به گزارش «تابناک» به نقل از فارس؛ منشور سازمان ملل متحد، سند تأسیس آن در سال 1945 است. این منشور یک سند حقوق بین‌الملل تعریف شده که کشورهای عضو، ملزم به رعایت آن هستند. مرحله اول عضویت در سازمان ملل این است که دولت درخواست‌کننده در بیانیه‌ای رسمی اعلام کند تعهدات ذکر شده در منشور را می‌پذیرد.
اما اگر عضوی از این سازمان، منشور آن را نقض کند، جدای از آنکه دیوان بین‌المللی دادگستری به‌عنوان یکی از ارکان سازمان ملل می‌تواند به مسئله ورد نماید، اخراج عضو ناقض، در منشور سازمان ملل پیش‌بینی شده است. طبق ماده 6 فصل 2 منشور ملل متحد، «عضو سازمان ملل که اصول مندرج در این منشور را دائما نقض کرده باشد، بنا به توصیه شورای امنیت، می‌تواند توسط مجمع عمومی از سازمان اخراج شود.»
بنابراین، طبق حقوق بین‌الملل امکان اخراج یک عضو از سازمان ملل وجود دارد. اما طبق ماده ذکر شده، لازمه اینکه مجمع عمومی در خصوص اخراج یک عضو تصمیم بگیرد، این است که شورای امنیت اخراج آن عضو را توصیه کند.
حالا اگر فرض کنیم یک عضو خاطی در سازمان ملل وجود داشته باشد اما توصیه‌ای از سوی شورای امنیت مطرح نشود یا اگر مطرح شد، توسط یکی از اعضای دائم شورای امنیت وتو گردد، آیا بازهم راهی برای اخراج آن عضو توسط مجمع عمومی وجود دارد؟
وب‌سایت «لافاره» که در خصوص مسائل حقوق بین‌الملل و موضوعات امنیتی فعالیت می‌کند، در سال 2022 در گزارشی به این موضوع پرداخت که آیا می‌توان یکی از اعضای دائم شورای امنیت را از سازمان ملل اخراج کرد؟
از آنجایی که اخراج یک عضو نیاز به تایید شورای امنیت دارد و تایید شورا نیازمند تایید اعضای دائم است و آن عضو دائم طبیعتا ازحق وتو استفاده می‌نماید؛ در وهله اول عملا نمی‌شود یک عضو دائم شورا را از سازمان ملل اخراج کرد.
اما دیوان بین‌المللی دادگستری، تفسیری از منشور سازمان ملل ارائه داده است. به گزارش لافاره، «بر اساس تفسیر دیوان بین‌المللی دادگستری به‌عنوان یکی از ارکان سازمان ملل، شورای امنیت دارای مسئولیت "اولیه" در صلح جهانی هست نه "انحصاری". بر اساس منشور سازمان ملل، مجمع عمومی نیز باید به صلح و امنیت بین‌المللی توجه داشته باشد.»
ماده 14 از فصل چهارم منشور سازمان ملل می‌گوید: «مجمع عمومی می‌تواند تدابیری برای تعدیل مسالمت‌آمیز هر وضعیتی توصیه کند که احتمال می‌دهد به رفاه عمومی یا روابط دوستانه بین ملت‌ها آسیب وارد کند. ازجمله شرایطی که درنتیجه نقض مقررات ایجاد می‌شود.»
اما مجمع در این زمینه محدودیت دارد و نمی‌تواند به شورای امنیت توصیه کند. مجمع نمی‌تواند به موضوعی که در دستور کار شورای امنیت است، ورود داشته باشد. اما دیوان بین‌المللی دادگستری می‌گوید: «شورای امنیت توصیه می‌کند و مجمع تصمیم می‌گرید و تصمیم مجمع، تعیین کننده است.»
در اینجا یک واقعه تاریخی مهم در سال 1950 وجود دارد. در جریان جنگ کره، شوروی به‌عنوان یکی از اعضای دائم شورای امنیت، قطعنامه‌های صادرشده را وتو می‌کرد. درنتیجه، شورای امنیت در تأمین صلح و امنیتی جهانی به بن‌بست رسید. در اینجا قطعنامه 377 معروف به قطعنامه «اتحاد برای صلح» در مجمع عمومی تصویب گردید. طبق این قطعنامه، زمانی که شورای امنیت به دلیل وتو اعضای دائم به بن‌بست برسد، مجمع عمومی می‌تواند به موضوع صلح جهانی ورود کند. این قطعنامه مبنایی شد که مجمع عمومی بتواند در شرایطی، بدون پیش‌شرط شورای امنیت، به موضوعات ورود داشته باشد.
از طرفی دیگر، در ماده 6 منشور که درباره اخراج است، لفظ توصیه آمده است. اگرچه این توصیه، یک توصیه الزام‌آور است اما برخی مفسران حقوق بین‌الملل میگویند که اساسا "توصیه شورا" و با "تصمیم شورا" یکسان نیست و در متن منشور نیامده است که شورا "باید" موافقت کند.
در جمع‌بندی باید گفت، اولاً، اساسا اخراج یک عضو از سازمان ملل، موضوعی است که بر اساس منشور ملل متحد، قابل‌اجراست و ثانیاً، حتی اگر شورای امنیت با آن موافقت نکند یا وتو شود، بر اساس رویه‌های گذشته مثل قطعنامه 377 و ماده 14 منشور، شاید مجمع عمومی بتواند بدون توصیه شورا، به موضوعی که صلح جهانی را به خطر انداخته، ورود کند.
