به گزارش سرویس علمی و فن آوری تابناک، این ورزش ترکیبی از تمرینات بدنی (آساناها)، تکنیک‌های تنفس کنترل‌شده (پرانایاما)، و مدیتیشن است که نه تنها بر سلامت جسمی، بلکه بر سلامت روانی و معنوی افراد نیز تأثیر مثبت می‌گذارد. برای سالمندان، یوگا می‌تواند به عنوان یک ابزار قدرتمند برای بهبود کیفیت زندگی، افزایش تحرک، کاهش استرس و تقویت ارتباط با خود و دیگران عمل کند. در این مقاله، به بررسی جنبه‌های مختلف یوگا و تأثیرات آن بر سالمندان می‌پردازیم.
یکی از مهم‌ترین مزایای یوگا برای سالمندان، تقویت عضلات و استخوان‌ها است. با افزایش سن، احتمال ابتلا به پوکی استخوان و ضعف عضلانی افزایش می‌یابد. یوگا با تمرینات ملایم و کنترل‌شده‌ای که دارد، به تقویت عضلات و افزایش تراکم استخوان‌ها کمک می‌کند. حرکاتی مانند "وضعیت درخت" یا "وضعیت جنگجو" نه تنها تعادل را بهبود می‌بخشند، بلکه باعث تقویت عضلات پا و کمر می‌شوند. این موضوع برای سالمندان که ممکن است با مشکلات حرکتی یا خطر سقوط مواجه باشند، بسیار حیاتی است.
علاوه بر تقویت عضلات و استخوان‌ها، یوگا به بهبود انعطاف‌پذیری مفاصل و عضلات نیز کمک می‌کند. با افزایش سن، مفاصل سفت‌تر می‌شوند و دامنه حرکتی کاهش می‌یابد. حرکات کششی یوگا، مانند "وضعیت گربه-گاو" یا "وضعیت کودک"، به افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش سفتی مفاصل کمک می‌کنند. این بهبود در انعطاف‌پذیری نه تنها تحرک را افزایش می‌دهد، بلکه خطر آسیب‌های ناشی از سقوط یا حرکات ناگهانی را نیز کاهش می‌دهد.
سالمندان ممکن است با مشکلات سلامتی، تنهایی یا تغییرات زندگی مانند بازنشستگی مواجه باشند که می‌تواند سطح استرس و اضطراب آنها را افزایش دهد. یوگا با تکنیک‌های تنفسی عمیق و مدیتیشن، به کاهش سطح کورتیزول (هورمون استرس) کمک می‌کند و احساس آرامش و راحتی را در افراد ایجاد می‌کند.
یکی دیگر از جنبه‌های مهم یوگا، تأثیر آن بر کاهش استرس و اضطراب است. سالمندان ممکن است با مشکلات سلامتی، تنهایی یا تغییرات زندگی مانند بازنشستگی مواجه باشند که می‌تواند سطح استرس و اضطراب آنها را افزایش دهد. یوگا با تکنیک‌های تنفسی عمیق و مدیتیشن، به کاهش سطح کورتیزول (هورمون استرس) کمک می‌کند و احساس آرامش و راحتی را در افراد ایجاد می‌کند. تمرینات تنفسی مانند "نادی شودهانا" یا تنفس متناوب بینی، به تعادل سیستم عصبی و کاهش تنش کمک می‌کنند.
بهبود خلق و خو نیز از دیگر مزایای یوگا برای سالمندان است. مطالعات نشان داده‌اند که یوگا می‌تواند به کاهش نشانه‌های افسردگی و اضطراب کمک کند. این بهبود در خلق و خو نه تنها به سلامت روانی سالمندان کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به بهبود روابط اجتماعی و تعاملات آنها با دیگران نیز منجر شود. شرکت در کلاس‌های گروهی یوگا می‌تواند فرصتی برای ایجاد ارتباطات اجتماعی و کاهش احساس تنهایی باشد.
تأثیرات یوگا بر سیستم قلبی-عروقی
کاهش فشار خون: یوگا با تمرینات تنفسی و آرام‌بخش، به کاهش فشار خون کمک می‌کند. این موضوع برای افراد مبتلا به فشار خون بالا بسیار مفید است.
بهبود سلامت قلب: یوگا می‌تواند به بهبود سلامت قلب و کاهش خطر بیماری‌های قلبی کمک کند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۸ نشان داد که یوگا می‌تواند سطح کلسترول بد (LDL) را کاهش داده و سطح کلسترول خوب (HDL) را افزایش دهد.
تأثیرات یوگا بر سیستم ایمنی
تحقیقات نشان داده‌اند که یوگا می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی کمک کند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۷ نشان داد که یوگا می‌تواند سطح سیتوکین‌های التهابی را کاهش داده و عملکرد سیستم ایمنی را بهبود بخشد.
تأثیرات یوگا بر سیستم گوارشی
یوگا با تمرینات خاصی که بر روی شکم و دستگاه گوارش تمرکز دارند، به بهبود عملکرد گوارش کمک می‌کند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۸ نشان داد که یوگا می‌تواند به کاهش علائم سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) کمک کند.
تأثیرات یوگا بر سیستم هورمونی
یوگا می‌تواند به تعادل هورمونی در بدن کمک کند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۷ نشان داد که یوگا می‌تواند سطح هورمون‌های استرس را کاهش داده و به تعادل هورمونی کمک کند.یوگا با کاهش سطح کورتیزول، به کاهش استرس و اضطراب کمک می‌کند. این موضوع برای بهبود سلامت روانی بسیار مهم است. یوگا با افزایش سطح سروتونین (هورمون شادی)، به بهبود خلق و خو و کاهش نشانه‌های افسردگی کمک می‌کند. افزایش خودآگاهی و عزت نفس: یوگا با تمرینات مدیتیشن و خودآگاهی، به افزایش عزت نفس و خودآگاهی کمک می‌کند.
تأثیرات یوگا بر خواب
یوگا با کاهش استرس و اضطراب، به بهبود کیفیت خواب کمک می‌کند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۹ نشان داد که یوگا می‌تواند به بهبود خواب در افراد مبتلا به بی‌خوابی کمک کند. یوگا با ایجاد احساس آرامش و رضایت، به بهبود روابط اجتماعی کمک می‌کند. شرکت در کلاس‌های گروهی یوگا می‌تواند فرصتی برای ایجاد ارتباطات اجتماعی و کاهش احساس تنهایی باشد.
یکی از ویژگی‌های جذاب یوگا، سادگی و قابلیت انجام آن در هر مکانی است. یوگا نیازی به تجهیزات پیچیده ندارد و تنها با یک تشک یوگا و فضایی کوچک می‌توان آن را انجام داد. این ویژگی باعث می‌شود که سالمندان بتوانند این ورزش را در خانه، مراکز نگهداری سالمندان یا حتی پارک‌ها انجام دهند. این انعطاف‌پذیری در انجام یوگا، آن را به یک گزینه ایده‌آل برای سالمندانی تبدیل می‌کند که ممکن است محدودیت‌های حرکتی یا دسترسی به امکانات ورزشی داشته باشند.
جنبه معنوی یوگا نیز برای بسیاری از سالمندان جذاب است. یوگا فراتر از یک ورزش فیزیکی است و به عنوان یک سفر معنوی شناخته می‌شود. این جنبه معنوی می‌تواند به افراد کمک کند تا احساس شکرگزاری و اتصال به منشأ و مبدا هستی را در زندگی روزمره تمرین کنند. مدیتیشن و تمرینات ذهنی یوگا می‌توانند به سالمندان کمک کنند تا آرامش درونی و رضایت از زندگی را تجربه کنند.
در کنار یوگا، شنا نیز یکی از ورزش‌های مناسب برای سالمندان است. شنا به دلیل کم‌فشار بودن بر مفاصل، برای افرادی که ممکن است درد مفاصل یا مشکلات حرکتی داشته باشند، بسیار مفید است. با این حال، یوگا به دلیل ماهیت ترمیمی و جامع‌بودنش، می‌تواند حتی برای افرادی که در طول عمر خود اهل ورزش نبوده‌اند نیز مفید باشد. یوگا نه تنها به ترمیم و تقویت عضلات و استخوان‌ها کمک می‌کند، بلکه با کاهش تنش، استرس و اضطراب، به بهبود خلق و خو و روابط اجتماعی سالمندان نیز کمک می‌کند.
بخش مدیتیشن یوگا نیز نقش مهمی در سلامت روانی سالمندان ایفا می‌کند. مدیتیشن به کاهش استرس، بهبود تمرکز و افزایش احساس آرامش کمک می‌کند. برای سالمندانی که ممکن است با مشکلات خواب یا اضطراب مواجه باشند، مدیتیشن می‌تواند یک ابزار قدرتمند برای بهبود کیفیت خواب و کاهش تنش باشد.
اثرات یوگا بر سرطان به طور گسترده‌ای مورد مطالعه قرار گرفته‌اند، و نتایج این تحقیقات به طور کلی نشان‌دهنده تاثیرات مثبت یوگا بر کیفیت زندگی بیماران سرطانی است:
یکی از شایع‌ترین علائم سرطان، خستگی مزمن است. تحقیقات نشان داده‌اند که یوگا می‌تواند به کاهش این نوع خستگی کمک کند. به عنوان مثال، مطالعاتی که بر روی بیماران سرطان پستان انجام شده‌اند، نشان داده‌اند که یوگا می‌تواند خستگی را کاهش دهد و کیفیت خواب را بهبود ببخشد.
سرطان و درمان‌های آن می‌توانند باعث افزایش اضطراب و افسردگی شوند. یوگا با ترکیبی از تمرینات فیزیکی، تنفسی و مراقبه، می‌تواند به کاهش این علائم کمک کند. مطالعات نشان داده‌اند که یوگا به ویژه در کاهش اضطراب و بهبود خلق و خو در بیماران سرطانی موثر است.
یوگا می‌تواند به بهبود قدرت عضلانی، انعطاف‌پذیری و تعادل کمک کند، که برای بیماران سرطانی که ممکن است به دلیل درمان‌هایی مانند شیمی درمانی یا پرتودرمانی ضعیف شده باشند، بسیار مفید است.
یوگا می‌تواند به بهبود قدرت عضلانی، انعطاف‌پذیری و تعادل کمک کند، که برای بیماران سرطانی که ممکن است به دلیل درمان‌هایی مانند شیمی درمانی یا پرتودرمانی ضعیف شده باشند، بسیار مفید است.
یوگا به صورت کلی کیفیت زندگی بیماران را بهبود می‌بخشد، از جمله بهبود عملکرد جنسی، کاهش درد و بهبود عملکرد روانی و اجتماعی. این بهبودها می‌تواند به بیماران کمک کند تا بهتر با درمان‌های خود کنار بیایند و زندگی روزمره خود را ادامه دهند.
برخی تحقیقات نشان داده‌اند که یوگا می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند که برای بیماران سرطانی که سیستم ایمنی آنها به دلیل درمان تضعیف شده، مفید است.
لازم است ذکر شود که در حالی که یوگا می‌تواند مزایای قابل توجهی برای بیماران سرطانی داشته باشد، این نباید جایگزین درمان‌های پزشکی استاندارد شود. همچنین، بیماران باید با پزشک خود درباره شروع هرگونه فعالیت جدید مانند یوگا مشورت کنند تا از ایمنی و مناسب بودن آن برای شرایط خاص خود اطمینان حاصل کنند.
در نهایت، یوگا به دلیل سادگی و عدم نیاز به تجهیزات پیچیده، می‌تواند به راحتی در خانه یا مراکز نگهداری سالمندان انجام شود. این ویژگی باعث می‌شود که سالمندان بتوانند به طور منظم و بدون نیاز به حضور در باشگاه‌های ورزشی، از مزایای این ورزش بهره‌مند شوند. یوگا نه تنها بر سلامت جسمی، بلکه بر سلامت روانی و معنوی سالمندان نیز تأثیر مثبت می‌گذارد و به آنها کمک می‌کند تا زندگی سالم‌تر و شاداب‌تری داشته باشند.
منیره رقابی
