کارشناسان سفر رئیس اقلیم کردستان عراق به ترکیه و دیدار با نخست وزیر ترکیه را توافق بر سر مبارزه با کُردهای سوریه و سرکوب بیش از پیش آنها ارزیابی میکنند.
به گزارش تسنیم روزنامه لبنانی «السفیر» در تحلیلی بر سفر «مسعود بارزانی»، رئیس اقلیم کردستان عراق به ترکیه چنین مینویسد:
روزنانه «ملیت» چاپ آنکارا فاش کرد که «رجب طیب اردوغان»، نخست وزیر ترکیه و «مسعود بارزانی»، رئیس اقلیم کردستان عراق پس از پایان جشنواره «دیاربکر» نشستی در هتل محل اقامت خود با حضور مسئولانی از طرفین از جمله «احمد داوود اوغلو»، وزیر امور خارجه ترکیه برگزار کردند.
بنابر نوشته این روزنامه ترک طرفین در این دیدار به توافقاتی دست یافتند که 4 بند را در برمیگیرد:
یک: توافق درباره آغاز انتقال نفت شمال عراق طی یک و نیم ماه آینده از طریق لولههای نفتی جدیدی که خط لوله انتقال نفت کرکوک در عراق را به خظ لوله «یومور تالیک» در ترکیه متصل میکند. توافقی که به شدت با اعتراض بغداد مواجه شد.
دو: توافق برسر گشایش دو گذرگاه جدید مرزی میان شمال عراق و ترکیه علاوه بر تنها گذرگاه موجود یعنی گذرگاه «الخابور».
سه: توافق طرفین برای حمایت از فرایند حل و فصل مساله کردها در ترکیه که بارزانی متعهد به حمایت قاطع از آن شد.
چهار: توافق برسر مخالفت با اقدام «حزب اتحاد دمکراتیک» کُردهای سوریه برای اعلام حکومت خودگردان و اداره خودگردان موقت مناطق کُردنشین سوریه تا زمان حل بحران این کشور.
اما هنوز مشخص نیست که شکل و نحوه مخالفت اردوغان ـ بارزانی با این اقدام کُردهای سوریه به خصوص در راستای درگیری موجود میان دو جریان مسعود بارزانی و «عبد الله اوجالان»، رهبر حزب کردستان ترکیه به عنوان حامی و پشتیبان حزب «اتحاد دمکراتیک» کُردهای سوریه چگونه است.
اردوغان و بارزانی دیدار مردمی گستردهای را در شهر دیاربکر به عنوان یکی از بزرگترین شهرهای کُردنشین ترکیه با حضور هزاران نفر از اهالی این منطقه انجام دادند و ضمن اینکه آن را دیداری تاریخی خواندند، تلاش کردند، به این دیدار صبغه مردمی و جلوه فرهنگی نیز بدهند، به همین دلیل پارچه نوشتههایی که برای استقبال از این دو رهبر برسر گذرها و در خیابانها نصب شده بود، هر دو زبان کُردی و ترکی را در برمیگرفت.
اردوغان در این دیدار برای نخستین بار از اصطلاح «اقلیم کردستان العراق» استفاده کرد، در حالیکه تا پیش از این همواره از به کار بردن این اصطلاح امتناع و به جای آن از عنوان «منطقه شمال عراق» یاد میکرد و از اشاره به کلمه «کُردستان» طفره میرفت.
همچنین مسعود بارزانی نیز سخنان خود را با عبارات خوشامدگویی به زبان ترکی - کرُدی شروع کرد، تا اردوغان از ابتدا تا انتهای سخنانش از لفظ «برادران ترک و کُرد» استفاده کند. وی در این سخنرانی گفت که «برادرم مسعود تاریخ ساز میشود».
اما در عین حال او نتوانست از حزب «صلح و دمکراسی» به عنوان یکی از احزاب کُرد معارض در ترکیه بدون اشاره مستقیم به نام این حزب یاد و از مواضع آن انتقاد نکند. وی گفت: این حزب که در پارلمان 35 نماینده دارد و این جشن را تحریم کرده، تا زمانی که وجود دیگران را تحمل نکند، نمیتواند برای منطقه صلح به ارمغان بیاورد».
اردوغان در سخنان خود به احتمال صدور دستور عفو عمومی برای بازداشت شدگان کُرد در ترکیه نیز اشاره کرد و گفت: «آینده متفاوت خواهد بود و ملاحظه خواهیم کرد که چگونه بعضی از مواضع خود کوتاه خواهند آمد و راه برای کسانیکه در زندان به سر میبرند، باز خواهد شد و 76 میلیون نفر در کنار هم به صورت مسالمت آمیز زندگی خواهند کرد و خواهیم دید که چگونه ترکیه بزرگ به وحدت می رسد».
و در حالیکه بارزانی از هرگونه اشاره به سوریه خودداری کرد، اردوغان از سوریه و نظام حاکم بر این کشور انتقاد کرد و گفت: درد و رنج دمشق و قامشلی درد و رنج ماست و خونی که نظام در سوریه میریزد، خون برادران ماست. ما در کنار ظالمان و ستمگران نخواهیم بود و بر سر سفرهای که ظالمان و ستمگران دورش بنشینند، نخواهیم نشست. ما همراه مظلومان و قربانیان این ظلم و ستم خواهیم بود تا به این ترتیب در سخنانش به این سیاست آنکارا اشاره کند که با هرگونه را ه حلی که توام با بقای نظام سوریه و عدم کناره گیری «بشار اسد» در قدرت باشد، مخالف است و با این راه حل همراهی نخواهد کرد.
اما بارزانی خواستار عدم استفاده از خشونت برای حل مشکلات شد و گفت: جنگها هیچ مشکلی را حل نکرده و سودی برای کسی به همراه نخواهند داشت. او خواستار ایجاد تاریخی جدید شد و گفت: اکنون زمان چنین اقدامی فرا رسیده و من از برادران کُرد و ترک میخواهم که از روند صلح حمایت کنند و دوست دارم بگویم که ما از فرایند صلح با تمام قدرت حمایت میکنیم.
اما سفر بارزانی به ترکیه با انتقادات متعددی مواجه شد که اولین این انتقادات از سوی رهبران حزب صلح و دمکراسی مطرح شد، به طوریکه این حزب حضور در جشنی که با حضور بارزانی و اردوغان برگزار شد، را تحریم کرد و رهبر این «صلاح الدین دیمیرتاش» از برلین به شدت به اردوغان وسیاستهایش حمله کرد.
او گفت: کسی که خواهان صلح با کُردهاست، اوجالان را بازداشت نمیکند، حزب کارگران کُردستان را سازمان تروریستی نمینامد، میان کُردهای ترکیه و کُردهای سوریه دیوار حائل نمیکشد، از گروههای تروریستی مسلح در سوریه جهت حمله علیه مناطق کُردنشین و حزب اتحاد دمکراتیک حمایت نمیکند، کُردها را به زندان نمیافکند و آنها را به شدت شکنجه و اقدام به ساختن پاسگاههای جدید در اماکن مختلف کُردستان ترکیه نمیکند.
همچنین روزنامه «أوزگور گوندیم» وابسته به حزب کارگران کُردستان در مقالهای با عنوان «سخن گفتن کافی نیست» حمله تندی را به ملاقات اردوغان و بارزانی کرد.
در این مقاله آمده است: دیاربکر بارزانی را به خاطر مواضع مخالفش با کُردهای سوریه نمیبخشد، کسی که گذرگاههای مرزی و راههای تردد کُردها را به رویشان بست.
«أوزگور گوندیم» در ادامه افزود: ضروری است که بارزانی در حل مشکل کُردها سهم داشته باشد، نه اینکه برای اردوغان آرای انتخاباتی جمع کند.
از سوی دیگر «قدری گورسیل» در روزنامه «ملیت» نوشت: بارزانی نمیتواند، در فرایند حل مشکل کُردها در ترکیه سهمی داشته باشد، زیرا او فاقد نفوذ است.
گورسیل تاثیر سفر بارزانی جهت کسب آرای بیشتر توسط اردوغان در انتخابات شورای شهرهای این کشور را که قرار است، در ماه مارس آینده برگزار شود، بعید دانست و نوشت: رای دهندگان کُرد در خصوص تایید احزاب مخالف حزب «عدالت و توسعه» با یکدیگر اتفاق نظر دارند.
او افزود: سخن گفتن اردوغان از «برادران مسلمان» سودی برای حل مشکلات قومی ندارد و حل مشکل کُردها در ترکیه با پذیرش موجودیت سیاسی کُردها در شمال عراق و رد آن در داخل ترکیه امکان پذیر نیست.
او افزود: هرگونه توافق ترکی - کُردی عراقی که بر اساس نفت استوار باشد و تا زمانیکه مشکل دمکراسی در ترکیه وجود داشته باشد و حکومت خواستههای کُردها را رد کند، محکوم به شکست است.
