لزوم توجه به سلامت روان بازماندگان در فقدان عزیزان/ غم و سوگ طولانی مدت چه پیامدهایی دارد؟

به گزارش خبرنگار تابناک از کرمان،حادثه تلخ اخیر و درگذشت دانش‌آموزان نخبه کرمانی و همسر و فرزند خردسال سرایدار مدرسه فرزانگان، نه‌تنها خانواده‌های آنان، بلکه جامعه را در غمی سنگین فرو برد، این حادثه احساس اضطراب از دست دادن را در بسیاری از والدین و خانواده‌ها تشدید کرده و آن‌ها را با ترس از وقوع حوادث مشابه روبه‌رو ساخته است.

اضطراب از دست دادن نوعی ترس دائمی از فقدان عزیزان است که می‌تواند ناشی از تجربه شخصی، شنیدن اخبار ناگوار یا احساس عدم کنترل بر شرایط زندگی باشد. این اضطراب در والدینی که فرزندان خود را در شرایط ناگهانی از دست داده‌اند، شدت بیشتری دارد و ممکن است به احساس گناه، افسردگی و حتی انزوای اجتماعی منجر شود.

در چنین شرایطی، سلامت روان بازماندگان و جامعه‌ای که با این فقدان روبه‌رو شده است، باید مورد توجه ویژه قرار گیرد. غم و سوگ طولانی‌مدت، اگر بدون حمایت روانی مناسب رها شود، می‌تواند به مشکلاتی مانند افسردگی، اضطراب شدید و حتی اختلالات روانی جدی منجر شود.

ضروری است که نهادهای حمایتی، مشاوران و روان‌شناسان به خانواده‌های داغدار کمک کنند تا این دوره سخت را با حمایت‌های عاطفی و تخصصی پشت سر بگذارند. همچنین، آموزش مهارت‌های مدیریت سوگ در مدارس و جامعه می‌تواند به کاهش اضطراب و ترس از وقوع حوادث مشابه کمک کند.

این حادثه بار دیگر نشان داد که سلامت روان، به‌اندازه سلامت جسمی اهمیت دارد و باید در بحران‌ها، حمایت‌های روانی به‌اندازه سایر کمک‌ها مورد توجه قرار گیرد.

چگونگی مواجهه با اضطراب از دست دادن 

پذیرش احساسات؛ غم، اندوه و ترس واکنش‌های طبیعی به از دست دادن عزیزان هستند. سرکوب این احساسات می‌تواند اثرات منفی بر سلامت روان داشته باشد. بنابراین، خانواده‌ها باید به خود اجازه دهند که سوگواری کنند و احساسات خود را بیان کنند.

صحبت با دیگران؛ گفت‌وگو با افرادی که تجربه مشابهی دارند یا دریافت حمایت از متخصصان سلامت روان می‌تواند در کاهش اضطراب مؤثر باشد. حمایت‌های اجتماعی از سوی خانواده، دوستان و مشاوران، نقش مهمی در تسکین دردهای روحی دارد.

مدیریت اضطراب و استرس؛ تمرین‌های آرام‌سازی، مدیتیشن، تنفس عمیق و فعالیت‌های بدنی می‌توانند به کاهش اضطراب کمک کنند. همچنین، دوری از پیگیری مداوم اخبار ناگوار و تمرکز بر جنبه‌های مثبت زندگی نیز تأثیر بسزایی در کاهش استرس دارد.

ایجاد یادمان‌های مثبت؛ به جای تمرکز بر لحظه‌های تلخ، می‌توان با زنده نگه‌داشتن خاطرات خوب عزیزان از طریق عکس‌ها، یادداشت‌ها و انجام کارهای خیر به یاد آنان، احساس فقدان را به نوعی پیوند عاطفی مثبت تبدیل کرد.

پذیرش اینکه زندگی ادامه دارد؛ هرچند غم از دست دادن هرگز به‌طور کامل از بین نمی‌رود، اما می‌توان با پذیرش واقعیت و ادامه مسیر زندگی، راهی برای سازگاری با این فقدان یافت. حفظ امید و یافتن معنا در زندگی، از جمله راه‌هایی است که به بازسازی روحی کمک می‌کند.

کاهش کیفیت زندگی با عدم کنترل استرس و اضطراب

از سوی دیگر تحقیقات نشان داده‌ است که استرس و اضطراب مداوم می‌تواند تأثیرات جدی بر سلامت جسمی و روانی افراد داشته باشند. این دو عامل که بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی مدرن محسوب می‌شوند و در صورت عدم کنترل می‌توانند منجر به بروز بیماری‌های جسمانی، افسردگی و کاهش کیفیت زندگی شوند.

بر این اساس، هنگامی که فرد دچار استرس می‌شود، بدن او هورمون‌هایی مانند کورتیزول و آدرنالین ترشح می‌کند که در کوتاه‌مدت برای مقابله با موقعیت‌های دشوار مفید هستند. اما اگر این وضعیت به‌طور مداوم ادامه یابد، عملکرد طبیعی بدن مختل شده و مشکلات متعددی ایجاد می‌شود.

 استرس مزمن باعث کاهش قدرت دفاعی بدن در برابر ویروس‌ها و عفونت‌ها می‌شود. همچنین تحقیقات نشان داده‌اند که اضطراب طولانی‌مدت می‌تواند فشار خون را افزایش داده و احتمال بروز حمله قلبی را بیشتر کند.

رابطه استرس و اضطراب با افسردگی

استرس و اضطراب اگر کنترل نشوند، می‌توانند به افسردگی منجر شوند. تحقیقات نشان داده است که افراد تحت استرس مزمن، بیشتر در معرض افکار منفی، ناامیدی و کاهش انرژی ذهنی قرار می‌گیرند. افسردگی معمولاً با علائمی مانند بی‌حوصلگی، احساس بی‌ارزشی، تغییر در اشتها و اختلالات خواب همراه است.

جلوگیری از فشار بیش‌ازحد و داشتن برنامه‌ریزی مناسب، استرس را کاهش می‌دهد و تمرینات ورزشی به کاهش هورمون‌های استرس کمک می‌کنند.

به علاوه روش‌هایی مانند یوگا و مدیتیشن می‌توانند به آرامش ذهن و کاهش اضطراب کمک کنند. ضمن اینکه بیان احساسات و مشکلات با دوستان، خانواده یا یک مشاور، نقش مهمی در کاهش استرس دارد.

مدیریت استرس و نگرانی؛ راهکار حفظ سلامت روان خانواده‌ها

فاطمه کوهپایه‌زاده دکترای روانشناسی دانشگاه علوم پزشکی کرمان در گفتگو با خبرنگار تابناک در کرمان، با اشاره به نگرانی‌های خانواده‌ها، به‌ویژه دغدغه‌های والدین نسبت به فرزندان و همسرانشان، اظهار می‌کند: بسیاری از افراد بدون آنکه به موضوع خاصی اشاره کنند، دچار احساس نگرانی مداوم هستند. این نگرانی می‌تواند ناشی از ترس از وقوع حوادث ناگوار، از دست دادن ثبات زندگی یا ابتلا به بیماری باشد.

وی تاکید می‌کند: این افراد باید به‌طور دقیق و مشخص مواردی را که موجب نگرانی‌شان شده است، یادداشت کنند و در جستجوی راه‌حل‌های عملی برای رفع آن باشند.

کوهپایه‌زاده می‌گوید: کمک گرفتن از متخصصان، نشانه‌ای از ضعف نیست، بلکه در مواقع بحرانی باید به‌طور جدی به دنبال مشورت و درمان بود.

تمرکز برای حل مسئله به‌جای پرسیدن چرایی وقوع حادثه

وی در ادامه اظهار می‌کند: نکته‌ای که در جلسات مشاوره به مراجعه‌کنندگان توصیه می‌کنم این است که به‌جای پرسیدن چرایی وقوع یک حادثه، بر چگونگی حل آن تمرکز کنند.

این متخصص در خصوص کنترل خشم نیز بیان می‌کند: بسیاری از افراد در شرایط فشار روانی به‌سرعت دچار عصبانیت می‌شوند، اما مهارت‌های کنترل خشم قابل آموزش هستند. در برخی موارد، درمان دارویی نیز می‌تواند مؤثر باشد، اما در صورت بروز اضطراب ناشی از مصرف دارو، مشورت با پزشک ضروری است.

کوهپایه‌زاده با تأکید بر اهمیت مدیریت استرس می‌گوید: استرس بخشی اجتناب‌ناپذیر از زندگی است، اما نحوه مدیریت آن اهمیت زیادی دارد. استرس مفید می‌تواند عاملی برای ایجاد انگیزه باشد، اما استرس منفی، به‌ویژه در صورت تداوم، ممکن است زمینه‌ساز بروز افسردگی شود.

وی برای مدیریت بهتر استرس، راهکارهایی از جمله داشتن خواب منظم، تغذیه مناسب، فعالیت بدنی و برقراری روابط اجتماعی مثبت را پیشنهاد داده و بر کاهش انتظارات غیرواقعی تأکید و خاطرنشان می‌کند: با کاهش سطح توقعات از خود و دیگران، می‌توان آرامش بیشتری در زندگی تجربه کرد.

کوهپایه‌زاده همچنین به ضرورت پرهیز از پیشگویی‌های منفی درباره آینده اشاره و تصریح می‌کند: بسیاری از نگرانی‌ها و اضطراب‌های افراد، ناشی از تفکرات منفی درباره اتفاقات پیش‌ِ رو است. بهتر است بیاموزیم که در لحظه زندگی کنیم و با رعایت یک سبک زندگی سالم، سطح اضطراب خود را کنترل نماییم.

وی خاطرنشان می‌کند: نگرانی به‌تنهایی هیچ تغییری در واقعیت ایجاد نمی‌کند، بنابراین لازم است حل مسائل و توجه به سلامت روان در اولویت قرار گیرد.

این دکترای روانشناسی یادآور می‌شود: تأثیرات اضطراب بر خانواده و اطرافیان بسیار عمیق است، از این رو نباید از اقدام به درمان غفلت ورزید.

به گزارش تابناک، استرس و اضطراب بخش طبیعی زندگی هستند، اما اگر کنترل نشوند، می‌توانند منجر به مشکلات جسمی و روانی جدی شوند. آگاهی از تأثیرات مخرب این عوامل و استفاده از روش‌های مؤثر برای مدیریت آن‌ها، گامی اساسی در جهت حفظ سلامت جسم و ذهن است.