بین الملل تابناک: مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور ایران بامداد چهارشنبه در سخنرانی خود در هفتاد و نهمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد نوع نگاه دولت خود به مسائل بین المللی و منطقه ای را مطرح کرد.
وی در بخشی از سخنان خود گفت: مطابق آموزه‌های قرآن در آفرینش، انسان‌ها همگی از یک ریشه‌اند. پیامبران آمده‌اند که اختلافات را بر مبنای کتاب حل و فصل کنند. انسان‌ها اختلاف نمی‌کنند مگر آنکه زیاده‌طلبی و تمامیت‌خواهی آنان را از راه حق دور کند. امام علی(ع) خطاب به یکی از فرمانداران می‌فرماید با تمام وجود به مردم مهر بورزید، محبت کنید و لطف خود را شامل حال آنان بگردانید، مبادا با مردمان تحت فرمان خویش با نامهربانی و خشونت برخورد کنید؛زیرا مردم دو دسته‌اند: یا برادر دینی تو هستند و یا در خلقت با تو برابرند.
صلح و امنیت در جهان مستقر نخواهد شد، مگر اینکه حقوق همه انسان‌ها، جوامع و ملت‌ها در چارچوب عدالت و انصاف رعایت شود. اکنون سئوال اینجاست که آیا علت جنگ و خونریزی که در دنیای امروز در جریان است؛ غیر از این است که متجاوزی به حقوق دیگران تجاوز کرده و حقوق ملتی را نادیده گرفته، تبعیض و نابرابری را اعمال کرده و گروهی را در ضعف و عقب‌ماندگی نگه داشته و حق و حقوق دیگران را نادیده انگاشته است؟
وی افزود: تا زمانی که بی‌عدالتی، ظلم، زیاده خواهی، فقر و جهل در منطقه‌ای حاکم باشد، جنگ و خونریزی ادامه خواهد داشت. ما تا به ریشه‌های این نابسامانی‌ها نپردازیم، نمی‌توانیم آینده فرزندانمان را از تاریکی و نابودی نجات دهیم.
در خصوص این دیدگاه باید توجه داشت، دیدگاه وی نوعی دیدگاه آرمانگرایانه است. آرامانگرایی در دیدگاه وی چه در این سخنرانی و چه در سخنان قبلی وی به دیدگاه جهان وطنی نیز نزدیک می شود. بر این اساس حتی مرزهای سرزمینی نیز اصالت ندارد. این موضوع در سخنان قبلی پزشکیان نیز نمود داشت تا جایی که مرز میان ایران و کشورهای همسایه را امری قراردادی دانست که نباید مانع از روابط انسانی شود.
در خصوص از بین بردن بی عدالتی، ظلم، فقر و جهل دیدگاه او به معتقدان «صلح مثبت» نزدیک است.
معتقدان صلح مثبت برای از بین رفتن خشونت در هر شکلی به از بین بردن خشونت ساختاری معتقد هستند. یعنی از بین رفتن زمینه های خشونت از جمله فقر، تبعیض، بی عدالتی، عدم آموزش و ... .
این دیدگاه نگاه جامعتری به از بین رفتن خشونت دارد و مانند دیدگاه «صلح منفی» صرفا به از بین رفتن و توقف ظاهری خشونت بسنده نمی کند و ریشه ها را مد نظر دارد. این دیدگاه در صحبتهای پزشکیان در کمپین انتخاباتی و در خصوص مسائل داخلی نیز تا حدودی متبلور بود.
پزشکیان همچنین در خصوص مسائل منطقه در سخنرانی خود در سازمان ملل عنوان کرد: ما از ضرورت اتحاد منطقه و تشکیل یک «منطقه قوی» سخن گفته‌ایم. «منطقه متحد و قوی» بر چند اصل استوار است. اول اینکه بپذیریم همسایه هستیم و به لطف همسایگی همواره کنار هم باقی خواهیم ماند. حضور قدرتهای خارجی در منطقه موقتی و منشا بی‌ثباتی است. توسعه و پیشرفت ما و شما به یکدیگر گره خورده است. برون‌سپاری امنیت به کشورهای فرامنطقه‌ای به سود هیچ‌یک از ما نیست. دوم اینکه نظم جدید منطقه باید فراگیر و به سود همه همسایگان باشد. نظمی که منافع تک‌تک کشورهای همسایه را تامین نکند، نمی‌تواند پایدار باشد.
وی افزود: سوم اینکه کشورهای همسایه و برادر نباید منابع ارزشمند خود را در جهت رقابت‌های فرسایشی و مسابقه تسلیحاتی هدر دهند. منطقه ما از جنگ، تنش‌های فرقه‌ای، تروریسم و افراط‌گرایی، قاچاق مواد مخدر، کمبود آب، بحران پناهندگان، تخریب محیط زیست و مداخلات خارجی رنج می‌برد. ما می‌توانیم با هم به این چالشهای مشترک، برای تأمین آینده بهتر نسل‌های بعدی رسیدگی کنیم.
سخنان پزشکیان در این زمینه سیاست جدیدی نیست و سیاست اصولی جمهوری اسلامی به مسائل منطقه است. بر اساس این دیدگاه ایران معتقد است زمانی منطقه ثبات خواهد داشت که امنیت آن توسط کشورهای منطقه تامین شود و نیروهای خارجی از منطقه بیرون بروند. معنای ضمنی که از این دیدگاه می توان استخراج کرد این است که قدرتهای بزرگ با وارد کردن منافع خاص خود، به چالشهای منطقه ای دامن زده اند و نظم منطقه بر اساس ائتلاف و اتحاد به قدرتهای بزرگ شکل گرفته و منطق بازی «برد-باخت» (بازی با حاصل جمع جبری صفر) است.
این موضوع در دیدگاه «گراهام فولر» مامور سابق سیا و از کارشناسان برجسته مسائل خاورمیانه متجلی است که نظم منطقه خلیج فارس را در نتیجه حضور قدرتهای خارجی، «نظمی طبیعی» نمی داند. یعنی این نظم بر اساس ویژگی های قدرتهای خارجی شکل گرفته است.
به عبارت دیگر در صورت عدم وجود کشورهای خارجی در منطقه، امنیت کشورهای منطقه بر اساس سازوکارهای منطقه شکل می گرفت و صورت دیگری می یافت و بر الگوهای دوستی و دشمنی آنها تاثیر می گذاشت.
اما نکته ای که پزشکیان بر آن تاکید می کند این است که نظم منطقه باید به گونه ای باشد که همه از آن منتفع باشند. این دیدگاه به صورت صریح لزوم اقدامات اعتمادساز با کشورهای منطقه را لازم و ضروری می بیند.
همچنین این نگاه، امنیت را موضوع شبکه ای می بیند که در سخنان سالهای اخیر محمد جواد ظریف نیز مورد تاکید قرار گرفته است. یعنی زمانی یک کشور منطقه احساس امنیت باید بکند که سایر کشورهای منطقه نیز از امنیت برخوردار باشند.
ایرانی ها، استادان فرصت سوزی هستند.