هرچند یکی، دو سالی است که آمار مبتلایان به ایدز، کمتر از ۲۴ هزار نفر اعلام می‌شود، کار‌شناسان از پنج برابر این رقم سخن می‌گویند و همه چیز نشان از آن دارد که نوک پیکان «ایدز»، جوانان ایرانی را نشانه گرفته است.
به گفته دکتر مینو محرز، رئیس مرکز تحقیقات ایدز وزارت بهداشت، «بر پایه فرمول‌های سازمان بهداشت جهانی و با توجه به موارد شناسایی شده و رشد این بیماری، می‌توان گفت بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار مورد ابتلا به ویروس ایدز در کشور ما رخ داده؛ یعنی اکنون بین ۸۰ تا ۱۰۰ هزار فرد مبتلا به این ویروس و ناقل آن بدون اینکه حتی خودشان بدانند، به این عفونت مبتلایند و می‌توانند عامل انتقال آن به دیگران باشند»؛ مبتلایانی که‌گاه دور از چشم همه زیر آسمان این شهر، ویروس مرگ آفرین ایدز را به انسانی دیگر از طریق رفتارهای پر خطر جنسی و یا شیوه‌های دیگر منتقل می‌کنند تا به همگان ثابت شود، موج سوم ایدز در کشور جان گرفته است؛ موجی که به انتقال ایدز از راه رابطه جنسی منتسب است.
البته هرچند از پاییز دو سال پیش، که مرضیه وحید دستجردی وزیر بهداشت، در اقدامی بی‌سابقه، ناگهان در جلوی دوربین‌های تلویزیونی و خبرنگاران در حاشیه نشست با مدیر اجرایی برنامه مشترک سازمان ملل‌متحد در زمینه «ایدز» اعلام کرد که «آتش‌فشان ایدز در راه است»، تا امروز همواره بر آگاهی‌رسانی برای پیشگیری از ایدز و آموزش جوانان از سوی کار‌شناسان تأکید شده، ولی همچنان اطلاع رسانی در باب ایدز از جمله رازهای «مگو»ی اجتماعی بوده است.
از آنجا که برقراری رابطه جنسی یکی از راه‌های انتقال ایدز است، گویی هشدار و آموزش برای پیشگیری در باب ایدز، در کشور ما خط بطلانی بر ارزش‌های اخلاقی و حیای ایرانی است.
حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت مجلس هشتم نیز پیش از این اعلام کرده بود: «وزارت بهداشت آخرین آمار مبتلایان به ویروس ایدز در کشور را نزدیک بیست هزار نفر اعلام کرده است؛ اما بنا بر اعلام سازمان بهداشت جهانی، شمار واقعی مبتلایان به این ویروس در کشور را باید پنج تا هفت برابر این میزان (بیش از صد هزار نفر) برآورد کرد!».
اما ماجرا به همین جا پایان نمی‌یابد. آموزش پیشگیری از ایدز در مدارس همواره با دشواری روبه‌رو بوده است. حتی دکتر مینو محرز، رئیس اداره تحقیقات کشوری ایدز و عضو کمیته کشوری ایدز، پیش از این، آموزش و پرورش را «کم‌کار‌ترین حوزه در ارائه آموزش‌های پیشگیری از ایدز» دانسته بود.
به گفته او «این در شرایطی است که آموزش مهارت‌های زندگی، باید از سنین پایین آغاز شود، ولی آموزش و پرورش هیچ برنامه‌ای برای آموزش مهارت زندگی ندارد».
روایت دیگردکتر مجید رضازاده، دبیر کمیته پیشگیری و کنترل ایدز سازمان بهزیستی در این باره می‌گوید: «اتفاقا کشور ما به نسبت دیگر کشورهای منطقه آمار شفافی را از مبتلایان به این بیماری ارائه کرده است. در برخی کشور‌ها دیده شده به لحاظ مسائل جانبی مانند اثرگذاری بر صنعت توریسم، آمار مبتلایان به ایدز به صراحت اعلام نمی‌شود. اما در ایران وزارت بهداشت هر سه ماه یک بار این آمار را ارائه می‌کند».
او در ادامه می‌گوید: «البته آمار اعلام شده، آمار ثبت شده است؛ یعنی این تعداد مبتلایانی است که به کلینیک‌های مثلثی و کلینیک‌های تشخیص ایدز رفته و تست داده‌اند و پاسخ تست آنها مثبت بوده و به این ترتیب، به عنوان یک فرد HIV مثبت به ثبت رسیده‌اند. این موضوع تنها در ایران نیست، بلکه در تمام جهان به همین منوال است و این به دلیل قصور نیست، بلکه دلیل اصلی رفتار ویروس است که از زمانی که وارد بدن می‌شود تا هنگامی که نشانه‌های بیماری آشکار شود، ممکن است نزدیک پانزده سال هم طول بکشد».
دکتر رضازاده می‌گوید: «اما فرمولی جهانی وجود دارد که ما می‌توانیم بر پایه داده‌هایی چون تعداد معتادان تزریقی و شمار افرادی که رفتارهای پرخطر جنسی از خود بروز می‌دهند، مبتلایان به ایدز را در کشور برآورد کنیم.
بنا بر این فرمول، هم اکنون نزدیک هشتاد هزار HIV مثبت در کشور داریم اما حدود ۲۴ هزار نفر به طور رسمی در بانک اطلاعاتی وزارت بهداشت ثبت شده‌اند».
تزریق معتادان یا رابطه جنسی؟ بر پایه آخرین آمار کشوری ایدز که همین چند روز پیش توسط اداره کنترل ایدز مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، اعلام شد، از میان ۲۳ هزار و ۹۰۲ نفر مبتلا به ایدز در کشور، ۹۱ درصد مرد و ۹ درصد زن و نزدیک ۵۰ درصد مبتلایان در گروه سنی ۲۵ تا ۳۴ سال هستند.
بنا بر این گزارش در میان علل ابتلا به HIV، تزریق با وسایل مشترک در مصرف کنندگان مواد، رتبه نخست و ابتلا از طریق رابطه جنسی رتبه دوم را کسب کرده است، حال آن که مینو محرز رئیس مرکز تحقیقات ایدز وزارت بهداشت می‌گوید: «از بین بیماران بنده ۹۹ درصد موارد جدید از طریق رابطه جنسی مبتلا شده‌اند».
وی درباره آخرین آمار مبتلایان به ایدز که از سوی وزارت بهداشت تا آخر پاییز سال ۹۰ اعلام شده است، می‌گوید: «اولا وزارت بهداشت باید آمار تا آخر زمستان را اعلام می‌کرد و به زودی باید منتظر اعلام آمار تعداد موارد شناسایی شده این بیماری تا آخر بهار ۹۱ باشیم و این آمار دیر اعلام شده است. مسأله دیگر آن است که آمار وزارت بهداشت، تنها موارد شناسایی شده، عفونت HIV/AIDS را نشان می‌دهد و به علت آگاهی کم مردم درباره این بیماری و روش‌های پیشگیری و درمان آن و با توجه به اینکه سیستم شناسایی فعال این بیماری به ویژه در بین روسپی‌ها را نداریم، آمار اعلام شده از سوی وزارت بهداشت، بیانگر وضعیت واقعی این بیماری در کشور نیست».
به باور او، «مهمترین مسأله‌ای که از این آمار می‌توان دریافت، افزایش شیوع جنسی بیماری ایدز است که در این آمار ۱۰. ۳ درصد ذکر شده که البته واقعیت موجود در مراکز درمانی بسیار بیش از این است».
محرز تأکید می‌کند: «از بین بیمارانی که به بنده مراجعه می‌کنند، اگر نگویم ۱۰۰درصد، ۹۹ درصد از طریق رابطه جنسی به این بیماری مبتلا شده‌اند».
پیش از این و در موج دوم ایدز، مسئولان در ستاد مبارزه با مخدر از طرح‌هایی برای مقابله با موج دوم و پیشگیری از موج سوم سخن گفتند که البته با مخالفت سایر وزارتخانه‌ها روبه رو شد. یکی از این طرح‌ها نصب دستگاه‌های خود‌پرداز سرنگ برای معتادان پرخطر در مناطق آسیب خیز بود که در سال ۸۶ و با بهره‌گیری از تجربه موفق کشور سوئیس از سوی ستاد مبارزه با مواد مخدر پیشنهاد شده بود، ولی وزارت بهداشت با صدور اطلاعیه‌ای با آن مخالفت کرد، چرا که به گفته آنها، «عرضه این قبیل لوازم در محیط‌هایی که امکان مداخلات آموزشی نباشد، به هیچ عنوان مورد تأیید وزارت بهداشت نیست».
پای بهزیستی به پرونده ایدز کشیده شدپنج سال پیش بود که سازمان بهزیستی در سیاست‌گذاری برنامه‌های مربوط به ایدز وارد شد، چرا که برای این سازمان وظایف جدیدی تعریف شد که دفا‌تر مختلف آن در حوزه ایدز اقداماتی انجام دهند؛ بنابراین، این کارها نیاز به هماهنگ کننده‌ای داشت. از این روی، کمیته پیشگیری و کنترل ایدز در این سازمان تشکیل شد.
دکتر مجید رضازاده، دبیر کمیته پیشگیری و کنترل ایدز در این باره به می‌گوید: «فعالیت‌های این کمیته در سازمان بهزیستی در دو بخش پیشگیری اولیه و ثالثیه تعریف شده است. بخش نخست مربوط به پیشگیری اولیه است و بهزیستی مسئول گروه‌های پر خطر نظیر معتادان تزریقی، غیر تزریقی، همسران معتادان و زنانی که در معرض رفتارهای پرخطر قرار دارند، است.
البته به تازگی کودکان خیابانی را هم در این گروه‌ها وارد کرده‌ایم. پیشگیری اولیه از طریق آموزش‌های گسترده انجام می‌شود؛ به این صورت که مربیانی تربیت شده‌اند تا به افرادی که پیش از این معتاد بوده‌اند، پیشگیری را آموزش بدهند و این افراد نیز به معتادان آموزش می‌دهند. به این نوع آموزش که در دنیا نتیجه بخش بوده است، آموزش همتایان گفته می‌شود. امروز ما بالغ بر چند هزار آموزشگر همتا داریم».
او ادامه می‌دهد: «آموزش افراد HIV مثبت، مشاوره‌های روانی و کمک‌هایی در حد توان سازمان، حمایت‌های شغلی و... در قالب پیشگیری ثالثیه یا پیشگیری مثبت جا می‌گیرد تا از اضطراب و نگرانی که به واسطه ابتلا به این بیماری به این افراد وارد می‌شود، کاسته شود».
پنهان‌کاری یا اطلاع رسانی؟ مبتلایان به ایدز همواره از واکنش‌های جامعه ابراز نگرانی کرده‌اند. همین که فردی اعلام کند ایدز دارد، اطرافیانش به او انگ بی‌اخلاقی می‌زنند! این همه ماجرا نیست. سال گذشته، یکی از HIV مثبت‌ها اعلام کرد که پس از اعلام بیماری‌اش به دندانپزشک، او را از مطب بیرون کرده‌اند! کار‌شناسان می‌گویند چنین واکنش‌هایی، مخفی‌کاری و شیوع هر چه بیشتر ایدز را در جامعه به دنبال دارد.
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز با این نظر موافق است. محمدباقر صابری زفرقندی می‌گوید: «وقتی به مبتلایان به ایدز انگ می‌زنیم، در خفا این بیماری را گسترش می‌دهیم. همین امر کنترل را مشکل می‌کند».
او با تأکید بر اینکه نباید مبتلایان به ایدز را از جامعه جدا کرد، می‌گوید: «این شیوه مواجهه موجب پنهان‌کاری ایدز و گسترش شیوع آن می‌شود. در مقوله بهداشت بر این باورند که افراد به ایدز مبتلا هستند، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. با وجود این، درمانگران و کادر درمانی نباید از مبتلایان به ایدز فاصله بگیرند و گمانکنند که ایدز در طول درمان به آنها منتقل می‌شود.
به گفته او جداسازی و انگ زدن به مبتلایان ایدز مخفی کاری آنها را در پی دارد و باعث می‌شود خود را معرفی نکنند. پنهان‌کاری در بیماری ایدز، موجب بروز مشکل در سطح جامعه می‌شود. با این همه حرف زدن از این بیماری آن گونه که کار‌شناسان می‌گویند، با محدودیت‌های اخلاقی و عرفی همراه است. انگار نه انگار که هیولای ایدز زیر آسمان شهر، پشت دیوارهای «مگو» رشد می‌کند و بیخ گوش ایرانی‌ها بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود.
منبع: تهران امروز 
