گفتگوی اختصاصی با «اولی هاینونن» معاون پیشین آژانس؛ ترامپ به میانجی در گفت‌و‌گو با ایران اعتقادی ندارد/ طیف وسیعی از موضوعات روی میز آمریکاست

«اولی هاینونن» می‌گوید مذاکره و حل مسائل پیچیده‌ای که بر منطقه و فراتر از آن تأثیر می‌گذارد، برای دولت آینده آمریکا مهم است. آنها مطمئناً خود را درگیری خواهند کرد، اما نه فقط برای گفت‌و‌گو، بلکه به دنبال راه حلی بادوام هستند که احتمالاً فراتر از مفاد برجام خواهد بود.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، خبرگزاری کیودو ژاپن مدعی شد دولت ایران در حال بررسی میانجیگری ژاپن در مذاکرات پشت پرده با دولت بعدی «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور منتخب آمریکا درباره موضوع هسته‌ای است.

خبرگزاری کیودو با انتشار این مطلب گزارش داد: دولت قبلی ترامپ رویکرد سختگیرانه‌ای نسبت به موضوع برنامه هسته‌ای ایران داشت که موجب افزایش تنش‌ها در روابط ایران و آمریکا شد. ژاپن کشور دوست ایران محسوب می‌شود و در صورت میانجیگری، انتظار می‌رود در کاهش تنش‌ها میان آمریکا و ایران درباره برنامه هسته‌ای آن و موضوع تحریم‌ها ایفای نقش کند.

پیش از این نیز و در دولت ابراهیم رئیسی برخی اخبار حاکی از میانجیگیری ژاپن برای احیای مذاکرات برجام مخابره شده بود.

در خصوص نقش ژاپن به عنوان میانجی در روابط ایران و آمریکا در دوره ترامپ می‌توان به تلاش‌های «شینزو آبه» نخست وزیر وقت ژاپن در دوره اول ترامپ در این زمینه نیز اشاره کرد.

هر چند تلاش‌ها در آن زمان بی نتیجه ماند ولی می‌توان ارزیابی کرد شرایط کنونی ایران، منطقه و مناسبات بین المللی متفاوت از آن زمان است و طرف ایرانی نیز برای گفت‌و‌گو با دولت ترامپ ابراز تمایل کرده است.

ژاپن به عنوان متحد آمریکا و کشوری که روابط دیرینه با ایران دارد می‌تواند به عنوان یک میانجی در روابط ایران با آمریکا و حتی غرب مطرح باشد. این کشور عضو ۷ کشور صنعتی است و از لحاظ اقتصادی نیز جایگاه بالایی در نظام بین الملل دارد.

درباره این موضوع، خبرنگار تابناک گفتگویی با «اولی هاینونن» معاون پیشین مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در امور پادمان‌ها انجام داده که در ادامه می‌آید.

هاینونن، معاون پیشین مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که تا تابستان سال ۲۰۱۰ مسئول مستقیم بازرسی‌های هسته‌ای ایران بود. وی رئیس سابق بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی و محقق پیشین مرکز روابط و علوم بین‌المللی دانشگاه هاروارد است. وی در حال حاضر پژوهشگر مرکز استیمسون در آمریکاست.

*خبرگزاری کیودو ژاپن اعلام کرده که ایران در حال بررسی میانجیگری ژاپن در مذاکرات پشت پرده با دولت بعدی دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا در موضوع هسته‌ای است. ارزیابی شما از این موضوع چیست؟

ژاپن به طور فزاینده‌ای به عنوان میانجی در اختلافات بین المللی، به ویژه تسهیل حل و فصل اختلافات تجاری از طریق مرکز میانجیگری بین المللی ژاپن (JIMC-Kyoto) نقش داشته است. همچنین باید به ارتباطات عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران با محافل دیپلماتیک ژاپن اشاره کرد. عراقچی به عنوان سفیر ایران در توکیو از سال ۱۱-۲۰۰۷ خدمت کرد.

*با توجه به تمایل دولت ایران برای گفت‌و‌گو با دولت ترامپ و برخی میانجی‌گری‌ها، آیا این امکان وجود دارد که مذاکرات ایران و آمریکا زودتر از حد انتظار آغاز شود؟

مسائل روی میز پیچیده است و هر توافقی نتایج دور از دسترس دارد؛ بنابراین مهم است که کانال‌های ارتباطی حتی زمانی که جلسات و ترتیبات سازمانی تنظیم می‌شوند روشن باشند. با توجه به این موضوع و شناخت بسیاری از افراد کلیدی دولت ترامپ در این زمینه، فکر می‌کنم که آنها کانال‌های مستقیم ایجاد کنند و روی واسطه‌ها حساب چندانی نکنند.

* ژاپن روابط خوبی با ایران دارد و متحد آمریکاست. ژاپن تا چه اندازه می‌تواند نقش سازنده‌ای در این میانجی گری ایفا کند؟

مذاکره و حل مسائل پیچیده‌ای که بر منطقه و فراتر از آن تأثیر می‌گذارد، برای دولت آینده آمریکا مهم است. آنها مطمئناً خود را درگیری خواهند کرد، اما نه فقط برای گفت‌و‌گو، بلکه به دنبال راه حلی بادوام هستند که احتمالاً فراتر از مفاد برجام خواهد بود.

*عمان و قطر پیش از این میانجی در روابط ایران و آمریکا محسوب می‌شدند. چه عواملی باعث شد ژاپن چنین نقشی را بر عهده بگیرد؟

ژاپن دلایل متعددی برای علاقه مندی به حل این اختلافات دارد. دلایل ژاپن نه تنها اقتصادی، بلکه شامل دلایل امنیتی نیز می‌شود.

ژاپن یکی از حامیان رژیم NPT است که به دلیل عدم پایبندی ایران به تعهدات پادمانی خود به تدریج به خطر افتاده است. این مذاکرات با رفتار «کشور‌های مقاومت» (resistant states) یعنی روسیه، ایران و کره شمالی نیز ارتباط دارد که رفتار این کشور‌ها نیز مایه نگرانی است.