ابراهیم حاتمی‌کیا همچون سه دهه اخیر فیلمسازی‌اش، پس از چندین سال سکوت با خلق «چ»، بار دیگر زبان گشوده و بسیاری از ناگفته‌هایش را از این سال‌ها در چندین گفت‌و‌گو بیان کرده است؛ گفت‌وگوهایی که بسیار محدود بوده و آخرین آنها، نخستین گفت‌و‌گوی مفصل حاتمی کیا در تلویزیون است.
به گزارش «تابناک»، ابراهیم حاتمی‌کیا در برنامه تلویزیونی «راز» که شب گذشته از شبکه چهارم سیما پخش شد، گفت: نه تنها درباره فیلم «چ» بلکه سایر فیلم‌هایم هم می‌توان این پرسش را که آیا پیش‌بینی استقبال گسترده از فیلمم را می‌کردم یا خیر، مطرح کنیم؛ البته این مسأله استقبال آرزوی ماست، ولی چگونگی عملیاتی شدن آن را نمی‌توان دغدغه خود در طول ساخت فیلم قرار دهیم. ساخت فیلم را همیشه مثل سبدی که در رودخانه نیل می‌اندازیم تصور میکنم؛ یعنی ساخت فیلم باید انجام شود، ولی باید برای استقبال از آن توسط مخاطبان به خدا توکل کرد.
کارگردان فیلم سینمایی «چ» با اشاره به اینکه این فیلم در جشنواره فیلم فجر مورد توجه مخاطبان قرار گرفته است، گفت: این فیلم به نوعی سینمای دفاع مقدس را به جلو پرتاب و جو جدیدی در این عرصه ایجاد کرد، چرا که برای نخستین بار به این موضوع در سینما پرداخته شده بود. دو سال روی فیلمنامه «چ» کار شد تا بتوان واقعیت‌های دوران انقلاب را به تصویر کشید و سعی شد تا بهره‌گیری از تخیلات در این فیلم به حداقل برسد.
حاتمی‌کیا با تأکید بر اینکه پس از ساخت فیلم «چ» با طیف وسیعی از تماشاگر مواجه شدیم که باید سلیقه آنها به نحوی مورد توجه قرار می‌گرفت، اظهار کرد: موضوع (سوژه) یک فیلم باید دغدغه فیلمساز باشد. در غیر این صورت به هیچ عنوان خروجی مناسبی به دست نخواهد آمد. در ساخت این فیلم همانند سبدی که روی رودخانه نیل انداخته می‌شود و اتفاقی جدید ظهور می‌کند، ما نیز چنین کاری کردیم که نتیجه خوبی داشت.
کارگردان فیلم سینمایی به رنگ ارغوان با اشاره به اینکه ساخت فیلم نیازمند دانش است، تصریح کرد: محتوای یک فیلمنامه از اهمیت بسزایی برخوردار است و در ساخت یک فیلم باید زمان را در نظر گرفت، چرا که گذر زمان پیام را به درستی به مخاطب منتقل خواهد کرد.
کارگردان «چ» با بیان اینکه هر فیلمی که ساخته می‌شود باید جذابیت، قصه‌گویی و حرف زمانه خود را در برگیرد، افزود: ولی مسأله مهم این است که منظورمان از ساخت فیلم چیست و به دنبال چه می‌گردیم و باید مرز مهم بودن محتوا، فرم و یا ابلاغ پیام مشخص شود، چرا که برخی فیلم‌ها در لحظه جواب می‌دهند و باعث سرگرمی مخاطب می‌شود و برخی دیگر در طول زمان جای خود را در بین تماشاگر باز می‌کند و می‌توان از آن به عنوان سردمدار یک حرکت یاد کرد.
کارگردان کشورمان با بیان اینکه ساخت فیلم «چ» یک ریسک بود تصریح کرد: چون تاکنون چنین تجربه‌ای نداشتم و از جنگ با افرادی که شناخت‌های متفاوت از چمران داشتند، می‌ترسیدم، چرا که باید به آنها حرف مستقل خودم را می‌گفتم و قطعا این موضوع مسائل گوناگونی را می‌طلبد.
حاتمی‌کیا با اشاره به انتخاب مقطع زمانی برای ساخت فیلم «چ» اظهار داشت: تحقیقاتی که درباره ساخت این فیلم انجام داد، از آغاز تولد یا شهادت چمران بود و انتخاب مقطع زمانی برای ساخت فیلم بر عهده خودم بود. یک مقطع زمانی زندگی او در آمریکا، مصر، تونس، لبنان و اوایل انقلاب و پیش از جنگ و مقطع زمانی آخر دوران زندگی او در جنگ است، اخلاقم این است که به دنبال مسائلی برویم که کمتر درباره آنها صحبت شده است.
وی در همین زمینه افزود: ساخت مقطع زمانی شهید چمران در دوران جنگ با وجود جای کار بسیار، ولی انگیزه من نبود، مقطع زمانی آمریکا هم برایم قشنگ نبود، مقطع زمانی مصر هم با وجود زیبایی فراوان و لبنان هم دغدغه اصلی‌ام نبود و احساس کردم دوران اوایل انقلاب که به دلیل جنگ خیلی کمتر درباره آن صحبت شده به نظرم مقطع مناسبی برای ساخت فیلم بود.
این کارگردان افزود: اینکه عده‌ای از من می‌پرسند چرا نام فیلم را «چ» گذاشتم به خاطر محافظه‌کار بودنم است؛ به عبارت دیگر، جرأت نکردم بقیه واژه‌های «چمران» را بگویم، چرا که در ۴۸ ساعت نمی‌توانستم تمام شخصیت این شهید را نشان دهم.
حاتمی کیا گفت: فیلم «چ» جنگ بین آرمان‌ها و آدم‌هایی است که مدعی این مسأله هستند و دغدغه‌ام صحبت از این افراد است؛ یعنی معتقدم با این دسته از آدم‌ها چه انقلابی و چه ضدانقلابی بهتر می‌توانم ارتباط برقرار کرده و دیالوگ کنم. مسأله مهم این است که مسائل دوران پیش از جنگ حلقه پاک شده کشور است و وقتی فیلم برای عده از جوانان پخش شد همه از اتفاقاتی که در فیلم نشان داده شده بود، تعجب کردند.
وی با بیان اینکه همیشه به این مسأله فکر می‌کردم که وقتی می‌خواهم تاریخ را روایت کنم باید کدام بخش از آن را به تصویر بکشم که حرف زمان حال را جواب دهد و نسبت به آینده تنظیمم کند، افزود: زمانی فیلمنامه چمران شکل گرفت که دیدم یک انسانی با این مشخصات که شهرتش به چریک بودنش، است در پاوه به قصد ختم به خیر کردن توفان‌های انقلابی آمده بود و این مسأله را احساس کردم که این حرف زمان حالمان است.
کارگردان «آژانس شیشه‌ای» یادآور شد: نقد این موضوع که چرا این مقطع زمانی را انتخاب کردم وظیفه منتقدان انقلابی است؛ البته من به عنوان یک هنرمند، حس کردم که نیاز به نوعی عقلانیت داریم و این عقلانیت را در چمران که هم عقل داشت و هم قدرت دیدم.
حاتمی کیا با بیان اینکه فیلمنامه چ دو قسمت است، تصریح کرد: قسمت اول فیلمنامه مذاکره برای صلح و قسمت دوم جنگ برای صلح است؛ قطعا رسیدن به صلح، با جنگ معنی ندارد ولی باید این اتفاق در پاوه رخ می‌داد؛ با علم به همه آنها چ را ساختم، البته نمی‌دانم چقدر این فیلم به سرمنزل مقصود رسیده است.
وی با اشاره به هیاهوهای اتفاق افتاده پیرامون «چ» ادامه داد: زمانی که دیده‌بان را ساختم، ایران قطعنامه ۵۹۸ را قبول کرده و شرایط روحی و روانی بدی داشتیم، ولی در آن فیلم تلاش کردم به این مسأله بپردازم.
این کارگردان با اشاره به آیه‌ای درباره صلح حدیبیه اضافه کرد: در «دیده‌بان» مطرح کرده‌ام که الان ایران در صلح حدیبیه است، ولی تا چه اندازه باید به آن پایبند باشیم؟ و وقتی در فیلم، دیده‌بان گرفتار شد، حتی گرای خودش را داد تا دشمنان به همراه خود از بین بروند؛ برای فیلم «مهاجر» واکنشم این بود که نیروهایی را که در جزیره‌ها می‌جنگیدند عده‌ای رها کرده‌اند و به کارهای دیگر پرداخته‌اند و مهاجر در سال ۶۸ و فضایی که بر اثر رحلت امام ایجاد شده بود، به وجود آمد.
حاتمی کیا با اشاره به ساخت چ گفت: این فیلم واکنش من به وضع موجود است که باید به گذشته و داشته‌هایمان برگردیم. آن دوران در ارتباط با قضیه پاوه که ۵ تا ۱۰ هزار تن برای محاصره آن شهر آمده بودند، تنها عده‌ای محدود مقابل آنها بودند و احساس کردم این مسأله، مسأله اصلی سینما نیست.
وی با بیان اینکه من به خود فیلم «چ» واکنش نشان دادم، تصریح کرد: متأسفانه این واکنش این گونه تعبیر شد که چون این فیلم جایزه نگرفته، من چنین کاری کرده‌ام، در حالی که بسیاری از فیلم‌هایم مثل بوی «پیراهن یوسف»، «برج می‌نو» و... اصلا اعتنایی به آنها نشده بود، ولی حس می‌کردم که جریان فرهنگی و سکانداران سینما اصلا مسائلی مانند پاوه و چمران را فراموش کرده‌اند و نسبت به آن حساسیت ندارند.
کارگردان کشورمان ادامه داد: متأسفم از اینکه وضعیت فرهنگی به جایی برسد که رهبری خودشان مستقیم به این مسأله اشاره کنند و امیدوارم مسئولان تنها با یک ابلاغیه و بیانیه، موضوع فرهنگ و دغدغه‌های رهبری را تمام نکنند.
حاتمی کیا با بیان اینکه انتظار دارم مسئولان پس از دید و بازدیدهای نوروزی درباره نکات مورد توجه رهبری در حوزه فرهنگ تشکیل جلسه بدهند، تصریح کرد: مسأله من سینما نیست، بلکه من پیش از اینکه فردی سینمایی باشم، خود را مدافع چنین جریان‌ها و مسائلی میدانم؛ از این روی باید این مسائل گفته شود.
وی با بیان اینکه متأسفانه چمران و مسائل از این دست، دغدغه افراد نیست، افزود: آنها طوری درباره چمران صحبت می‌کنند که گویی درباره مسأله‌ای در کوبا سخن می‌گویند، در حالی که ما از کشورمان صحبت می‌کنیم؛ کشوری که تصورمان این بود به محض باز شدن درهای مذاکره به سرعت مشکلات حل می‌شود، ولی می‌بینیم که اینگونه نیست.
این کارگردان کشورمان گفت: ملت و جامعه آرمانی دشمنان زیادی دارد و دشمنان انبوه ما نشان دهنده بزرگی ماست؛ از این روی، نشان دهنده چنین مسائلی در سینما جلوه دارد.
حاتمی کیا ادامه داد: یک برهه تاریخی مسأله اصلی مردم این بود که آیا ملاک از سوزن عبور می‌کنند یا خیر، احساس میکنم سینمای کنونی ما نیز به این مشکل دچار شده است؛ البته این ربطی به فیلمسازان ندارد و سکانداران فرهنگی باید پاسخگویش باشند.
وی با بیان اینکه «چ» بازگشت به انقلاب است، اظهار داشت: به عبارت دیگر ۳۴ سال بعد از انقلاب من به پنج ماه اوایل انقلاب برگشتم و از این دست مسائل در کشور زیاد داریم که باید سینماگر کشور این موضوعات را به مسائل روز کشور تبدیل کند.
این کارگردان کشور با بیان اینکه اگر الان شهید چمران زنده بود، نمی‌دانستم در کدام جایگاه قرار دارد، تصریح کرد: با این حال قطعا وی درباره مسائل امروز کشور تحلیلی داشت و به نظرم سینماگر هم باید از مسائل روز تحلیلی داشته باشد و با توجه به آنها کاری کند.
حاتمی کیا گفت: مسأله اصلی‌ام جامعه است، چرا که در ایران اتفاقاتی رخ میدهد که مهم است؛ برای نمونه، وقتی مذاکره کردن یا نکردن به شدت در رزق مردم تأثیر می‌گذارد، چرا سینما نباید به آن وارد شود. متأسفانه سینماگران می‌گویند که چون موانعی وجود دارد، چنین فیلم‌هایی نمی‌سازیم، در حالی که ما تشکیلات زیادی از حوزه هنری گرفته تا فارابی داریم که هر کسی می‌تواند هر سوژه‌ای را که بخواهد بسازد.
کارگردان کشورمان یادآور شد: امسال فیلمی جنگی ساخته شده که خود تشکیلات نظامی و بسیج روی آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند، حال باید دید چقدر می‌توانند از آن دفاع کنند.
حاتمی کیا با اشاره به هیاهوی جشنواره فیلم فجر گفت: از افتادن در آن وضع متنفر بودم ولی وظیفه خود می‌دانستم که مسائلی را مطرح کنم. من گاه جیغ می‌زنم و هیاهو به پا میکنم که این جیغ نشان دهنده مشکلاتی است؛ متأسفانه وقتی حرف می‌زنم عده‌ای می‌گویند حاتمی‌کیا که خوب خورده و برده است، ولی اینگونه نیست و باید مسائل را مطرح کنیم.
وی با بیان اینکه باید افرادی باشند که از جشنواره فیلم فجر صحبت و انتقاد کنند، تصریح کرد: این جشنواره مانند سینمای جنگ است و باید برای این نوع از سینما هم این اتفاق رخ دهد، چرا که وظیفه سینمای جنگ، ساخت فیلم‌های این حوزه است.
این کارگردان با اشاره به «آژانس شیشه‌ای» گفت: این یک فیلم اجتماعی است، ولی به مسأله جنگ هم می‌پردازد؛ به عقیده‌ام سینمایی که بیشتر به مردم نزدیک باشد، سینمای موفق‌تری خواهد بود. متأسفانه روی این مسائل کار نشده و امیدوارم پس از سخنان رهبری درباره فرهنگ شاهد اتفاقات و تحلیل‌های جدیدی در این حوزه باشیم.
حاتمی کیا با بیان اینکه انتظار داریم افراد ناله‌هایم را تحلیل کنند، اظهار داشت: متأسفانه به جای تحلیل، افرادی می‌گویند که حاتمی‌کیا هر طور که دلش خواسته فیلم می‌سازد و هر مقدار هم پول می‌خواهد در اختیارش بوده است.
وی با بیان اینکه متأسفانه همیشه مسئولان فرهنگی عقب‌تر از ما بوده‌اند، ادامه داد: سینماگران همیشه با دغدغه فیلم ساخته‌اند و نگرانی‌شان هم تأیید اثرشان بوده؛ چرا که گاهی فیلم‌هایی ساخته شده که پذیرفته نشده است. مسئولان جدید فرهنگی گفته‌اند می‌خواهند حرف‌های نگفته در سینما گفته شود که امیدوارم این اتفاق بیفتد؛ چرا که اگر به هشداری که رهبری در خصوص فرهنگ داده‌اند، توجه نشود، من باز هم جیغ خواهم کشید.
حاتمی کیا گفت: بخشی از هیاهوهای برپا شده مربوط به مسائل سینمایی و شهرت و... است و نگرانی اصلی‌ام این است که مسئولان فرهنگی هم گول این مسائل را بخورند؛ برای نمونه، وقتی قطاری در هندوستان از ریل خارج می‌شود، عده‌ای دنبال مشکل می‌گردند و عده‌ای هم مرتاضی را می‌بینند که باعث این اتفاق شده؛ سینمای ما هم همین طور است.
وی با بیان اینکه سینمای انقلاب و دفاع مقدس را باید هر بار تحلیل کنیم، اظهار داشت: زمانی که وارد سینما شدم، لباس سپاه به تن داشتم و برای این لباس گریه کردم، حال من به اعتبار خون شهدا فیلمساز شده‌ام و عده‌ای دیگر هم تهیه کننده، با این حال متأسفانه آنها تحلیل‌کننده فیلم‌هایی هستند که جای تأسف دارد.
این کارگردان با بیان اینکه اگر در درون خودمان، خودباختگی رخ دهد، فاجعه است، ادامه داد: جریان فرهنگی دیپلماسی وزارت خارجه‌ای نیست، چرا که در دیپلماسی گاهی لبخند معنی دیگری میدهد و نباید دغدغه‌های دیپلماسی وارد فرهنگ شود. در واقع صداقت در مسأله فرهنگ مهم‌ترین مؤلفه است و باید دید آیا مسأله انقلاب و شهدا دغدغه‌مان هست یا خیر!
حاتمی‌کیا گفت: فیلمساز باید به مسائل دفاع مقدسی بپردازد و این نیاز به حمایت دارد؛ البته نمی‌گویم که فیلم‌های طنز و اجتماعی نباشد؛ چرا که قطعا این دسته از فیلم‌ها هم برای جامعه مفید است، ولی من نسبت به استراتژی کشور احساس غریبی دارد، البته منظور این نیست که باید به من جایزه بدهند یا خیر ولی باید به آنها توجه کرد. باید تحلیل کنیم که اصلا جشنواره فیلم فجر ما جشنواره فجر انقلاب است یا خیر. این گونه مسائل بزنگاه‌هایی است که نیاز به تحلیل دارد؛ آیا این جشنواره همه فیلم‌هایی را که درباره انقلاب و فجر است در خود جای میدهد یا خیر؟
وی با بیان اینکه اسکار به فیلم دوازده سال بردگی تعلق می‌گیرد، تصریح کرد: آمریکایی‌ها با اسکار دادن به این فیلم به این جریان فیلمسازی و کمپانی‌ها نشان میدهد که هنوز موضوعات مثل تبعیض‌نژادی در این کشور اولویت دارد؛ در حالی که در ایران این گونه نبوده و ادبیاتمان، ادبیات انقلاب نیست و این مسأله خطرناکی است.
کارگردان کشورمان با بیان اینکه غایت نگاه دوستان اسکار است، اظهار داشت: این در حالی است که مهندسی ما با این نگاه همراه نیست؛ به عبارت دیگر فیلم‌هایی که به اسکار می‌فرستیم از جنس دفاع مقدس و انقلاب نیست و مشکلم در سینما این است؛ اعتقاد دارم باید مهندسی فرهنگی در کشور ایجاد شود.
حاتمی کیا با بیان اینکه تا به حال به جشنواره عمار نرفته‌ام، افزود: دلیل اینکه عمار احساس می‌کند در جشنواره فیلم فجر جایی ندارد، چیست؟ متأسفانه این موضوعات در کشور مطرح نیست؛ همچنین وقتی به اختتامیه برلین رفتم، متوجه شدم که اصلا جریان ما در آن جایی ندارد.
وی با اشاره به سینمای جشنواره‌ای افزود: این سینما یعنی بازاری که یکسری مؤلفه‌ها دارد و فیلم‌های خاصی را می‌طلبد که اگر این مؤلفه‌ها در آنها رعایت شود، امکان رفتن فیلم به جشنواره‌های دیگر بالاست؛ البته عده‌ای این نوع سینما را دوست دارند.
کارگردان کشورمان با بیان اینکه عده‌ای از همکارانم همانند مسئولان وزارت خارجه صحبت می‌کنند، افزود: برخی از سینماگران می‌گویند که ما نیازمند رابطه با غرب و آمریکا هستیم؛ در حالی که هنوز نیاز داخل را پاسخ نداده‌ایم. هنوز کسی نمی‌تواند بگوید چرا فیلم‌های ده نمکی فروش‌های میلیاردی دارد و هر بار مسأله‌ای را در این خصوص مطرح کرده‌اند؛ گاهی گفته‌اند چون بازیگرانی آنچنانی داشت، گاهی گفته‌اند چون این فیلمش ادامه دهنده فیلم قبلی بوده است. در حالی که اینگونه نیست و تا زمانی که تحلیل درستی از بی‌رغبتی مردم به سینما نشود، ده‌نمکی را فردی تک‌یافته می‌دانند و انواع حرف‌ها را به وی وارد می‌سازنند.
وی گفت: به خاطر یک بغض و مسأله سیاسی و حال عقبه ده‌نمکی چرا جلوی این فرد را می‌گیرید و تحلیل نمی‌کنید؛ معتقدم بخشی از موفقیت ده‌نمکی به خاطر غریب الغربا بودنش، است.
حاتمی کیا با بیان اینکه وقتی وارد سینمای دفاع مقدس نمی‌شویم و آن را تحلیل نمی‌کنیم، باید بگوییم که سینمای جشنواره‌ای زنده باد، افزود: چرا که این سینما با کمترین هزینه فیلم می‌سازد و حتی سازندگانش می‌توانند با تور به کشورهای دیگر هم سفر کنند؛ در حالی ما با این کار سینما را ویران کرده‌ایم. چه تعداد از بزرگان سینمای جشنواره‌ای عاقبت به خیر شده‌اند؟ بسیاری از آنها نه در کشورهای دیگر جایی برای ماندن دارند و نه دیگر توانایی برای ساخت فیلم در کشور را دارند.
وی با بیان اینکه جریان نقد در کشور جریان ترجمه‌ای است، اظهار داشت: الگو را از کشورهای غربی گرفته‌ایم و با این الگو فیلم‌های ایرانی را تحلیل می‌کنیم، در حالی که مردم اینگونه به سینما نگاه نمی‌کنند.
حاتمی کیا گفت: فیلمی به اسم چ را ساختم و قطعا هیاهوهایی هم برپا شده است، در حال حاضر جای شهید آوینی را برای ارائه یک تحلیل درست از ناله‌هایم خالی می‌بینم؛ زمانی که وی زنده بود حتی درباره مسائل زندگی‌ام هم با وی صحبت می‌کردم ولی الان چنین کسی را در اطرافم ندارد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر نیز افرادی هستند که قلم در دستشان است، گفت: با این حال کسی مثل شهید آوینی که قلمی قدرتمند داشته باشد، وجود ندارد که در توفان‌های شدید فعلی ساحل را به ما نشان دهد. البته زمان شهادتش این خلأ را احساس نکردم ولی امروزه حس میکنم.
این کارگردان با بیان اینکه وقتی شهید آوینی زنده بود، در بسیاری از محافل حرف درباره وی بود، اظهار داشت: چون شهید آوینی همیشه جلو‌تر از بقیه می‌ایستاد و همین باعث ایجاد مخالفت با وی شده بود. هنوز برخی از مقالات و مطالب شهید آوینی برایمان تازه است و به باور من، وی منشوری بود که انوار زیادی را در همه زمینه‌ها از خود ساطع می‌کرد که متأسفانه بخشی از آنها را نادیده گرفته‌ایم.
حاتمی کیا گفت: شهید آوینی از مادرش این گونه زاده نشد، بلکه مسیر‌ها و فراز و فرود‌ها و گناه‌هایی را پشت سر گذاشته و وی از جنس حضرت آدم است و حتی هبوطش هم مقدس بود و ما باید این مسائل را مطرح کنیم. در واقع متأسفانه فرهنگ رسمی به شهید آوینی قبل از انقلاب نمی‌پردازد و همین باعث می‌شود که افراد احساس کنند آوینی از اول اینگونه بوده و نتوانند از وی الگو بگیرند.
وی افزود: گاهی انتقاداتی هم به نگاه انتخاب‌گرانه شهید آوینی شده بود و به همین دلیل عده‌ای با وی مخالفت می‌کردند؛ به عبارت دیگر، شهید آوینی می‌خواست قالب فرهنگی را بشکند و همین باعث مخالفت‌های دیگران با وی شده بود.
این هنرمند با بیان اینکه شهید آوینی از نشان دادن چهره‌اش در تلویزیون و... اکراه داشت، اظهار کرد: اعتقاد دارم که مسیر فیلمسازی شهید آوینی هم دستخوش تغییراتی بود؛ به عبارت دیگر، وی در یک دوره‌ای با سینمای داستانی مخالف بود و متعقد بود که سینمای داستانی چون نسبتی با تخیل دارد و تخیل هم با وهم و فردیت انسان و نفس در ارتباط است، برای مخاطب گمراهی می‌آورد و عنوان می‌کرد این مسائل در سینمای مستند به حداقل می‌رسد؛ البته شهید آوینی بعد از تمام شدن جنگ به دلایلی به سمت سینمای داستانی سوق پیدا کرد.
حاتمی‌کیا بیان داشت: به یاد دارم در دوران ساخت فیلم «از کرخه تا راین» که عده‌ای می‌گفتند یک جانبازی وجود دارد که می‌خواهد به آلمان پناهنده شود، ولی شهید آوینی در همان دوران با نوشتن مطلبی از این فیلم دفاع کرد و حرف‌های بسیار تکان‌دهنده و مسیرساز را زده بود و در آن فضا، نوشته این شهید خیلی به کمکم آمد. مطلب «هنر در مدرسه عشق امام خمینی (ره)» و نوشته شهید آوینی درباره فیلم «از کرخه تا راین» باعث شد که من راه را گم نکنم و فکر میکنم هنوز هم می‌توان حرف‌هایی از جنس آن فیلم را زد.
این کارگردان تصریح کرد: متأسفانه الان وقتی صحبت می‌کنیم به چپ و راستی تقسیم می‌شویم، در حالی که ما باید این مسائل را مطرح کنیم که اگر این اتفاق نیفتد، عده‌ای دیگر این حرف‌ها به گونه‌ای متفاوت خواهند گفت.
وی با اشاره به سینمای اشراقی تصریح کرد: شهید آوینی در این حوزه می‌گفت قرار نیست برای فیلمبرداری از یکدیگر جلو بزنید، بلکه فقط دلتان را پاک کنید، قطعا این حرف‌ها را یک روحانی نمی‌تواند بزند و فقط از کسی که در این حوزه کار کرده، انتظار می‌رود و شهید آوینی این مسأله را به بچه‌های گروه روایت فتح یاد داد.
حاتمی‌کیا با بیان اینکه جای ژنرال آوینی در سینما خالی است، بیان داشت: وی به ما یاد داد که نباید کوتاه بیاییم و انشاءالله فانونس‌های دریایی دیده شود تا در این توفان گمراه نشویم. متأسفانه الان بسیاری از حرف‌ها را نمی‌زنیم تا کسی ناراحت نشود، در حالی که شهید آوینی اینگونه نبود و حرف‌ها را می‌زد و همین باعث ایجاد مخالفت‌هایی با وی شده بود.
آخی! بنده خدا هشت سال جرات جیغ نداشته! 
