کارشناس زبان و ادبیات فارسی با اشاره به اینکه یلدا پیوند دهنده اقوام ایرانی است، گفت: در این شب ایرانیان با تشکیل محافل دوستانه و خانوادگی، نعمتهای خداوند را مورد تقدیس قرار میدهند و با خواندن قرآن و تفأل به دیوان حافظ بلندترین شب سال را گرامی می دارند.
دکتر محمد بقایی ماکان به مناسبت شب یلدا در گفتگو با خبرنگار مهر درباره تاریخچه و وجود معنویت در این سنت و آیین ایرانی گفت: یلدا کلمهای است سریانی که به معنای میلاد یا زایش است . مقصود از این واژه تولد دوباره خورشید است که در زمانهای باستان نماد قدرت لایزال خدای یگانه بوده است.
این محقق و پژوهشگر حوزه ادبیات و فلسفه ادامه داد: اما آنچه در این میان بسیار مهم مینماید توجه به یلدا به عنوان سنت و آیین ایرانی است که مانند دیگر آیینهای ملی همه اقوام ایرانی را به هم پیوند میدهد. در این شب ایرانیان با تشکیل محافل دوستانه و خانوادگی، نعمتهای خداوند را مورد تقدیس قرار میدهند و آیینی تقریبا 5 هزار ساله را که نیاکانشان پایه ریختند گرامی میدارند.
این کارشناس زبان و ادبیات فارسی تصریح کرد: آیینی که یکی از زیباترین باارزشترین و ژرفترین جشنهای ایرانی است. با نماد رنگ سرخ که در میوههایی مانند انار و هندوانه جلوه مییابد که در مجموع یادآور تعبیری است که سهروردی از عقل سرخ به عنوان اندیشه همیشه پویای ایرانی دارد. این آیین پس از دین مبین اسلام مانند بسیاری از دیگر آیینها حلیهای است که نمادهای اسلامی به خود گرفت و با آداب و فرهنگ اسلامی در آمیخت و چهرهایی تازه یافت که اکنون با ذکر حکایات و داستانها و تفأل از دیوان حافظ و همچنین خوانن قرآن کریم، بلندترین شب سال را سر میکنند.
بقایی در مورد منشأ این معنویت در سنتهای ایرانی نیز گفت: از آنجا که ایرانیان پیوسته نور را ستایش کردهاند و خداوند را نور آسمان زمین میدانستند که تجسم آن را ابتدا در خورشید و همچنین در آتش میدانستند نشان میدهد که ذهن ایرانی پیوسته در پی معنویتی والا بوده که آنرا در دقیقترین عنصر موجود یعنی نور میدانند.
وی در پایان یادآور شد: شاید از اینروست که این اصطلاح در آثار همه عارفان بزرگ ایرانی با توصیفاتی والا مطرح میشود. چنانچه حافظ بارها به نور و آتشی که نمیرد اشاره دارد. مولوی هم اصطلاح نور را بکار میبرد که تعریفی است به توجه عارفان به اندیشههای والای انسانی و همچنین تعابیر و تشبیهات مشابهی است که در این زمینه میتوان در سنایی، عطار ، عراقی و جامی یافت. چنانچه میدانیم دستگاه فلسفی شهاب الدین سهروردی بر نماد و مفاهیم وابسته به آن بنیاد شده است.
