تأثیر سفر «گروسی» بر مذاکرات تهران-واشنگتن/ ارزیابی ایران مثبت بوده است

در این دیدار وزیر امور خارجه ایران، مدیرکل آژانس را در جریان گفت‌و‌گو‌های ایران و آمریکا راجع به موضوع رفع تحریم‌ها و بحث هسته‌ای که با وساطت عمان انجام می‌شود؛ قرار داد.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که بنا به درخواست خود و عصر دیروز چهارشنبه ۲۷ فروردین ۱۴۰۴ در رأس هیأتی وارد تهران شد. این دومین سفر وی به ایران در دولت چهاردهم است.

این سفر در حالی برگزار شد که ایران و آمریکا دور دوم مذاکرات را روز شنبه ۳۰ فروردین برگزار خواهند کرد.

گروسی دیشب با حضور در محل وزارت امور خارجه با سیدعباس عراقچی وزیر خارجه ایران دیدار کرد.

عراقچی: گفتگوی مفیدی با گروسی داشتم

عراقچی در تشریح دیدار انجام شده گفت: گفتگوی مفیدی با آقای رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشتم. 

وزیر خارجه عنوان کرد: در ماه‌های آتی، آژانس می‌تواند نقش مهمی در حل و فصل مسالمت آمیز پرونده هسته‌ای ایران ایفا کند.

وزیر امور خارجه همچنین افزود: از آنجایی که عوامل مخرب مختلفی جمع شده‌اند تا مذاکرات کنونی را از مسیر خود منحرف کنند، ما به یک «مدیرکل صلح» نیاز داریم. عراقچی بیان کرد: تمایل داریم که به ماموریت گروسی برای دور نگهداشتن آژانس از سیاست و سیاسی شدن و حفظ تمرکز بر وظایف فنی اش اعتماد کنیم.

وی افزود: ما رایزنی‌های سازنده و بسیار مفصلی با آقای گروسی داشتیم. سفر ایشان در زمان بسیار مناسبی صورت می‌گیرد و از اهمیت برخوردار است. با روند جدیدی که در گفت‌و‌گو‌های میان ایران و آمریکا آغاز شده، اقتضا می‌کرد که ما مدیرکل آژانس را در جریان جزئیات این مذاکرات قرار دهیم.

در این راستا، در این دیدار وزیر امور خارجه ایران، مدیرکل آژانس را در جریان گفت‌و‌گو‌های ایران و آمریکا راجع به موضوع رفع تحریم‌ها و بحث هسته‌ای که با وساطت عمان انجام می‌شود؛ قرار داد.

«رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز ضمن ابراز خرسندی و تشکر از فراهم شدن فرصت سفر به تهران، بر اهمیت تداوم تعامل و همکاری ایران و آژانس و رایزنی با سایر طرف‌ها برای ایجاد فضای مناسب جهت کمک به حل و فصل مسائل موجود تاکید کرد.

وی همچنین از شروع گفت‌و‌گو‌های غیرمستقیم ایران و آمریکا استقبال کرد و با اعلام حمایت کامل آژانس از این روند، ابراز امیدواری نمود این گفت‌و‌گو‌ها تا حصول نتیجه مطلوب برای طرفین تداوم یابد.

وی تاکید کرد دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل مصمم به ایفای نقش سازنده در حل اختلافات میان اعضای آژانس از طریق ابزار‌های دیپلماتیک است.

وی گفت: آنچه اهمیت دارد، این است که ما نقش سازنده‌ای ایفا کنیم. برای برخی ممکن است بگویند که [نتیجه]خوب است و گاهی برخی دیگر بگویند که به اندازه کافی خوب نیست. آنچه مهم است، این است که تلاشی صادقانه از سوی ما برای انجام درست وظایف خود در قبال کشور‌های عضو که اختلافات جدی با یکدیگر دارند تا آن را از طریق دیپلماسی حل‌وفصل کنند، وجود دارد. 

گروسی در گفت‌و‌گو با شبکه پرس تی‌وی پس از دیدار با «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد که «این، چیزی است که ما به آن نیاز داریم».

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین اظهار داشت: آژانس اتمی از نزدیک با ایران همکاری خواهد کرد تا از بهره‌برداری سیاسی از موضوع برنامه هسته‌ای ایران از سوی سایر کشور‌ها جلوگیری کند.

وی در ادامه وضعیت کنونی جهان را بحرانی توصیف کرد و گفت که سفرش به تهران با هدف حمایت از تلاش‌های ایران و آمریکا برای دستیابی به توافقی پایدار بوده که در راستای منافع امنیتی تمام جهان است.

«گروسی» پیش از ورود به تهران در مصاحبه‌ای با روزنامه فرانسوی لوموند مدعی شد: ایران با داشتن سلاح هسته‌ای فاصله زیادی ندارد!

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این خصوص ادامه داد: هرگونه توافقی در مورد ایران بدون مشارکت آژانس فقط جوهر روی کاغذ خواهد بود. ایران سلاح هسته‌ای ندارد، اگرچه آنچه برای ساخت بمب اتمی نیاز است را دارد.

رافائل گروسی، ادامه داد: ایران هنوز راه زیادی در پیش دارد تا بتواند سلاح هسته‌ای بسازد، اما دور نیست و ما باید این را بپذیریم.

بازدید «گروسی» از دستاورد‌های هسته‌ای ایران

از طرف دیگر، «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز پنجشنبه ۲۸ فروردین و پیش از دیدار با «محمد اسلامی» رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، در جریان آخرین دستاورد‌های این صنعت در حوزه‌های چرخه سوخت هسته‌ای، انرژی و برق، توانمندی‌های ایران در زمینه تولید آب سنگین و مشتقات آن، رادیوداروها، فناوری پلاسما، کاربرد پرتوها، گداخت هسته‌ای، لیزر، کوانتوم و فناوری‌های کوانتومی، کشاورزی هسته‌ای و شتابدهنده‌های صنعتی، نظام ایمنی هسته‌ای و دیگر بخش‌های فناوری‌های نوین این عرصه قرار گرفت.

اسلامی، «کاظم غریب آبادی» معاون حقوقی و بین‌المللی وزیر امور خارجه ایران و «بهروز کمالوندی» معاون سازمان انرژی اتمی ایران، گروسی را در این بازدید همراهی کردند.

غریب آبادی: تعاملات با آژانس برای ایران بسیار مهم است

کاظم غریب‌آبادی معاون حقوقی و بین‌المللی وزیر خارجه دیشب در گفت‌و‌گو‌یی تلویزیونی تعاملات با آژانس را بسیار مهم خواند که باید ادامه پیدا کند و در عین حال یادآور شد: البته ما همواره یکی دو نکته را همیشه به آژانس و مدیر تذکر داده‌ایم اینکه نباید تحت فشار سیاسی برخی کشور‌های خاص قرار بگیرد. آژانس متعلق به تمام کشور‌های عضو آژانس است و نکته دوم تهدیداتی که علیه تاسیسات هسته‌ای ایران صورت می‌گیرد، آژانس باید موضع شفاف بگیرد و نباید در لاک سیاسی خودش قرار بگیرد.. عراقچی در این ارتباط امشب تذکر لازم را به گروسی داد.

«گروسی» پیش از ورود به تهران در مصاحبه‌ای با روزنامه فرانسوی لوموند گفته بود: هرگونه توافقی در مورد ایران بدون مشارکت آژانس فقط جوهر روی کاغذ خواهد بود. ایران سلاح هسته‌ای ندارد، اگرچه آنچه برای ساخت بمب اتمی نیاز است را دارد.

این درحالی است که کاظم غریب آبادی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه در واکنش به این اظهارات گروسی گفت: هم اکنون برای راستی آزمایی زود است، اما اگر تفاهمی شکل بگیرد، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی موضوع راستی‌آزمایی را انجام می‌دهد. اگر تعهدات فرا پادمان را متوقف کردیم این به معنای تقابل با آژانس نبود بخاطر عمل نکردن طرف مقابل به تعهدات بود.

اسلامی: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بی‌طرفی خود را حفظ کند

«محمد اسلامی» معاون رییس جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی ایران در حاشیه بازدید «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از نمایشگاه جدیدترین دستاوردهای صنعت هسته‌ای ایران در جمع خبرنگاران ضمن ابراز خرسندی از حضور گروسی در ایران، اظهار کرد: انتظار همیشگی ما این بوده و هست که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بی‌طرفی خود را حفظ کند، گزارش‌های آن حرفه‌ای و فنی باشد و از به‌کارگیری عباراتی که می‌تواند مورد سوءاستفاده بدخواهان جمهوری اسلامی ایران و جریان‌های رسانه‌ای مخرب قرار گیرد، پرهیز شود. خوشبختانه در این زمینه با آقای گروسی هم‌نظر بودیم و ایشان نیز دیدگاه ما را تایید کردند.

اسلامی افزود: در خصوص موضوعات پیش‌ رو و موارد باقی‌مانده، بیانیه‌ مشترک مارس ۲۰۲۳ را مبنا قرار داده‌ایم. با توجه به پیشرفت‌های رضایت‌بخشی که از آن تاریخ تاکنون حاصل شده، نبایستی دستاوردهای ناشی از این بیانیه کم‌اهمیت جلوه داده شود.

رییس سازمان انرژی اتمی تصریح کرد: در این دیدار، اراده‌ مشترکی شکل گرفت تا پیگیری موضوعات باقی‌مانده در چارچوب بیانیه انجام شود.

او ادامه داد: بر همین اساس، معاون بنده و معاون آقای گروسی به‌زودی در روزهای آینده مجدداً در تهران دیدار خواهند کرد تا در چارچوب توافق کلی حاصل‌شده، موضوعات را پیگیری کنند و ان‌شاءالله به نتایج مشخص و موثری در مسیر حل‌وفصل موضوعات پیش رو دست یابند.

اهمیت سفر گروسی

سفر گروسی در زمانی به ایران صورت می‌گیرد که مسائل فنی مذاکرات از دلایل آن است. آژانس بین المللی انرژی اتمی بازوی فنی سازمان ملل در موضوع هسته‌ای است و ابتکارات فنی مرتبط با مذاکرات ایران و آمریکا به این نهاد مرتبط می‌شود.

بر همین اساس عباس عراقچی وزیر خارجه ایران پس از دیدار با «گروسی» گفت: با روند جدیدی که در گفت‌و‌گو‌های میان ایران و آمریکا آغاز شده، اقتضا می‌کرد که ما مدیرکل آژانس را در جریان جزئیات این مذاکرات قرار دهیم.

یک منبع دیپلماتیک به خبرگزاری رویترز گفته است که «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای شرکت در مذاکرات میان ایران و ایالات متحده که قرار است شنبه هفته آینده در رم برگزار شود؛ دعوت شده است.

از سویی این سفر در حالی انجام شد که این نهاد قرار است بر اساس قطعنامه شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش جامعی از برنامه هسته‌ای ایران ارائه دهد.

پیش نویس قطعنامه در پایان از مدیرکل درخواست می‌کند تا ارزیابی جامع و به روز شده‌ای در مورد وجود یا استفاده احتمالی از مواد هسته‌ای اعلام نشده در ارتباط با مسائل باقی مانده گذشته و حال در مورد برنامه هسته‌ای ایران، از جمله گزارش کامل همکاری ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی در این موضوعات، ارائه کند، به گونه‌ای که آژانس قادر به راستی‌آزمایی اجرای تعهدات پادمانی ایران از جمله عدم انحراف مواد هسته‌ای، بر اساس تمام اطلاعات موجود، برای بررسی توسط شورای حکام مارس ۲۰۲۵ یا حداکثر تا بهار ۲۰۲۵. باشد.

این در حالی است که در اسفندماه ۱۴۰۳، عباس عراقچی وزیر خارجه ایران گفته بود: «با آقای گروسی و آژانس هسته‌ای همکاری داریم و یک ایده جدید برای حل مسائل مطرح است که داریم بررسی می‌کنیم.»

گزارش قبلی آژانس بر اساس تطابق تعهدات ایران ذیل برجام از یک سو و تعهدات پادمانی و توافق مارس ۲۰۲۳ از سوی دیگر ارائه شده بود.

بر این اساس اگر گروسی بتواند با ایران به توافقاتی دست یابد، این موضوع می‌تواند به پیشبرد مذاکرات ایران با امریکا و همچنین مذاکرات ایران با اروپا کمک کند. چنین توافقی می‌تواند در گزارش جامع گروسی از وضعیت هسته‌ای ایران نیز طنین انداز باشد و مانع فعال سازی «مکانیسم ماشه» شود.
از سوی دیگر ادعا شده که در مذاکرات روز شنبه ۲۳ فروردین میان ایران و آمریکا، طرف آمریکایی خواهان انتقال اورانیوم غنی شده ایران به کشور ثالث (روسیه) شده است.

این در حالی است که دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین از پرداختن به گمانه زنی‌های رسانه‌ای در مورد پیشنهاد ادعایی آمریکا به ایران برای انتقال ذخایر اورانیوم غنی شده خود به خاک روسیه خودداری کرد و گفت: من این سوال را بدون اظهارنظر می‌گذارم.

روزنامه گاردین در گزارشی در این زمینه گفته بود انتظار می‌رود که ایران در برابر پیشنهاد ایالات متحده برای انتقال ذخایر غنی شده اورانیوم خود به یک کشور ثالث (مانند روسیه) مقاومت کند؛ این پیشنهاد در چهارچوب تلاش‌های واشنگتن برای کنترل فعالیت‌های هسته‌ای تهران و جلوگیری از استفاده از اورانیوم غنی شده ایران برای تولید سلاح هسته‌ای مطرح شده است.

به نوشته «گاردین» این موضوع در جریان مذاکرات اولیه نمایندگان دو کشور در مسقط پایتخت عمان، بین عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ مطرح شده است و بر اساس اطلاعات دریافت شده از سوی این وبسایت خبری بریتانیایی، یکی از موانع کلیدی برای توافقات آتی تلقی می‌شود.

به اعتقاد ایران که ذخایری که در چهار سال گذشته جمع‌آوری کرده، باید در داخل ایران و البته تحت نظارت دقیق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باقی بماند.

تهران این کار را یک اقدام احتیاطی یا نوعی تضمین در قبال خروج احتمالی دوبارۀ دولت آینده آمریکا از توافق می‌داند، مشابه همان کاری که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ میلادی انجام داد و با توافق حاصل شده در سال ۲۰۱۵ میلادی در دولت باراک اوباما را رد کرد.

تهران می‌گوید اگر ذخایر اورانیوم از ایران خارج شود و پس از آن دولت آتی ایالات متحده نیز بار دیگر از توافق خارج شود، آنگاه باید غنی سازی اورانیوم را از صفر شروع کند که در این حالت، این ایران است که عملا به دلیل نقض این قرارداد از سوی یکی دیگر از طرف‌های آن یعنی واشنگتن مجازات می‌شود.