تحولات دیجیتالی در حج ۱۴۰۴

به گزارش تابناک به نقل از تسنیم، در همین چهارچوب عربستان روند سنتی اعطای ویزای برای حجاج را تغییر داده و با معرفی وبسایت «تصریح» تغییراتی جدی در روند حج ایجاد کرده است. عربستان اعلام کرد که امسال ویزای عربستان نمی‌تواند به عنوان مجوز حج برای ورود به شهر مکه درنظر گرفته شود، می‌بایست از سایت تصریح، مجوز ورود به مکه را با عنوان «نسک» در ایام حج کسب نمایند.

وزارت حج و عمره در بیانیه‌ای که در حساب کاربری در پلتفرم X منتشر کرد، اعلام کرد: تلاش برای انجام مناسک حج بدون مجوز، نقض مقررات و دستورالعمل‌های حج است. این بیانیه با تاکید مجدد بر لزوم اخذ مجوز حج از طریق پلتفرم Nusuk، از طریق ادغام فنی با پلتفرم دیجیتال یکپارچه صدور مجوز‌های حج (پلتفرم Tasreeh) و رعایت مقررات و دستورالعمل‌ها برای حفظ ایمنی حج، افزود: دارندگان همه انواع ویزا، به جز کسانی که با ویزای حج وارد می‌شوند، حق انجام حج را ندارند.

سعودی‌ها مجازات‌های سختگیرانه‌ای نیز برای عدم اجرای این قانون در نظر گرفته‌اند و شرکت‌های حج را در صورت عدم توجه به این دستورالعمل تهدید کرده به ازای هر حاجی ده هزار ریال سعودی جریمه خواهد کرد.

علاوه براین وزارت کشور عربستان سعودی هم به شهروندان عربستانی و افراد مقیم در این کشور اعلام کرده برای ورود به مکه نیاز به مجوز‌های الکترونیکی از طریق پلتفرم‌های «أبشر أفراد» و «بوابة مقیم» خواهند داشت. همچنین از ۲۹ آوریل تا ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، صدور مجوز‌های عمره برای شهروندان کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس و ساکنان در داخل عربستان هم متوقف می‌شود و ورود به مکه فقط با مجوز حج مجاز است. وزارت داخلی هشدار داده که عدم رعایت این مقررات موجب مجازات خواهد شد.

بررسی اقدامات صورت گرفته توسط مقامات سعودی گواه این امر است که آنها قصد دارند به شکل روشنی روند برگزاری حج که یکی از مهمترین بخش‌های بحث مربوط به تردد حجاج است، تا بیشترین حد ممکن دیجیتال نمایند.

در این زمینه «توفیق الربیعه»، وزیر حج و عمره عربستان سعودی در سخنرانی خود در مرکز مطالعات اسلامی آکسفورد مدعی شد که ادغام هوش مصنوعی در مسجدالحرام به بهبود چشمگیر مدیریت جمعیت و پاسخ سریع به موارد فوری منجر شده است. براساس گزارش منابع عربستانی این اقدامات منجر به افزایش ۳۲۵ درصدی صدور مجوز‌های عمره و تمتع با کمک اپلیکیشن «نسک» (ارائه‌دهنده ۱۰۰ سرویس دیجیتال به ۲۰ زبان) شده و همچنین تعداد مجوز‌های بازدید از حرم نبوی هم از ۴ میلیون در ۲۰۲۲ به ۱۳ میلیون در ۲۰۲۴ رسیده است.

به نظر می‌رسد این اقدامات عربستان بخشی از پروژه‌های بلندپروازانه سعودی در قالب طرح ۲۰۳۰ باشد که هدف آن توسعه زیرساخت‌ها، خدمات دیجیتال و بهبود جنبه‌های اجرایی سفر حجاج است.

هرچند در وهله اول دیجیتالی شدن سفر حج منجر به افزایش سرعت و بهبود خدمات به حجاج می‌شود، اما درباره اطلاعات مربوط به حجاج و آینده روند حج هم سوالات جدی مطرح است و آیا با ادامه روند دیجیتالیزه شده حج و محدود شدن کل این روند به کارت‌های هوشمند با ذخیره اطلاعات شخصی و پزشکی زائران چه تغییری در این مراسم روحانی و معنوی ایجاد می‌نماید؟