با شکست کنفرانس ژنو ۱ در ادامه با تلاشهای اخضر ابراهیمی، نماینده سازمان ملل در امور سوریه و بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل، قرار است به زودی کنفرانس ژنو ۲ برای پیگیری مصوبات کنفرانس ژنو ۱ و بازگشت آرامش به سوریه برگزار شود.
هنوز این کنفرانس برگزار نشده، دعوا بر سر شرکت کنندگان در آن به ویژه شرکت کردن یا نکردن ایران بالا گرفت و سرانجام بان کی مون در کنفرانسی خبری اعلام کرد، از ایران برای شرکت در این کنفرانس دعوت میکند. با اعلام این خبر، موجی از واکنشها در سراسر جهان راه افتاد.
در این میان عربستان، امریکا و مخالفان سوری واکنش شدیدی به این دعوت داشتند، تا جایی که معارضین سوری با اعلام ضربالاجل، از دبیرکل سازمان ملل خواستند که دعوت از ایران را پس گیرد، وگرنه آنها در این اجلاس شرکت نمیکنند. مثلا یکی از اعضای ائتلاف ملی سوریه، اعلام کرد، «اگر دبیرکل سازمان ملل، دعوت خود از ایران را تا ساعت ۸ شب ـ به وقت اروپای مرکزی ـ پس نگیرد، مخالفان بشار اسد در کنفرانس شرکت نمیکنند».
در عین حال، ایران نیز بارها اعلام کرده بود، بدون هیچ پیش شرطی حاضر به شرکت در این کنفرانس است. پس از این کشمکشها، سرانجام «مارتین نسیرکی»، سخنگوی دبیر کل سازمان ملل، از پس گرفتن دعوت از ایران برای شرکت در کنفرانس ژنو ۲ خبر داد و گفت: «بان به درخواست خود از ایران برای پیوستن به اجماع جهانی بر سر بیانیه ژنو ادامه میدهد. از آنجا که ایران تصمیم گرفته از این تفاهم اساسی بیرون بماند، بان تصمیم گرفته گردهمایی یک روزه مونترو بدون حضور ایران برگزار شود».
در همین زمینه، «تابناک» در گفتوگو با «مسعود ادریسی» سفیر سابق ایران در لبنان و کارشناس مسائل سوریه روند برگزاری کنفرانس ژنو ۲ را بررسی کرده است.
مسعود ادریسی پیرامون مسئول اصلی لغو دعوت ایران به کنفرانس ژنو عنوان داشت: آقای بان کی مون تمایل زیادی به حضور ایران در کنفرانس ژنو ۲ داشت، چون ایشان از نقش ایران در سوریه کاملا آگاه است. وی میداند، یکی از کشورهای بسیار تأثیرگذار در بحران سوریه ایران است. طبیعی است که نقش مثبت ایران میتواند به حل بحران سوریه کمک کند.
البته کشورهای دیگر که مخالف حضور ایران هستند نیز به این امر آگاهند، ولی به دلیل مخالفتهایی که با ایران دارند، تمایل نداشتند که ایران در این کنفرانس حضور پیدا کند.
پس از اینکه آقای بان کی مون از ایران دعوت کرد، تلاشهایی به ویژه از طرف عربستان برای عدم حضور صورت گرفت. عربستان خود را رقیب جدی منطقهای با ایران میداند. این در حالی است که سیاستهای عربستان تا امروز در منطقه شکست خورده است.
حضور ایران در اجلاس شکست دیگری برای عربستان بود؛ بنابراین، عربستان تلاش زیادی برای پس گرفتن دعوت از ایران انجام داد. دبیرکل سازمان ملل نیز با توجه مواضع قاطع ایران راجع به ژنو ۱ که هیچ پیش شرطی را قبول نمیکند، باعث شد که به رغم میل باطنی تصمیم بگیرد ایران در این اجلاس حضور نیابد.
سفیر سابق ایران در لبنان در واکنش به سخنان چندی قبل کری، وزیر امور خارجه امریکا که گفته بود ایران میتواند در حاشیه ژنو ۲ مفید باشد، گفت، حضور در حاشیه کنفرانس آن گونه که آقای کری و امریکاییها میخواهند در شأن جمهوری اسلامی ایران نیست.
ایران به عنوان یک بازیگر مهم و تأثیرگذار در مسائل منطقه، نمیتواند به عنوان بازیگری حاشیهای در کنفرانس شرکت کند. این در حالی است که کشورهایی که ارتباطی با مسائل سوریه ندارند، بعضا برای شرکت در اجلاس دعوت شدهاند؛ برای همین، گویا ایران در حاشیه کنفرانس شرکت نمیکند. ایران چه در این کنفرانس شرکت بکند یا نکند، این کنفرانس بدون حضور ایران بیتأثیر خواهد بود.
وی همچنین در ارتباط با سخنان آقای لاوروف مبنی بر اینکه حضور نیافتن ایران تأسفبار است، ولی فاجعهبار نیست افزود: روسیه در مسأله برگزاری کنفرانس ژنو ۲ تلاش کرد که ایران در این اجلاس شرکت کند. از سوی دیگر، روسها با امریکاییها در ارتباط با ژنو ۲ توافقاتی کردهاند که نمیخواهند، برگزاری این کنفرانس دیرکرد داشته باشد.
ادریسی ادامه داد، سخن آقای لاوروف در این راستا قابل ارزیابی است که عدم حضور ایران فاجعه برای کنفرانس نیست، چون به هر حال برگزار میشود. به هر صورت منظور لاوروف این است که بدون حضور ایران این کنفرانس نیز مانند کنفرانس ژنو ۱ برگزار میشود، ولی با توجه به اینکه بدون حضور ایران به نتیجه نمیرسد، تأسفبار است.
سفیر سابق ایران در لبنان اضافه کرد: روسها بارها اعلام کردهاند که وجود بشار برای آنها اصل نیست. آنها میخواهند ساختار حکومت سوریه حفظ شود. البته موضع ایران با سوریه متفاوت است. ایران روی حضور بشار اسد خیلی تأکید دارد. ایران بر این نکته تأکید میکند که مردم سوریه باید خود آیندهشان را انتخاب کنند و در یک فرایند سیاسی دموکراتیک آینده سوریه شکل بگیرد، نه اینکه کشورهای خارجی برای این کشور تصمیم بگیرند.
وی هدف از برگزاری کنفرانس ژنو ۲ چنین دانست: بر پایه دعوت نامه آقای بان کی مون، هدف از کنفرانس ژنو ۲ این است که یک دولت انتقالی در سوریه تشکیل شود. این هدف اصلی این کنفرانس است. بقیه موضوعات فرعی است.
ادریسی در ادامه پیرامون علل دخالت نکردن نظامی آشکار غرب در سوریه گفت، در هر صورت مخالفان آقای بشار اسد گروههای گوناگونی هستند. آنهایی که قدرت بیشتری دارند، جزو گروهای تکفیری، سلفی و القاعده هستند. غربیها این گروها را قبول ندارند و آنان را مخل امنیت بینالملل میدانند؛ بنابراین، امریکاییها و اروپاییها نیز در ارتباط با جایگزینی بشار مردد هستند.
اما تنها کشوری که ۱۰۰ درصد حمایت مالی و نظامی از معارضین سوریه میکند، عربستان است؛ بنابراین امریکاییها از آینده سوریه بدون بشار اطمینان ندارند که آیا حکومت آینده سوریه در دست یک گروه معقول لیبرال قرار میگیرد یا خیر! بنابراین، این موضوعات به غربیها اجازه نمیدهد که دخالت نظامی یا دخالت آشکاری کنند.
سفیر سابق ایران در پایان گفت، وضعیت اخیر سوریه بهترین حالت برای اسرائیل است. کشته شدن مخالفان و موافقان دولت بشار به نفع اسرائیل است. کشوری که تا دیروز جز خط مقدم جبهه مقاومت بوده، هماکنون از درون تهدید شده است. متأسفانه باید گفت که وضعیت کنونی سوریه تا آینده نامعلومی به همین شکل خواهد ماند.