تابناک _ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، برای شورای نگهبان وظایف متعددی برشمرده که عمده این وظایف، به طور مشترک بر عهده فقها و حقوقدانان است و تعدادی دیگر، وظایف اختصاصی فقهاست. از میان مجموعه وظایف شورای نگهبان، سه مورد «نظارت بر قانونگذاری»، «تفسیر قانون اساسی» و «نظارت بر انتخابات» دارای اهمیت بسیاری هستند و مباحث زیادی نیز در خصوص هر یک از اینها وجود دارد که در اوضاع کنونی، وظیفه این شورا در موضوع «نظارت بر انتخابات» از اهمیت دوچندان برخوردار شده، زیرا از یک سو توصیه ها و تاکیدات مهمی برای ایفای نقش موثر این شورا در رونق بخشیدن به انتخابات وجود دارد و از سوی دیگر هم نگرانی های مهمی از سوء استفاده از این توصیه ها و تاکیدات قابل بیان است.
اساس فلسفه نظارت بر انتخابات، پیشگیری از رقابت ناسالم بین داوطلبان و نیز جلوگیری از تخلفات و خطاهای برگزارکننده انتخابات و صیانت از آرای مردم است. هر جا که تخلّف، تقلّب و خطای مجری قانون و یا سوء استفاده محتمل باشد، نظارت نیز موضوعیت پیدا میکند. شورای نگهبان نظارت خود بر انتخابات را از طریق هیاتهای نظارت اعمال می کند. یکی از موضوعات مربوط به نظارت بر صحت انتخابات، مساله بررسی صلاحیت داوطلبان نمایندگی یا انتخاب شوندگان است. این موضوع، یکی از مهمترین مراحل هر انتخابات به شمار میرود. در مورد انتخابات مجلس شورای اسلامی، مجری انتخابات (وزارت کشور) به صلاحیت داوطلبان، رسیدگی مینماید و شورای نگهبان نیز بر آن نظارت خواهد کرد. در واقع این شورا در موقعیت بسیار مهمی قرار گرفته و انتظارات بسیار متعدد و بجایی از آن وجود دارد که موجب شده تا نگاه همه فعالان سیاسی و مردم به عملکرد این نهاد در نحوه بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات یازده اسفند ماه باشد.
همانگونه که در ابتدا بیان شد، از یک سو این توقع وجود دارد که بی مبالاتی و کم کاریهایی که در هیاتهای اجرایی برای بررسی صلاحیت داوطلبان رخ داد و تعدادی از این داوطلبان با نگاه سخت گیرانهای مواجه شدند و رد صلاحیت شدند، اصلاح شود تا آنها وارد گود رقابت انتخاباتی گردند و از سوی دیگر، این نگرانی وجود دارد به همین بهانه، برخی افراد و گروههای سودجو با جوسازی و مطالبه گریهای ایذایی، این نهاد را تحت فشار قرار داده و آن توصیهها و تاکیدات را بهانهای کنند برای فضاسازی علیه شورای نگهبان؛ بنابراین، به نظر می رسد در چنین دوره ای باید موارد مهم و عینی و ملموس و قابل پذیرش در افکار عمومی در بررسی صلاحیت داوطلبان بیشتر مورد توجه قرار گیرد که یکی از این موارد، می تواند «حضور یا عدم حضور» اطرافیان درجه یک به خصوص فرزندان فرد داوطلب در خارج از کشور به خصوص کشورهای غربی باشد.
کاملا روشن است که اگر مسئول یا مقام اجرایی و یا نماینده مجلسی فرزندش در یک کشور دیگر سکونت داشته و یا تابعیت آن کشور را دریافت کرده باشد، آن فرزند می تواند بالفعل یا بالقوه به یک ابزار برای نفوذ یا تحت فشار قرار دادن آن فرد مسئول یا نماینده مجلس در داخل کشور تبدیل شود، زیرا یکی از مهمترین روش های کسب اطلاعات و نفوذ سرویس های جاسوسی، سوء استفاده از دوستان یا اقوام و وابستگان مقامات و مسئولان در کشورهای دیگر است که موارد متعددی از آن وجود داشته که بعدا به مدد هوشمندی سرویس های امنیتی داخل کشور، یا خنثی سازی و یا کشف و برملا شده اند.
البته در مورد چرایی و چگونگی حضور فرزندان مسئولان در خارج از کشور نظرات موافق و مخالف زیادی وجود دارد زیرا برخی معتقدند فرزندان مسئولان مثل هر شهروند دیگری حق دارند در هر جای دنیا که بخواهند زندگی کنند و اتفاقا حضور این افراد می تواند به انتقال دانش و تجربه به داخل کشور کمک بسزایی نماید اما در مقابل هم بسیاری بر این باورند که زندگی فرزندان مسئولان و نمایندگانی که شعار استکبارستیزی و مبارزه با اقدامات کشورهای استکباری را می دهند در همان کشور استکباری در اصل یک عمل متناقض و یا حتی منافقانه بوده زیرا نمی شود، از یک طرف دائم علیه یک کشور شعار سر داد، ولی از طرف دیگر فرزند یا به اصطلاح «جگرگوشه» آقا یا خانم مسئول یا نماینده در همان کشور استکباری باشد.
نکته مهم این است که به نظر میرسد آنچه سبب حساسیت مردم و افکار عمومی و دلسوزان در این زمینه شده، تناقض میان حرف و عمل مسئولان و برخی از نمایندگان و تبعیض میان آنها و دیگران است. این افراد از این گلایه دارند که برخی مسئولان و نمایندگان با رویکردها و دادن شعار علیه کشورهای غربی، زمینه ساز فشارها و هزینههایی برای مردم میشوند؛ با این حال در زمان انتخاب محل زندگی، فرزندانشان سر از همین کشورهای مورد عتاب پدران و مادران درمیآورند و انتقاد مردم هم به همین تناقض و تبعیض است.
حال به نظر می رسد، هرچند شورای نگهبان باید موضوع «نگاه موسع» در امر تایید صلاحیت ها را مد نظر قرار دهد، از کنار چنین مواردی عینی و قابل پذیرشی در نزد افکار عمومی به سادگی عبور نکند و پرونده صلاحیتی هر داوطلبی را که فرزندان و وابستگان درجه یک آنها در خارج از کشور به خصوص کشورهای غربی و کشورهایی که در حال حاضر رابطه مناسبی با ما ندارند حضور داشته و یا اقامت دارد، به کمک دستگاه های امنیتی و نظارتی دقیق بررسی نمایند و این تذکر مهم را فراموش نکنند که گاهی لطمات و صدماتی که از ناحیه افراد به اصطلاح و در ظاهر «خودی» و «موجه» به این نظام و انقلاب وارد آمده، بسیار بدتر از لطماتی بوده که توسط دشمنان شناخته شده به این کشور وارد شده است.