در فاصله یک هفته تا عید نوروز، «تابناک» در مستندی تخلیص شده به بررسیِ میدانی وضعیت بازار خشکبار به عنوان یکی از اساسی ترین اقلام سنتی برای پذیرایی های نوروزی پرداخت؛ نگاهی متفاوت که می‌توانید در قاب نقادانه فیلم‌های مستند «تابناک» بیابید.
به گزارش «تابناک»، در ماه‌های اخیر، تلاش‌های فراوانی برای تأمین کالاهای پرمصرف نوروز به کار بسته شده، ولی درباره برخی کالا‌ها این تلاش‌ها حاصلی نداشته و قیمت‌های سر به فلک کشیده مقابل دیدگان مصرف کنندگان خرد رژه میرود. آجیل شب عید یکی از اقلامی است که در کنترل قیمتش توفیقی حاصل نیامده و حتی فروش پسته دولتی با قیمت سی هزار تومان برای هر کیلو نیز نتوانسته نیاز مردم را مرتفع سازد.
بنا بر این گزارش، شاید مهمترین دلیل شکست طرح پخش پسته سی هزار تومانی، کیفیت پایین این قلم از پسته عرضه شده توسط دولت باشد که دست‌کم نمی‌توان آن را در ظرف آجیل شب عید گذارد و در صورت سوا کردن و به دست آمدن پسته یک‌دست، تقریباً هر کیلو از این نوع پسته نیز هم‌قیمت پسته درجه یک قابل ارزش‌گذاری است و در واقع با حذف دانه‌های سربسته و پوک پسته سی هزار تومانی، میزان باقی مانده با قیمت پسته درجه یک برابری می‌کند!
آن گونه که فروشندگان خرد پسته میگفتند، با افزایش بهای دلار، صادرات پسته با صرفه اقتصادی بیشتری همراه بود و به همین دلیل، حجم انبوهی از این کالا صادر و در نهایت بازار پسته به چنین وضعی دچار شد. همچنین عدم قیمت‌گذاری بهنگام پسته از سوی متولی امر، از دیگران دلایلی گفته شد که در بورس بازی در بازار خشکبار و به ویژه در افزایش قیمت پسته، نقش اساسی داشته است.
این واقعیت مورد اذعان فروشندگان پسته و همچنین مورد گلایه مردم بود؛ مردمی که بسیاری از آنان به قصد خرید پسته با کیفیت دولتی با بهای سی هزار تومانی، راهی بازار شده بودند اما در نهایت با ناامیدی از کیفیت پسته ارائه شده توسط دولت، خیابان مولوی و بازار تهران را با خرید پسته چهل تا شصت هزار تومانی ترک کردند.
با وجود این، مردمی که با حرص و عصبانیت از قیمت‌های کمرشکن سخن میگفتند، حتی در زمان تهیه همین مستند نیز شوخ طبعی‌شان را داشته و یک کمد ـ تراژدی را در بازار خوردنی محبوب نوروز رقم زدند که بخش‌های کوتاهی از آن، در این مستند آمده است. تولید پسته در ایران سالانه، نزدیک دویست هزار تن است و تنها ۱۰ درصد این محصول مصرف داخل دارد و ۹۰ درصد دیگر صادراتی است؛ مصرف سالیانه پسته برای هر خانوداه ایرانی نزدیک دو کیلو گرم است.
تولید پسته در ایران در سال ۲۰۰۵ معادل ۱۹۰،۰۰۰ تن بوده که ایران را در مقام یکم در جهان قرار می‌دهد. پس از ایران، آمریکا با تولید ۱۴۰،۰۰۰ و ترکیه با تولید ۶۰،۰۰۰ تن در مقام دوم و سوم قرار داشته‌اند و به نظر می‌رسد، صادرات در سال ۲۰۱۲ تا آن حد بوده که بازار داخلی را تحت‌الشعاع قرار دهد؛ افزون بر آن که صادرکننده خارجی که هر کیلو پسته درجه یک را هفت تا هشت دلار صادر می‌کند، توقع دارد همان عدد را در داخل دریافت کند که حاصلش همین پسته سی تا چهل هزار تومان است.
در واقع تاجران عمده پسته در رویارویی با بازار همان رویکردی را در پیش می‌گیرند که برای تعیین نرخ سوخت در نظر گرفته می‌شود و آن مقایسه با قیمت جهانی و سپس قیمت‌گذاری برای مشتری داخلی با کسر هزینه‌های صادرات به دیگر کشور‌هاست و این قطعاً از توان مصرف کننده داخلی بیرون است.
هم اینک پیشنهاد می‌شود، «پستامینوفن»، پنجمین فیلم مستند «تابناک» را ببینید..
تحریم پسته بی فایده اس چون مصرف داخلی خیلی کمی داره و قسمت عمده اش صادرتیه 
عزیزم مطمئن باش پسته ای در ایران فروش میرود که مشتری خارجی نداشته باشد وگرنه امکان ندارد در ایران فروخته شود یعنی اگر این پسته ها رو تو ایران نفروشن هیچ جا نمیتونن صادرش کنند.. 