به گزارش خبرنگار بین الملل تابناک، گروههای فلسطینی از جمله حماس و فتح روز سهشنبه دوم مرداد، در جریان مذاکرات در پکن، پایتخت چین، در مورد تشکیل «دولت موقت آشتی ملی» در غزه پس از پایان جنگ در این منطقه توافق کردند.
این مذاکرات با میانجیگری چین با هدف ایجاد نقشه راه احتمالی برای غزه پس از جنگ بعد از دستیابی به آتشبس برگزار شده است.
رسانههای دولتی چین میگویند در جریان این مذاکرات که با میانجیگری پکن انجام میشود، سازمان فتح و گروه حماس که چندین دهه است بر سر موضع خود در قبال اسرائیل اختلاف نظر دارند، همراه با ۱۲ گروه کوچکتر فلسطینی اعلامیهای را برای پایان دادن به سالها اختلاف و تشکیل یک «دولت موقت آشتی ملی» امضاء کردند.
حماس بیانیه پکن را «گامی مثبت در جهت دستیابی به وحدت ملی فلسطین» دانست و از کشور میزبان؛ چین تشکر کرد.
از سوی دیگر، یسرائیل کاتز، وزیر خارجه اسرائیل، درواکنش به این توافق در شبکه اجتماعی «ایکس» مدعی شد: «محمود عباس به جای رد تروریسم، قاتلان و متجاوزان حماس را در آغوش می گیرد و چهره واقعی خود را آشکار می کند.»
او گفت که هر گونه مشارکت حماس در دولت پس از جنگ در غزه هم برای اسرائیل و هم برای آمریکا «نفرتانگیز» است.
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین که میانجی گفتگوها بود از این توافق استقبال کرد.
او مهمترین دستاورد این گفتگوها را «آشتی و اتحاد بزرگ هر چهارده جناح فلسطینی» و توافق برای تشکیل دولت موقت «آشتی ملی» دانست که به گفته او پس از جنگ، اداره امور غزه را بر عهده خواهند گرفت.
وانگ یی در عین حال اعلام کرد که سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف) تنها «نماینده قانونی» فلسطینیهاست.
وانگ یی همزمان ابتکار سه مرحلهای را برای پایان دادن به درگیری غزه تشریح کرد و گفت چین تمایل دارد «نقش سازندهای» در این زمینه ایفا کند.
وزارت خارجه چین میگوید طرح «سه مرحلهای» دارد که بر اساس آن در گام نخست یک «آتشبس پایدار» در اسرع وقت برقرار شود؛ گام دوم «حمایت از اصل حاکمیت فلسطینیان بر فلسطین» در دولت پس از جنگ در غزه است و گام سوم «عضویت کامل فلسطین در سازمان ملل و اجرای راه حل دو دولت».
وانگ یی در سخنرانی پایانی خود نیز تکرار کرد که چین «هیچ منفعت خودخواهانه» در مورد مسئله فلسطین ندارد و از«عدالت دفاع می کند» و با اکثریت قریب به اتفاق کشورهای عربی و اسلامی همراه است.
آمریکا هنوز واکنش رسمی به این توافق نشان نداده است.
تا پیش از این، توافقات قبلی از جمله مذاکرات الجزایر در سال ۲۰۲۲ نتوانسته بود شکاف و تنش میان فتح و حماس را بر طرف کند. عزام آل احمد، یکی از مقامات فتح در خصوص این توافق گفته بود: «ما مفتخریم که در این لحظه ایستاده ایم. با حمایت رئیس جمهور عبدالمجید تابون، ... این قرارداد را امضا کرده و از این شکاف [سیاسی] و سرطانی که وارد بدن فلسطین شده است خلاص شویم.»
فتح اکنون اداره کرانه باختری اشغالی را بر عهده دارد و حماس اداره غزه را. دو گروه اما پس از پیروزی حماس در انتخابات سال ۲۰۰۶ و به دست گرفتن کنترل نوار غزه، روابطشان بهشدت تیره شد.
اکنون در جریان توافق پکن، موسی ابومرزوق نماینده ارشد حماس و محمود عالول عضو کمیته مرکزی فتح در آن حضور داشتند.
این اختلافها در سالهای اخیر کمترشده بود و پیش از آغاز جنگ غزه، نمایندگان حماس برای اداره باریکه غزه به توافقهایی با تشکیلات فلسطینی دست یافته بودند.
گروههای فلسطینی در بیانیه مشترکی که «اعلامیه پکن» نام گرفته است، بر سر چگونگی اداره غزه پس از پایان جنگ به توافق رسیدهاند.
در این بیانیه تاکید شد که نمایندگانی از مصر، الجزایر، عربستان سعودی، قطر، اردن، سوریه، لبنان، روسیه و ترکیه نیز در مراسم اختتامیه حاضر بودند.
جهاد اسلامی در بیانیهای هرگونه توافقی را که به شناسایی اسرائیل بینجامد محکوم کرده است.
بر این اساس چین به عنوان کشوری که خصوصا در چند سال اخیر سعی کرده نقش منطقهای خود را تقویت کرده و به عنوان بازیگری صلحآفرین در خاورمیانه ظاهر شد.
نقطه اصلی بروز درگیریها میان فتح و حماس که دو جنبش اصلی فلسطینی محسوب میشوند را میتوان از ۱۸ سال پیش در نظر گرفت؛ هنگامی که حماس توانست در انتخابات مجلس اکثریت کرسیها را تصاحب کند. تعارضات ایدئولوژیک حماس و تشکیلات خودگردان فلسطین (دولت فلسطینی تحت مدیریت فتح) باعث شد در سال ۲۰۰۷ یک جنگ ۸ روزه بین فتح و حماس در نوار غزه درگیرد که با پیروزی حماس پایان یافت. از آن هنگام تا کنون غزه تحت مدیریت حماس قرار دارد و کرانه باختری با حکومت خودگردان فلسطین اداره میشود.
تعارضات بین فتح و حماس حتی در بحبوحه جنگ غزه هم ادامه داشت؛ حماس تشکیلات خودگردان و جنبش فتح را به جاسوسی برای اسرائیل متهم میکند و تشکیلات خودگردان هم ادعا دارد که سیاستها و اقدامات حماس خلاف خواست مردم فلسطین است. در چنین شرایطی چین با برگزاری جلسه مذاکرهای در پکن، اقدام به میانجیگری بین حماس و فتح برای تشکیل دولتی واحد در فلسطین کرد. ظاهرا در این جلسه دو طرف توافق کردهاند که دور بعدی مذاکرات نیز برگزار شود و حتی هیات مذاکرهکننده حماس، نسبت به پیوستن به سازمان آزادیبخش فلسطین تمایل نشان داده است.
البته که این نخستین بار نیست که مذاکرات فتح و حماس به یک موفقیت نسبی دست مییابد. در سال ۹۰ نیز این دو گروه فلسطینی با میانجیگری مصر، توافق صلحی را امضا کردند. در سال ۹۶ نیز مجددا چنین توافقی بین فتح و حماس امضا شد، اما هیچ کدام این توافقها نتوانست در عمل تعارضات بین فتح و حماس را حل کند و نزاع بین این دو تا امروز ادامه دارد.
در خصوص این توافق نکاتی حائز اهمیت است:
1-جنگ غزه ممکن است کاتالیزوری برای وحدت فلسطین باشد، اما روند اعتمادسازی مورد نیاز برای اقدام سیاسی چالش برانگیز خواهد بود.
2-نکته مهم در مورد نقش میانجیگرانه چین است. آیا چین سرمایه دیپلماتیک و ابزار لازم برای حفظ این توافق را خواهد داشت. «جاناتان فولتون» کارشناس اندیشکده شورای آتلانتیک معتقد است در مورد اینکه چین سرمایه لازم دیپلماتیک برای حفط این توافق را داشته باشد تردید وجود دارد. به اعتقاد او این سرمایه را روسیه و مصر و الجزایر که درگیر در این موضوع هستند نیز ندارند.
3-چین نشان داده شریک اسرائیل نیست. چین داعیه رهبری «جنوب جهانی» را دارد و مساله فلسطین را از رهگذر این موضوع نیز می نگرد. به اعتقاد چین مساله فلسطین در نتیجه ناکاآمدی نظم آمریکا در سطح جهانی و بین المللی ایجاد شده است. پکن با ورود به موضوع فلسطین می تواند ضمن به چالش کشیدن نظم آمریکایی در منطقه، نظر مساعد کشورهای جنوب جهانی از جمله کشورهای عربی و اسلامی را به خود جلب کند.
4-میانجیگری پکن نشان می دهد که جنگ غزه نیازمند ورود کشورهایی چون چین است. این یک موفقیت برای پکن به شمار می رود که توانسته علاوه بر میانجیگری میان ایران و عربستان در موضوع فلسطین نیز میان گروههای فلسطینی وحدت ایجاد کند.
5-ورود جدی چین به موضوع فلسطین می تواند موازنه قوا در خصوص این موضوع را به چالش بکشید. مساله فلسطین در نتیجه ایفای نقش قدرتهای غربی از جمله آمریکا نتوانسته به راه حل منصافانه ای دست یابد و صرفا از اشغالگری رژیم صهیونیستی حمایت شده است.
6-جنگ غزه نشان داده ایفای نقش موثر گروههای فلسطینی در کرانه باختری و نوار غزه نیازمند همکاری و مشارکت و اتحاد میان آنهاست. اختلافات همیشه به نفع طرفهای مقابل بوده است.
7-ایفای نقش گروههای فلسطینی در آینده غزه نیز مستلزم انسجام میان آنهاست. این انسجام برای رویکرد 3 مرحله ای مطرح در توافق حماس با فتح با وساطت چین لازم است. چرا که اولین گام، ترویج آتش بس جامع، پایدار و پایدار در نوار غزه در اسرع وقت و تضمین کمک های بشردوستانه و دسترسی به امداد است. جامعه بین المللی باید بیشتر در مورد موضوع آتش بس متحد شود.
در گام دوم، حمایت از اصل «فلسطینیها بر فلسطین حکومت میکنند» و همکاری برای ارتقای حکومت پس از جنگ در غزه است. غزه بخش جدایی ناپذیر و مهم فلسطین است و شروع هر چه سریعتر بازسازی پس از جنگ به موضوعی فوری در مرحله بعدی تبدیل شده است. جامعه بین المللی باید از گروه های فلسطینی برای تشکیل یک دولت موقت با اجماع ملی برای مدیریت موثر غزه و کرانه باختری حمایت کند.
در گام سوم ترویج فلسطین برای عضویت کامل در سازمان ملل است. باید از کنفرانس صلح بینالمللی مهمتر، معتبرتر و مؤثرتر حمایت شود و یک جدول زمانی و نقشه راه برای آن تهیه شود.
بر همین اساس «وانگ یی» وزیر خارجه چین خاطرنشان کرده است که تنها زمانی که جناح های فلسطینی به عنوان یک نفر صحبت می کنند، صدای عدالت می تواند بلند و واضح باشد، و تنها زمانی که دست به دست هم دهند و شانه به شانه به جلو حرکت کنند، می توانند در آرمان آزادی ملی خود موفق شوند.
8-بزرگترین نقطه برجسته توافق پکن، توافق بر سر ایجاد یک دولت موقت آشتی ملی با تمرکز بر بازسازی غزه پس از جنگ است. و قوی ترین درخواست برای ایجاد واقعی کشور مستقل فلسطین مطابق با قطعنامه های مربوطه سازمان ملل است.
9-کلید روند آشتی فلسطین، تقویت اعتماد، حفظ مسیر درست و پیشرفت فزاینده است. تنها با تلاش مستمر برای ایجاد اجماع و عملی ساختن آن، روند آشتی می تواند پیشرفت بیشتر و اساسیتر و وحدت بیشتری به همراه داشته باشد.
10-آشتی امر داخلی جناح های فلسطینی است و بدون حمایت بین المللی امکان پذیر نیست. در مسیر آشتی، چین با کشورهای عربی و اسلامی در جهت و مقصد مشترک است.