پولهای ایران در قطر بلوکه مانده است | تردید دارم بایدن به دنبال توافق هسته ای با ایران باشد

بین الملل تابناک: رافائل گروسی چند روز قبل برای شرکت در کنفرانس علوم و فنون هسته‌ای به ایران سفر و با مقام‌های جمهوری اسلامی ایران دیدار کرد.

مدیر کل آژانس اتمی به فایننشال‌تایمز گفته است که جمهوری اسلامی ایران آماده گفت‌وگو بر سر «مسائل ملموس» است.

او گفت: «من در آنها شناختی مبنی بر این می‌بینم که تعامل بهتر از حرکت در مسیری کاملاً واگرایانه است که باعث تنش‌های بیشتر و حتی خطرات بیشتر از جمله جنگ می‌شود.»

وی اضافه کرد: «این مسئله خیلی مهم است چون ما بعد از چندین ماه عدم تعامل دوباره به هم وصل شدیم.»

گروسی اضافه کرد که ایران از زمان حمله ۷ اکتبر به این سو بر سرعت یا وسعت فعالیت‌های هسته‌ای خود اضافه نکرده است.

مدیر کل آژانس همچنین گفت: «شواهدی دال بر اینکه ایران در حال حرکت به سمت برنامه تسلیحاتی است یا به سمت آن حرکت کرده و یا قصد دارد حرکت کند.»

او گفت: «اما برنامه هسته‌ای آنها رو به رشد است. دارد بزرگتر می‌شود، وسیع‌تر می‌شود و قوی‌تر می‌شود. شکی در این نیست.»

در تحولی دیگر در تاریخ ۲۷ فروردین ۱۴۰۳ مجلس نمایندگان آمریکا لایحه‌ای با عنوان «قانون تحریم‌های انرژی ایران و چین ۲۰۲۳» را با ۳۸۳ رأی موافق در مقابل ۱۱ رأی مخالف برای تحریم بیشتر فروش نفت تصویب کرد. هدف این قانون جلوگیری از فروش نفت ایران به چین است. این لایحه در پی اصلاح «بخش ۱۲۴۵ (d) قانون اختیارات دفاع ملی (NDAA) برای سال مالی ۲۰۱۲» و اضافه کردن بندی به این بخش از قانون است. این قانون برای اجرا شدن نیاز به تصویب سنا نیز دارد و باید فرآیندی طولانی را طی کند. به خصوص که لوایحی شبیه این لایحه در پیچ و تاب کنگره آمریکا زیاد است و تا تصویب شدن فاصله دارد.

اگر این لایحه توسط دولت بایدن اجرایی شود آسیب جدی به توافق ماه می2023 که با ایران حاصل کرد وارد خواهد شد.

در خصوص این موضوع خبرنگار تابناک گفتگویی با پروفسور شیرین هانتر عضو شورای روابط خارجی آمریکا انجام داده است که در ادامه می آید.

هانتر متخصص مسائل سیاسی ایران، خاورمیانه و اسلام سیاسی است. تا پیش از انقلاب ۵۷ ایران، هانتر عضو وزارت امور خارجه ایران بوده‌است و پس از آن به ایالات متحده مهاجرت نمود. وی به زبان‌های فارسی، انگلیسی، فرانسه و ترکی مسلط است. وی همچنین عضو شورای روابط خارجی امریکاست. کتاب «روابط ایرانی-عربی، فرایندهای تنش و سازگاری» از جمله کتابهای متأخر هانتر است. این کتاب تلاشی برای فهم و درک بهتر تاثیرات رقابت‌های فرهنگی، مدرنیزاسیون (نوگرایی)، اختلافات قومی و مذهبی، دولت‌سازی، نقش قدرت‌های بزرگ و سیستم سیاسی بین‌المللی بر روابط ایرانیان و اعراب طی هفت دهۀ گذشته است.

*وضعیت هسته ای ایران و آمریکا مبتنی بر تفاهم ماه می ۲۰۲۳ است. با این وجود ایران نتوانسته به پولهای بلوکه شده خود دست یابد. آیا این تفاهم می تواند ادامه داشته باشد؟

توافق مه 2023 بیشتر درباره آزادی برخی از شهروندان آمریکایی از جمله سیامک نمازی بود. در مقابل، قرار بود آمریکا اجازه دسترسی ایران به منابع مالی خود را که توسط کره جنوبی و چند کشور دیگر مسدود شده بود، بدهد.

  با این حال، به محض افشای این تفاهم، مخالفان هرگونه کاهش تنش‌های آمریکا و ایران به مبارزه علیه آن پرداختند. در نتیجه، ابتدا ایالات متحده اعلام کرد که این بودجه فقط برای خریدهای بشردوستانه قابل استفاده است و بعداً استفاده از آن را به طور کلی متوقف کرد. این اولین موردی نیست که ایران از توافق با واشنگتن از آن صرف نظر می کند. همین واقعیت که وجوه مسدود شده به جای بازگرداندن مستقیم به ایران، در بانک قطری نگهداری می شد، نشان از جدی نبودن آمریکا در انعقاد این قرارداد داشت. در واقع، تا زمانی که مشکلات اساسی با آمریکا حل نشود، موفقیت هر گونه تفاهم آینده مورد تردید باقی خواهد ماند.

مجلس نمایندگان آمریکا لایحه ای را تصویب کرده که فروش نفت ایران به چین را محدود می کند. آیا دولت بایدن به این لایحه عمل خواهد کرد؟ اگر چنین شود تسهیل فروش نفت ایران به چین که گفته می شود بخشی از تفاهم ماه می ۲۰۲۳ بوده نقص خواهد شد. اگر دولت بایدن به لایحه عمل کند آیا چارچوب اصلی این تفاهم از بین نخواهد رفت؟

پس از بحران غزه و تنش های متعاقب آن میان آمریکا و اسرائیل، ایالات متحده با وعده حمایت همه جانبه از آن در مقابله با ایران، سعی کرده اسراییل را متقاعد کند که در قبال مسئله فلسطین جلوتر باشد. لایحه اخیر نمونه ای از چنین سیاستی است. سوال مهم این است که آیا چین تحریم های آمریکا را نادیده می گیرد؟ تصمیم چین به محاسباتش در مورد تأثیر بالقوه نادیده گرفتن تحریم های ایالات متحده بر روابط کلی این کشور با واشنگتن بستگی دارد.

بر اساس برخی اخبار ایران آمریکا در حال مذاکرات غیر مستقیم هستند. به نظر شما چرا این گفتگوها بعد از درگیری مستقیم ایران و اسرائیل شکل گرفته است؟

هدف اصلی ایالات متحده از این تماس ها جلوگیری از درگیری مستقیم بین ایران و اسرائیل بوده است که تقریباً به طور قطع به دخالت آمریکا در سمت اسرائیل منجر می شود. موضوع هسته ای در درجه دوم اهمیت قرار گرفته است.

به نظر می رسد تفاهم ماه می نتوانسته است انتظارات ایران را برآورده کند. آیا ممکن است دولت بایدن در دور دوم به توافقی جدید بایرام دست یابد؟ در این راستا افرادی چون رودز معاون شورای امنیت ملی در دوره اوباما معتقد هستند دولت بایدن باید به توافقی با ایران در دوره دوم دست یابد. ارزیابی شما چیست؟

من شک دارم که بایدن خواهان توافق با ایران در مورد موضوع هسته ای باشد. با جنگ در غزه و افزایش احساسات ضد اسرائیلی در ایالات متحده، بایدن می خواهد به اسرائیل اطمینان دهد. این شامل حفظ ایران به عنوان یک دشمن دائمی است. واقعیت این است که ایالات متحده می داند که ایران برای آینده قابل پیش بینی قادر نیست تهدیدی جدی هسته ای برای آمریکا و یا متحدان منطقه ای آن ایجاد کند. موضوع هسته ای همواره بهانه ای برای فشار بر ایران و ضعیف و توسعه نیافته نگه داشتن آن و به طور بالقوه تغییر رژیم بوده است. تا زمانی که مشکلات دیگر در روابط ایران و آمریکا حل نشود، موضوع هسته ای حل نخواهد شد.

رافایل گروسی در گفتگوی اخیر خود با فایننشیال تعمیر اعلام کرده که ایران برای انجام گفتگوهای جدی با آژانس بین المللی انرژی اتمی آمادگی نشان داده است. آیا این روند می تواند منجر به آغاز  گفتگوهای هسته ای شود؟

اگر آمریکا تصمیم بگیرد که خواهان یک توافق جدید با ایران است، فعالیت های مدیر آژانس بین المللی انرژی اتمی می تواند به این روند کمک کند. در غیر این صورت، مشارکت آنها در یک معامله آتی محدود باقی می ماند.