با ادامه تنش در روابط ترکیه و سوریه و تلاش دولت آنکارا برای مداخله هر چه زودتر در خاک سوریه، ابعاد بحرانی که ممکن است از روابط این دو ناشی شود، روز به روز گستردهتر مینماید. در این میان، رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، روز به روز از وضعیت جاری عصبانیتر و ناآرامتر به نظر میرسد.
به گزارش «تابناک»، نخستوزیر ترکیه روز گذشته در اظهاراتی تند، از آنچه ناتوانی شورای امنیت در مقابله با بحران سوریه میخواند، انتقاد کرد و مدعی شد، اشتباه سازمان ملل در جریان کشتارهای بوسنی در دهه ۱۹۹۰ در حال تکرار است.
بنا بر این گزارش، اردوغان در حالی این سخنان را مطرح میکرد که در روزهای گذشته، تنشها میان ترکیه و سوریه، به ویژه بر سر ماجرای نشاندن اجباری هواپیمای سوری در آنکارا به اوج خود رسیده و مهمتر اینکه به دلیل کشیده شدن مستقیم پای روسیه به این جریان، ابعاد وسیعتری نیز یافته است.
اردوغان در ادامه سخنان روز گذشته خود افزوده است: «بسیار مایه تأسف است که سازمان ملل متحد امروز همچون بیست سال گذشته ناتوان باشد؛ آن هنگام که صدها هزار نفر در بالکان، بوسنی و سربرنیتسا قتل عام شدند».
اما از سوی دیگر، گزارشها حاکی از آن است که همزمان با این سخنان اردوغان، دولت ترکیه مشغول افزایش استقرار نیروها و تدارکات در مرز خود با سوریه بوده و این روند همچنان ادامه دارد؛ بنابراین، به نظر میرسد، دولت آنکارا منتظر دریافت کوچکترین نشانهای از حمایت بینالمللی است تا به آرزوی چندین ماهه خود، یعنی مداخله نظامی در سوریه جامه عمل بپوشاند.
اما آنچه به تازگی روز به روز بیشتر اردوغان را برافروخته و ناآرام میسازد، شکافی است که وی میان برنامهها و انتظارات خود از متحدانش (به ویژه اعضای ناتو) از یک سو و واقعیت عرصه منطقهای و بینالمللی از سوی دیگر میبیند؛ افزون بر این، آنچه مشخص است اینکه پشتیبانی روسیه از دولت اسد نیز بیش از آن بوده که اردوغان پیشتر محاسبه میکرد و همین امر، وی را در فشاری دوچندان گذارده است.
اکنون ماهها از زمانی که دولت اردوغان کوشید با بحرانی نشان دادن وضعیت خود در همسایگی با سوریه و القای آنی بودن تهدید از کشور همسایه خود، مداخله ناتو را به استناد «ماده ۵» این سازمان برانگیزد، میگذرد و دولت آنکارا هنوز نتوانسته در این زمینه توفیقی حاصل کند.
از سوی دیگر، تلاشهای آنکارا در زمینه طرح موضوع مداخله در سوریه نیز هر بار با سد بلند مخالفت روسیه و چین روبهرو شده و سرانجامی نیافته است. همین عامل است که باعث شده اردوغان تا این حد نسبت به نقش شورای امنیت در بحران سوریه ناخرسند و عصبانی باشد.
بر همین اساس، شماری از تحلیلگران بر این باورند که تشدید بحران مرزی طی هفتههای اخیر و نیز وقوع ماجرای هواپیمای سوری، در حقیقت تلاشی از سوی دولت آنکارا بوده تا با بحرانیتر نشان دادن اوضاع، از یک سو متحدان عضو ناتوی خود را به مداخله ترغیب کند و از سوی دیگر، تا حد امکان با ایجاد هزینه برای روسیه، مسکو را به قطع حمایت از دولت اسد وادارد.
اما نکته همین جاست که این کار اردوغان نه تنها نتوانسته در کاهش حمایتهای مسکو از دمشق کارآمد باشد، بلکه عملاً روسیه را در موضعی متخاصمانه نسبت به ترکیه قرار داده است؛ موضعی که میتواند در صورت تداوم، منافع ژئوپلیتیکی ترکیه را در شمار بیشتری از سرزمینهای منطقه، از قفقاز جنوبی گرفته تا حوزه دریای سیاه مورد تهدید قرار دهد.
به این ترتیب، میتوان گفت اردوغان با اقدامات اخیر خود در حقیقت دست به حرکتی انتحاری زده که نه تنها در راستای منافع این کشور درباره سوریه رفتار نخواهد کرد، بلکه در پایان پیامدهای جبران ناپذیری برای نفوذ تازه به دست آمده ترکیه در منطقه در پی خواهد داشت.