طلای سرخ همچنان بدون شناسنامه!

چند سالی از تشکیل شورای ملی زعفران می‌گذرد، اما هنوز چالشهایی مانند نبود برند مشخص و تعریف شده...

به گزارش قدس آنلاین، کشت و برداشت سنتی، خرید و فروش فله ای و بدون بسته بندی متناسب با ذائقه مشتریان خارجی و اروپایی وقاچاق پیاز زعفران همچنان به قوت خود باقی است، ضمن اینکه رقبای جدیدی نیز مانند افغانستان و چین نیز به میدان آمده‌اند.

یکی از گلایه های زعفرانکاران بویژه کشاورزان خراسان رضوی که اتفاقاً سهم مهمی در تولید این محصول در کشور دارد، قیمت پایین این محصول بویژه به هنگام برداشت است .

این پرسش برای بسیاری از زعفرانکاران خراسان رضوی بی پاسخ مانده است که چرا دسترنج آنان به هنگام برداشت گل زعفران با قیمت بسیار اندکی توسط خریداران عمده و دلالان و واسطه‌ها خریداری شود، در حالیکه به محض اتمام فصل برداشت، قیمت این محصول به طرز قابل چشمگیری و با تفاوت معناداری افزایش و در بازار به فروش می‌رسد.

از دید این افراد، این شائبه ایجاد شده که دلالان از سوی صادرکنندگان نقش بارزی در پایین نگه داشتن قیمت طلای سرخ در سر زمین و به هنگام برداشت محصول دارند تا نفع صادرکنندگان به عنوان خریداران عمده زعفران بیشتر تأمین شود و زعفران را با قیمت کمتری از تولید کننده اصلی خریداری کنند.

حال با توجه به اینکه اکثر اعضای شورای ملی زعفران، صادرکننده این طلای سرخ نیز هستند، نوک پیکان این شائبه به سمت این شورا نشانه رفته است که شورای ملی زعفران در پایین نگداشتن عمدی قیمت خرید گل زعفران به هنگام برداشت محصول نقش دارد، در حالی‌که یکی از اهداف این شورا، حمایت از زعفرانکاران به جهت افزایش انگیزه تولید کمی و کیفی بیشتر زعفران است که به طور حتم قیمت در این بین می‌تواند نقش مؤثری داشته باشد.

در همین رابطه گفت‌وگویی با علی حسینی عضو هیأت رئیسه شورای ملی زعفران و تهیه کننده و مجری طرح بهبود کیفیت و شناسنامه دارشدن زعفران ایران انجام شده که تقدیم می‌شود.

*به عنوان اولین سؤال، بفرمایید دلیل پایین بودن قیمت گل زعفران به هنگام فصل برداشت این محصول چیست؟
** در فصل برداشت از آن جایی که سطح زیر کشت زیاد و برداشت آن از توان زعفرانکاران خارج است، بنابراین عملکردها پایین و خروجی برداشت گل در حد توان اندک کشاورزان است و قادر به جمع آوری و پاک کردن بقیه زعفران خود نیستند. در این شرایط دلالان وارد کارشده و گل زعفران را خریداری و برای جدا سازی، پاک کردن و فرآوری به حاشیه شهرها می‌برند، بنابراین تعیین قیمت و بازار از دست تولید کننده خارج و در اختیار واسطه‌ها و دلالان قرار می‌گیرد و از آنجایی که در فصل برداشت عرضه بیش ازتقاضاست، واسطه‌ها و دلالان تعیین کننده قیمت هستند که البته این تنها خاص زعفران نیست، بلکه دیگر محصولات کشاورزی نیزدر زمان پیک برداشت با این روند مواجه می‌شوند.

*آیا عرضه و تقاضا به هنگام برداشت گل زعفران تعیین کننده قیمت پایه و خرید است؟
**دقیقاً بر اساس عرضه و تقاضا قیمت تعیین می‌شود، وقتی عرضه گل زیاد است، اما در مقابل تقاضا ثابت است، قیمت کاهش می‌یابد و برعکس زمانی که عرضه کمتر از تقاضاست، نرخ افزایش می‌یابد.

*به واسطه‌ها به عنوان تعیین کنندگان اصلی قیمت زعفران هنگام برداشت اشاره کردید، این افراد همان صادرکنندگان این کالای استراتژیک نیستند؟
**پاسخ منفی است .90 درصد کسانی که در فصل برداشت وارد کار خرید گل زعفران از تولید کنندگان می‌شوند، شغل دیگری دارند که کار خود را رها می‌کنند و وارد این بازار می‌شوند، این افراد محصول خریداری شده رانزد خود نگهداری می‌کنندتا بعد از پایان فصل برداشت و نیززمان گران شدن قیمت با کسب سود قابل توجه به فروش برسانند.

*صادرکنندگان در پایین نگه داشتن قیمت خرید گل زعفران چه نقشی دارند؟
**صادرکنندگان در پایین نگه داشتن قیمت این محصول در سر زمین نقشی ندارند و بندرت صادرکننده ای پیدا می‌شود که وارد این کارو مذاکره مستقیم با زعفرانکاران خرده پا شوند، به این دلیل که تولید پراکنده است و صادرکنندگان از واسطه‌ها که حجم بیشتری از زعفران کشاورزان را یکجا خریداری می‌کنند، مقدار مورد نیاز خود را معامله می‌کنند.البته تعداد اندکی هم خود به طور مستقیم با زعفرانکاران وارد معامله می‌شوند.

*پس این قضیه صحت دارد که واسطه‌ها برای نفع رساندن بیشتر به صادرکنندگان در خرید گل زعفران به قیمت پایین نقش دارند؟
**قبل از این باید توضیح داد که تنها تعدادی از دلالان هستند که بین زعفرانکاران و صادرکننده گان به کار واسطه گری مشغولند و بقیه کسانی هستند که اقدام به خرید گل زعفران به هنگام برداشت و فرآوری آن می‌کنند تا در زمان افزایش قیمت به فروش رسانند.
در خصوص پرسش شما باید گفت، واسطه‌ها به دنبال منافع خود هستند، بنابراین گل زعفران را به قیمت مناسب خریداری می‌کنند. حال این‌که واسطه‌ها در این بین نفع خود را می‌بینند یا صادرکنندگان که این مسأله بستگی به قراردادی دارد که بین این گروه با صادرکننده گان منعقد می‌شود.

*در حال حاضر قیمت صادراتی این محصول چقدر است و میانگین قیمت خرید در فصل برداشت چگونه است؟
**حداقل کیلویی هزار و400 تا دو هزار دلار بسته به نوع، کیفیت و نوع بسته بندی قیمت صادراتی زعفران است. در فصل برداشت هم قیمتها به طور میانگین هر کیلو هزارو 200 دلار است که رقم ریالی آن سه میلیون 500 تا 600 هزارتومان می‌شود.

*گفته می‌شود، برخی صادرکنندگان از صادرات این محصول به کشورهایی مانند چین سودهای کلان چند 10 میلیونی می‌برند؟
**خیر این طور نیست.رقابت صادرکنندگان در هر کیلو بین 50 تا 100 دلار است.در ضمن اگریک فروشنده ای موفق شود زعفران را به قیمت بالاو با تفاوت زیادی در دنیا بفروشد، این مسأله ملاکی برای تجارت انبوه زعفران نیست، در ضمن سود چند 10 میلیونی در هر کیلو فروش زعفران به چین تأیید نمی‌شود.

*چرا شورای ملی زعفران نتوانسته در مقوله سود برای تولید کننده با صادرکننده تعادل برقرار کند و همچنان کمترین سود عاید زعفرانکاران می‌شود؟
**اتفاقاً یکی از دغدغه های شورای ملی زعفران این است که هم تولید کننده و هم صادرکننده و نیز مصرف کننده سود ببرند.باید در سود به این سه مقوله و عنصر توجه شود.وقتی سود مناسب عاید تولید کننده شود، زعفرانکار با انگیزه بیشتر به افزایش کمی و کیفی تولید این محصول می‌پردازد و صادرکننده هم اگر سود مناسب خود را بگیرد در بازاریابی بیشترو عرضه زعفران با بسته بندی روزو متناسب با ذایقه مصرف کننده کشورهای اروپایی اقدام می‌کند. زعفران باکیفت همراه با قیمت مناسب هم سود مدنظر مصرف کننده است که منجر به خرید بیشتر و افزایش تعداد مشتریان می‌شود.

*خروجی شورای ملی زعفران در این خصوص چه بوده است؟
**دو سال است که طرح بهبود کیفیت با همین هدف در حال اجراست، به عبارت دیگر اگر زعفران با کیفیت بالا تولید شود، مصرف کننده هم باید برای این کیفیت بالا قیمت بیشتری بپردازد که در این صورت سود این سه ضلع در یک بازه زمانی مشخص تأمین می‌شود.

*این طرح چقدر به اهداف خود رسیده است؟
**تاکنون اجرای این طرح موفق بوده است و کیفیت زعفران تولیدی در جاهایی که این طرح اجرا شده 50 درصد افزایش یافته است و به دنبال آن، قیمت این محصول هم 10 تا 30 درصد بهبود یافته است.

* چه میزان زعفران در قالب این طرح تولید شده است؟
** پیش بینی شد در سال جاری حدود چهار تن زعفران در قالب این طرح تولید شودکه این میزان معادل دو درصد زعفران تولیدی کشور است، هرچند مقدارش کم است، اما قدم مؤثری است، چراکه با دست خالی شورا به این‌کار اقدام کرده است.

*چندسالی است که شورای ملی زعفران ایجاد شده است، اما خروجی آن در حد انتظار نبوده و چالشهای مانند نبود برند ملی زعفران؛صادرات فله‌ای و بدون بسته بندی مناسب،قاچاق پیاز زعفران که قرار بود با تأسیس این شورا رفع شود، همچنان به قوت خود باقی است،نظر شما در این باره چیست؟
**90 درصد خروجی عملکرد شورای ملی زعفران تا کنون به نفع تولید کنندگان این محصول استراتژیک بوده است.شورا هر چه در توان داشته برای بهبود تولید،حمایت از تولید و کیفیت این محصول کشاورزی انجام داده است.از جمله اقدامهای انجام شده می‌توان به تهیه برند ملی زعفران و طرح شناسنامه دار کردن این محصول اشاره کرد.

*به برند ملی زعفران اشاره کردید، در حالی‌که هنوز عملیاتی نشده است؟
**برند ملی زعفران در دستور کار است که زودتر به ثبت برسد.کار اکنون در مرحله فراخوان برای طراحی آرم برند زعفران ایران قرار دارد که به محض تهیه، به زودی فرآیند ثبت زعفران ملی ایران انجام و سپس در کشورهای عضو کنوانسیون کشور پرتقال و موافقتنامه‌های مادرید که در آن 32 کشور عضو هستند، ثبت می‌شود.

*به نظر شما آیا تهیه این برند خیلی طولانی نشده است؟
**قبول داریم که این روند طولانی شده، به هرحال طرح در سال 88 تهیه شده است. مشکل طولانی شدن اجرای این قبیل طرحها بودجه است .از کجا باید منابع مورد نیاز را تأمین کرد.
شورای ملی زعفران دارای هشت عضو است که تشکلها هستند و سالانه یک میلیون تومان حق عضویت می‌پردازند، با این مبلغ نمی توان چنین طرحهایی را با سرعت اجرا کرد، بنابراین از منابع کشور باید به این شورا کمک شود.

*یکی از گلایه‌ها این است که شورا نه تنها نتوانسته مشکلات زعفران ایرانی مانند قاچاق پیاز این محصول را رفع کند، بلکه در حال حاضر افغانستان هم به جمع رقبای طلای سرخ ایران پیوسته است، ضمن اینکه کیفت بالایی نیز دارد و ما از این کشور عقب افتاده ایم.نظر شما در این باره چیست؟
**به هیچ عنوان قبول نداریم که افغانستان از ایران در زمینه زعفران پیش افتاده و جلوتر است .تولید زعفران نه تنها در افغانستان، بلکه در هیچ کشوری چه به لحاظ کمی و چـه کیفی به پای ایران نمی رسد و قادر به رقابت با طلای سرخ کشورمان نیست.ایران همچنان در دنیا در جایگاه اول تولید بهترین و بیشترین زعفران است .افغانستان تنها از کار ایران تقلید می‌کنند و هنوز در حدی نیستند که بتوانند با ایران رقابت کنند میزان تولید زعفران در افغانستان دو تا سه تن است که معادل یک درصد تولید ایران است، بنابراین تهدیدی برای زعفران ایران محسوب نمی‌شوند .تنها کشوری که البته آن هم فقط در تجارت زعفران از ایران جلوتر است، کشور اسپانیاست. میزان تولید این محصول استراتژیک در این کشور به یک تن کاهش یافته اما در بحث تجارت طلای سرخ موفق تر از ایران هستند، به خاطر اینکه از گذشته این موقعیت و امکان را داشتند و یک کشور اروپایی است.