آیا بین برنامه هستهای ایران و نرخ باروری در ایران رابطهای
وجود دارد، یا آنکه آیا بین بقای تمدن اسلامی و کاهش میزان موالید در کشورهای
مسلمان ارتباطی وجود دارد؟
به گزارش «تابناک»، پرسشهایی از این دست، موضوع گفتوگوی روزنامه اسرائیلی جروزالم پست و دیوید گلدمن، نویسنده یهودی کتابهایی در مورد سرنوشت تمدنها و تغییرات جمعیتی است. نویسنده به تازگی برای انتشار یکی از کتابهای خود با نام «تمدنها چگونه میمیرند: (و چرا اسلام رو به مرگ است؟)» به سرزمینهای اشغالی سفر کرده و در گفتوگو با روزنامه صهیونیستی به توضیح رابطه تغییرات جمعیتی و تغییر توازن استراتژیک قوا پرداخته است.
به باور وی، تغییرات مثبت جمعیتی به جوامعی مربوط میشود که نگاهشان به آینده است و اعتماد به نفس دارند. نبود علاقه به بچهدار شدن از نشانههای افول تمدنهاست. هماکنون دنیای اسلام شاهد چنین پدیدهای است. اروپا نیز روند مشابهی را میگذراند. گلدمن با توجه به این نشانهها، مدعی است که وقتی جوامع سنتی در معرض دنیای مدرن قرار میگیرند، اعتماد به نفس خود را از دست میدهند و برخی الگوهای سنتی از جمله مذهب، فرزندآوری و سایر الگوهای فرهنگی دچار تغییرات بسیار شدید میشوند. چنین پدیدهای در ایران در دوره حیات یک نسل محقق شده، در حالی که ترکیه این روند را در دو نسل گذرانده است.
بنا بر اطلاعات سازمان سیا، میزان برآورد تولدها در سال ۲۰۱۳ در ایران، ۱.۸۶ فرزند به ازای هر خانم بوده که کمتر از نرخ جانشیتی است، حال آنکه جمعیتشناسان زیادی نرخ واقعی را کمتر و در حدود ۱.۶ تا ۱.۷ میدانند. این در حالی است که رشد جمعیت نیازمند تولد ۲.۱ نوزاد به ازای هر زن است. در حالی که استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری در ایران بسیار شایع است، سایر کشورهای خاورمیانه نیز شاهد کاهش نرخ موالید هستند.
بر پایه اطلاعات سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، در سال ۲۰۱۳ تعداد نوزادان به ازای هر زن در ترکیه ۲.۱، در تونس ۲.۰۱، در مراکش ۲.۱۷، در عربستان سعودی ۲.۲۱، در کویت ۲.۵۶، در سوریه ۲.۷۷، در الجزایر ۲.۷۸، در مصر ۲.۹، در اردن ۳.۳۲ و در عراق ۳.۵ بوده است. آمار سازمان ملل کاهش شدید نرخ موالید در منطقه خاورمیانه نسبت به نیم قرن پیش را نشان میدهد.
در ایران از دوره شاه، تحصیلات عمومی همگانی شده و به گفته گلدمن، افزایش سوادآموزی و تحصیل با کاهش میزان موالید همراه است. چنین روندی در ترکیه نیز در جریان است. تا نیمه قرن جاری میلادی، یک سوم جمعیت ایران بیش از ۶۰ سال خواهند داشت که این بسیار بیشتر از ۷ درصد کنونی است و هزینه نگهداری از این جمعیت کهنسال اقتصاد ایران را له خواهد کرد.
از نظر نویسنده یهودی وضعیت استراتژیک ایران شباهت زیادی به سالهای پایانی حکومت شوروی سابق دارد. به باور وی شوروی در سال ۱۹۷۹ و حمله به افغانستان به دنبال افزایش قدرت خود برای جبران مشکلات اقتصادی و جمعیتی بوده است.
وی مدعی شده است که میزان حضور ایرانیها در مسجد مشابه حضور انگلیسیها در کلیسا شده و از سوی دیگر بهترین علامت برای پیشبینی تعداد کودکان در کشورهای صنعتی، میزان تقید افراد به مذهب است. به عقیده وی مشوقهای اقتصادی ممکن است در افزایش فرزندآوری موثر باشند ولی برای بچهدار شدن، بیشتر از مسائل اقتصادی شرایط روحی و احساسی اهمیت دارند.
نکته مهم در این میان اینکه آمار موالید در سرزمینهای اشغالی برای اعراب و یهودیان برابر و تقریبا سه فرزند است. این در حالی است که همزمان با کاهش موالید در میان اعراب، میزان آن در میان یهودیان در حال افزایش است و به همین سبب نویسنده هشدارهای جان کری به اسرائیل در مورد انفجار جمعیت فلسطینیها را جدی نمیداند.
به باور وی، نکته مهم دیگر آنکه جوامع رو به پیری بهتر تن به سازش میدهند و برای مثال، کاهش جمعیت در توافق صلج در ایرلند در سال ۱۹۹۸ مؤثر بوده است.
بر همین اساس وی با فرض دوره طولانی از درگیری در جهان اسلام به دولت آمریکا توصیه میکند که بهتر است خود را از این مسائل کنار بکشد تا آسیب کمتری ببیند. وی مصر را کشوری بدون درآمد میداند که در آستانه فاجعه انسانی و فروپاشی اجتماعی است مگر اینکه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به داد آن برسند.