۱۰ مترو تهران به طول ۴۴ کیلومتر و ۳۵ ایستگاه از وردآورد تا فلکه سوم تهرانپارس و خط ۱۱ مترو تهران به طول ۲۹ کیلومتر و ۱۸ ایستگاه از چیتگر تا سه‌راه تقی آباد مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. همچنین از جمله مهمترین ویژگی‌های این مطالعات، فازبندی کردن اجرا و بهره‌برداری از خطوط بر مبنای سرمایه‌گذاری برای تأمین منابع مالی اجرای طرح بوده است.
در فرآیند انجام این پروژه خط ۸ مترو تهران به طول ۳۹ کیلومتر و ۳۵ ایستگاه از مسعودیه تا چهار راه سرسبز، خط ۹ مترو تهران به طول ۴۸ کیلومتر و ۴۳ ایستگاه از دولت آباد تا چیتگر، خط ۱۰ مترو تهران به طول ۴۴ کیلومتر و ۳۵ ایستگاه از وردآورد تا فلکه سوم تهرانپارس و خط ۱۱ مترو تهران به طول ۲۹ کیلومتر و ۱۸ ایستگاه از چیتگر تا سه‌راه تقی آباد مورد مطالعه قرارگرفته‌اند
هرمزی در ادامه می‌گوید: برای اولین بار در ایران طی فرآیند انجام مطالعات، از مجموعه مشاوران شهرسازی و ترافیکی نیز در تعیین موقعیت دقیق ایستگاههای مترو و همچنین ظرفیت خطوط استفاده شده است. در واقع باتوجه به این شکل مطالعات جامع، مجموعه خطوط جدید مترو تهران ضمن جذب حداکثر میزان مسافر، کمترین هزینه اجرا و بهره‌برداری را باتوجه به مطالعات دقیق و گسترده‌ای که انجام شده است، در بر خواهند داشت.
مدیرعامل مترو تهران ادامه می‌دهد: در مطالعات صورت گرفته، بررسی اثرات احداث و بهره‌برداری از هر یک از ایستگاههای خطوط جدید بر میزان جذب مسافر سایر خطوط موجود نیز مدنظر قرارگرفته است. بدین ترتیب خطوط جدید مترو تهران صرفا در محدوده مطالعات ۴ خط جدید مورد مطالعه قرارنگرفته؛ بلکه مطالعات در ابعاد کلی شبکه حمل و نقل ریلی شهر تهران در افق سالهای آینده بررسی شده است.
وی به هماهنگی‌های گسترده انجام شده برای تملک اراضی مورد نیاز احداث ایستگاه های خطوط جدید مترو نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: از دیگر اقداماتی که توسط مشاوران ۴ خط جدید مترو مدنظر قرار گرفته است، می‌توان به استخراج کلیه تملک‌های مورد نیاز برای احداث تونل و ایستگاهها و همچنین دپو و پارکینگ مورد نیاز خطوط چهارگانه اشاره کرد. در این راستا کلیه استملاک‌های مورد نیاز با شهرداران مناطق مربوطه طی جلسات کارشناسی جمع‌بندی و نهایی‌شده و به منظور تملک این اراضی در اختیار سازمان املاک شهرداری تهران قرار گرفته است.
عملیات حفاری تونل اصلی خط ۱۰ مترو در تیرماه عملیاتی می‌شود
جابجایی ۲۲ هزار نفر با خط ۱۰ مترو/ آغاز حفاری با ۳ TBM
هرمزی با تاکید بر اینکه از ۴ خط جدید شبکه متروی پایتخت، عملیات حفاری تونل اصلی خط ۱۰ مترو در تیرماه عملیاتی می‌شود، می افزاید: خط ۱۰ مترو تهران به طول ۴۵ کیلومتر و با ۳۵ ایستگاه از فلکه سوم تهرانپارس آغاز و در انتها به ایستگاه ورد آورد (ایستگاه تبادلی با خط ۵ مترو) می‌رسد . براساس مدل سازی‌های ترافیکی، تعداد مسافر جابجا شده در هر ساعت و در هر جهت از این خط ۲۲ هزار نفر خواهد بود. به لحاظ ترافیکی هم بخش غربی این خط (حد فاصل وردآورد تا کوهسار) اولویت بسیار بالایی دارد و به همین دلیل اجرای آن در این محدوده زودتر در دستور کار قرار گرفته است.
وی در پاسخ به این سوال که چند ساعته شهروندان می‌توانند با استفاده از خط ۱۰ مترو شرق تا غرب تهران را طی کنند؟ می‌گوید: اگر قطار به اندازه کافی موجود باشد و در خط راه اندازی بشود با فرض راه اندازی ۳۴ ایستگاه، در حدود ۷۵ تا ۹۰ دقیقه شهروندان می‌توانند شرق تا غرب تهران را با مترو طی کنند.
مدیرعامل مترو تهران با بیان اینکه برای ساخت خط ۱۰ مترو از توان قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا (ص) بهره برده‌ایم و اخیرا هم قرارداد بخش عمرانی و سیویل آن با مجموعه مذکور نهایی شده است، اظهار می‌کند: مطالعات فاز یک و دو این خط در حال اتمام و تحویل به پیمانکار است و پارکینگ قطارها و دپوی تعمیراتی خط ۱۰ به مساحت ۳۶ هکتار در منطقه ۲۲ شهرداری تهران واقع و زمین آن از شهرداری به شرکت مترو تهران تحویل شده است.
هرمزی با اشاره به اینکه حفاری و ساخت تونل در فاز نخست احداث خط ۱۰ مترو یعنی بخش غربی به طول تقریبی ۲۰ کیلومتر با ۳ دستگاه حفار مکانیزه صورت می پذیرد، ادامه می‌دهد: تعداد ایستگاههای خط ۱۰ مترو در منطقه ۲۲ شهرداری که از جمله مناطق کم بهره به لحاظ برخورداری از خطوط شبکه متروی پایتخت به شمار می آید، ۱۱ ایستگاه خواهد بود.
وی تأکید می‌کند: اولویت‌بندی اجرا و بهره‌برداری از خطوط جدید مترو تهران نه تنها باعث جذب بیشتر سرمایه‌گذار بخش خصوصی در این پروژه عظیم می‌شود؛ بلکه کاهش هزینه‌ها وکمک به وضعیت فعلی خطوط هفتگانه موجود را به دنبال خواهد داشت. به عنوان مثال خط ۱۰ ایستگاه متروی کوهسار یک ایستگاه تبادلی با خط ۶ مترو بوده و مسافری که از شهر کرج به سمت تهران می‌آید، همیشه در ایستگاه صادقیه پیاده می‌شود که همین امر باعث شلوغی ایستگاه مذکور می‌شود؛ اما بعد از ساخت خط ۱۰ مترو در بخش حدفاصل وردآورد تا کوهسار، قسمت عمده‌ای از مسافران به جای پیاده شدن در ایستگاه صادقیه و رفتن به ایستگاه امام خمینی (ره) می‌توانند در ایستگاه وردآورد از طریق خط ۱۰ وارد خط ۶ و یا دیگر خطوط شبکه مترو تهران شود. در چنین حالتی هم خطوط مترو توسعه پیدا می‌کند و هم ازدحام مسافران در خطوط هفتگانه موجود کاهش یافته و کیفیت خدمات‌رسانی به مردم ارتقاء خواهد یافت.
مدیرعامل مترو تهران درباره ساخت خط ۹ مترو و مذاکره با قرارگاه خاتم الانبیا (ص) هم می‌گوید: برای انتخاب یک مدل جدید در حال مذاکره با این پیمانکار هستیم و در کلیات امر به تفاهماتی نیز دست یافته‌ایم.
به عنوان یک شهروند تهرانی می گویم بهتره اول در روستاها و شهرهای با جمعیت زیر پنجاه هزار نفر سرمایه گذاری بیشتری شود چون تهران فقط سرمایه خور است