بارش زیر نرمال در ۲۸ استان / سد لار خشک شده

عیسی بزرگ‌ زاده در نشستی خبری با بیان اینکه میزان بارش‌ها در کشور نسبت به بلند مدت ۳۷ درصد عقب‌تر است، اظهار کرد: آب معادل برف نسبت به متوسط ۲۱ سال گذشته ۲۸ درصد کاهش و نسبت به سال قبل ۱۳ درصد کاهش داشته است.

به گزارش «تابناک»، وی درخصوص وضعیت منابع آبی تهران، گفت: میزان بارش‌ها در تهران در مقایسه با سال آبی گذشته ۲۵ درصد و نسبت به بلند مدت ۴۶ درصد کاهش داشته است.

سخنگوی صنعت آب با اشاره به آخرین آمار بارندگی کشور تا تاریخ ۱۹ اسفند اظهار کرد: متوسط بارش کشور تاکنون ۱۰۱ میلی‌متر ثبت شده است که نسبت به مقدار نرمال بلندمدت ۱۶۰ میلی‌متر، کاهش ۳۷ درصدی را نشان می‌دهد، افزود: این آمار تا ساعت ۶:۳۰ صبح روز ۱۹ اسفند به‌روزرسانی شده است و همچنان وضعیت کمبود بارش‌ها ادامه دارد.

به گفته وی، بررسی تفکیکی استان‌ها نشان می‌دهد که برخی مناطق با کمبود بیش از ۵۰ درصدی بارش مواجه هستند. استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر در این دسته قرار دارند.  

بزرگ‌زاده با بیان اینکه استان‌هایی مانند چهارمحال و بختیاری، البرز، اصفهان، تهران، مرکزی، اردبیل، خراسان شمالی، فارس، خراسان جنوبی، لرستان و ایلام نیز با کمبود ۳۰ تا ۵۰ درصدی روبه‌رو هستند، گفت: استان‌های قم، همدان، کرمانشاه، قزوین، گلستان، کردستان، خراسان رضوی، سمنان، کرمان و آذربایجان غربی نیز کاهش بارندگی بین ۱۰ تا ۳۰ درصد را تجربه کرده‌اند. در این میان، تنها استان‌های گیلان، مازندران و زنجان در محدوده نرمال بارندگی قرار دارند.

بارش‌های اخیر تأثیری در جبران کمبود منابع آبی ندارد

سخنگوی صنعت آب کشور در خصوص بارش‌های اخیر توضیح داد: بارش‌های گزارش‌شده از سوی سازمان هواشناسی، مانند ۲ تا ۵ میلی‌متر بارندگی در برخی مناطق، عمدتاً تأثیر قابل‌توجهی در تأمین منابع آبی یا ایجاد رواناب پایدار ندارند. این میزان بارش تنها سطح زمین را مرطوب می‌کند و تأثیر چندانی در ذخایر آب ندارد. وی بر لزوم آگاه‌سازی مردم درباره تفاوت «بارش مؤثر» و «بارش سطحی» تأکید کرد.

بزرگ‌زاده با اشاره به پیش‌بینی‌های سازمان‌های بین‌المللی درباره وضعیت بارش در فصل بهار گفت: حتی در صورت وقوع بارش‌های نرمال در فروردین و اردیبهشت، کمبود تجمعی سالانه جبران نخواهد شد، مگر اینکه با یک ترسالی غیرمنتظره مشابه سیلاب سال گذشته روبه‌رو شویم.  

وی افزود: بر اساس این پیش‌بینی‌ها، انتظار می‌رود بارش‌های بهاری در محدوده نرمال باشد، اما این موضوع به معنای حل بحران آب نیست.

وضعیت سدها و کاهش شدید ذخایر آبی

سخنگوی صنعت آب کشور در خصوص وضعیت سدهای کشور اظهار کرد: کاهش ذخایر سدها متناسب با کاهش بارش‌ها بوده است. امسال ورودی سدها ۹.۵ میلیارد مترمکعب بوده که نسبت به سال گذشته ۱۳ میلیارد مترمکعب کاهش ۳.۵ میلیارد مترمکعبی داشته است.

وی با بیان اینکه خروجی سدها کاهش یافته تا موجودی مخازن نسبت به سال گذشته افت کمتری داشته باشد، اما همچنان با عقب‌افتادگی ۱.۵ میلیارد مترمکعبی مواجه هستیم، گفت: برخی سدهای کلیدی کشور در وضعیت بحرانی قرار دارند. برای نمونه، حجم مفید مخزن سد امیرکبیر به حدود نصف کاهش یافته و رسوبات بخش زیادی از آن را پر کرده است. سد لار نیز تقریباً خشک شده و سدهای تأمین‌کننده آب تهران (لتیان، طالقان، ماملو) با کاهش ۴۶ درصدی بارش نسبت به نرمال و ۲۵ درصدی نسبت به سال گذشته روبه‌رو هستند.

به گفته وی در سایر نقاط کشور نیز سدهایی مانند میناب در هرمزگان، زاینده‌رود در اصفهان، ۱۵ خرداد در خراسان رضوی و ساوه در استان مرکزی در وضعیت قرمز یا زرد قرار دارند.

به‌دنبال این هستیم که جیره بندی نداشته باشیم

بزرگ زاده درباره احتمال جیره بندی آب در تابستان ۱۴۰۴ گفت: ما به‌دنبال این هستیم که جیره بندی نداشته باشیم چون هم به رفاه مردم و هم شبکه آسیب وارد می شود زیرا اگر آب در ساعاتی قطع شود مردم آب را ذخیره و سپس دور ریخته می شود ضمن اینکه تخلیه و پر شدن آب به لوله آسیب وارد می کند.

سخنگوی صنعت آب درباره آخرین وضعیت رهاسازی آب هیرمند، اظهار کرد: امسال مقادبری از آب را دریافت کردیم که ناشی از بارش و سیلاب پر منطقه و کشور همسایه اما قابل توجه نبود، مقداری وارد شد و ما مدیریت کردیم.

وی افزود: باید مر معاهده پیاده شود و ما انتظار داریم مطابق معاهده در سال‌های نرمال ۸۲۰ میلیون متر مکعب و در سال‌های غیرنرمال مطابق مفاد متناسب با بارش دریافتی داشته باشیم.

به گفته وی مقامات افغان بارها اعلام کردند که به معاهده پایبندند اما ما توقع داریم در عمل ببینیم،   یکی از مواضع جمهوری اسلامی و در صدر فهرست مطالبات این است که سد کمال خان به لحاظ فنی اصلاح شود تا امکان تخلیه سیلاب به صورت طبیعی ایجاد شود.

قطعی برنامه‌ریزی شده آب نداریم

سخنگوی صنعت آب با بیان اینکه درحال حاضر در تهران یک مقدار افت فشار آب بعد از ساعت ۱۲ شب اعمال می‌شود، اما قطعی‌های موردی آب، فعلا برنامه‌ریزی شده نیست؛ اگر اصلاحی در کاهش مقادیر مصرف آب در تهران نشود، ناچار به این اتفاقات هستیم.

وی ادامه داد: مدیریت فشار آب را در کل شهر تهران در حال آزمایش هستیم، تمام تلاش ما این است که به سمت نوبت‌بندی آب نرسیم،  اگر مدیریت مصرف آب صورت بگیرد و بارش‌های بهاره به کمک ما بیاید، نیازی به اعمال این روش‌ها نیست، اما اگر منابع آب سطحی را از دست بدهیم، ناچارا بخشی از منابع زیرزمینی را از دست خواهیم داد.

کیفیت آب تهران تغییری نکرده است

بزرگ‌زاده در خصوص کیفیت آب تهران گفت: کیفیت آب تهران تغییری نکرده است چرا که کیفیت خط قرمز وزارت نیرو است.

پنج سال خشکسالی متوالی و تشدید بحران آب

بزرگ‌زاده با اشاره به ادامه خشکسالی در کشور گفت: ایران برای پنجمین سال متوالی درگیر خشکسالی است و این خشکسالی‌های پی‌درپی اثر هم‌افزایی منفی دارند که مدیریت منابع آب را به‌شدت دشوارتر می‌کند، وقوع ترسالی‌های مقطعی، مانند سیلاب سال ۹۸، نتوانسته کمبودهای تجمعی را جبران کند.

سخنگوی صنعت آب کشور با تأکید بر ضرورت کاهش محصولات پرآب‌طلب، گفت: در شرایط خشکسالی و کمبود منابع آبی، کشت محصولاتی مانند برنج که نیاز آبی بالایی دارند، باید محدود شود. وی افزود: وزارت جهاد کشاورزی باید الگوی کشت متناسب با شرایط آبی را تعریف کند و کشاورزان را به سمت کشت محصولات کم‌آب‌بر هدایت کند.

بزرگ‌زاده با اشاره به اولویت‌دهی به تأمین آب باغات، گفت: از بین رفتن باغات آسیب بلندمدت به کشاورزان وارد می‌کند، بنابراین تأمین آب باغات نسبت به محصولات زراعی در اولویت قرار دارد. وی افزود: در سال‌های خشک، باید به‌طور ویژه به حفظ باغات توجه شود.

مدیریت مصرف، تنها راهکار عبور از بحران

سخنگوی صنعت آب کشور بر لزوم تغییر رویکرد در مصرف منابع آبی تأکید کرد و گفت: وقوع یک سال ترسالی نرمال در میان سال‌های خشکسالی متوالی می‌تواند به ذخیره‌سازی آب در مخازن سطحی و زیرزمینی کمک کند، اما این موضوع به‌تنهایی کافی نیست و ما به یک مدیریت مصرف هوشمندانه نیاز داریم.

وی با اشاره به محدودیت استفاده از آب‌های زیرزمینی در بسیاری از مناطق کشور توضیح داد: برداشت بی‌رویه از چاه‌ها، علاوه بر شور شدن و آلودگی آب، باعث تهدید پایداری سفره‌های زیرزمینی می‌شود. هرگونه افزایش برداشت از این منابع نیازمند بررسی‌های دقیق کارشناسی است.

بزرگ‌زاده خطاب به شهروندان تأکید کرد: تنها راه عبور از بحران، کاهش مصرف آب است، مصرف‌کنندگان شهری، بخش کشاورزی و صنایع باید الگوی مصرف خود را تغییر دهند. در بخش کشاورزی، اجرای الگوی کشت متناسب با شرایط خشکسالی و کاهش سطح زیر کشت محصولات پرآب‌بر، ضروری است.

وی همچنین نسبت به راهکارهای سطحی و نادرست هشدار داد و گفت: حفر چاه‌های جدید یا افزایش برداشت از منابع زیرزمینی نه‌تنها مشکل کمبود آب را حل نمی‌کند، بلکه بحران را تشدید خواهد کرد. تنها راه حل، همکاری عمومی و پذیرش واقعیت کم‌آبی است.