«ما هم با همسایگان و هم غیر همسایگانمان در جهان، روز به روز روابطمان بهتر می‌شود و تحول خوبی را با همسایگان در زمینه اقتصادی و سیاسی شاهد خواهیم بود.» این شاه‌بیت سخنان رئیس‌جمهوری ایران در برنامه گفت‌وگوی تلویزیونی با مردم درخصوص رویکرد سیاست خارجی دولت یازدهم است که از زمان استقرار در تابستان 92 تاکنون توانسته است به بهبود و تقویت مناسبات خارجی کمک کند.
به گزارش دنیای اقتصاد، تاکید ویژه حسن روحانی بر روابط با همسایگان به‌ویژه روابط با عربستان سعودی موضوعی است که به‌زعم ناظران و تحلیلگران سیاسی، می‌تواند در بحبوحه تحولات خاورمیانه، ضمن تقویت روابط دوجانبه به تقویت جبهه منطقه‌ای به‌عنوان بازوی دیپلماسی هسته‌ای ایران نیز کمک شایانی کند. بنابراین در این مدت شاهد بودیم که برخی پایتخت‌های منطقه آمادگی خود را برای ميانجيگري در روابط تهران- ریاض اعلام کردند و برخی رسانه‌های خارجی نیز از رایزنی‌ها و گفتوگوهای سری طرفین خبر دادند و گفتند که باراک اوباما، رئيس‌جمهوري طی سفر اخیر خود به ریاض، سعودی‌ها را به گفت‌وگو با تهران تشویق کرده است و پس از آن گفت‌وگوهایی میان یوسف الادریسی رئیس جدید اطلاعات عربستان و همچنین غرمان‌الشهری سفیر جدید این کشور در تهران با مقامات ایرانی صورت گرفته است. موضوعی که دو طرف نه آن را رد و نه تایید کردند.
در این میان به‌نظر می‌رسد که همچنان مقامات سعودی آمادگی لازم برای گفتوگوهای دوجانبه را نداشته باشند. موضوعی که روحانی در گفت‌وگوی خود به آن اشاره کرد و گفت: «مانعی برای روابط از سوی ایران وجود ندارد و مشکل آنها در ارتباط با منطقه است که امیدواریم آنها شرایط منطقه را درک کرده و بدانند که راه‌حل مسائل منطقه، برادری، صلح، امنیت و مقابله با تروریسم است؛ در این صورت مشکلی برای روابط نخواهیم داشت.»
در مقابل، اما برخلاف آماده نبودن مقامات ریاض برای تن دادن به گفتوگوهای دوجانبه، اعلام آمادگی مقامات عربی منطقه برای میانجیگری میان ایران و عربستان در ماه‌های اخیر موضوعی است که نشان از تمایل دیگر همسایگان به نزدیک شدن روابط تهران و ریاض به‌عنوان دو قدرت تاثیرگذار در منطقه و جهان اسلام است؛ از اعلام آمادگی مسقط تا آمادگی وزیر امور خارجه کویت برای میانجیگری میان تهران و ریاض.
در همین ارتباط و در جدیدترین تحول، شیخ صباح‌الخالد وزیر امور خارجه کویت در همایش رسانه‌های عربی در کویت درباره میانجیگری این کشور بین تهران و ریاض گفت: «ما هر آنچه را که موجب نزدیکی میان کشورهای منطقه و از بین رفتن اختلافات میان آنها شود، انجام می‌دهیم. همچنین هر زمان که شرایط مهیا شود، ما هم آماده‌ایم.»
بنابر گزارش روزنامه کویتی‌الانباء، شیخ خالد درباره مذاکرات ایران با کشورهای 1+5 نیز گفت که امید است جامعه جهانی به توافق نهایی دست یابد به‌ویژه اینکه با وجود بحران‌هایی که در منطقه از مدت‌ها پیش آغاز شده، زمان آن رسیده که منطقه به ثبات برسد.
شیخ صباح افزود: «ایران دولت مهم و بزرگی در منطقه است که منافعی در منطقه دارد و ما منافع و این نقش آن را به رسمیت می‌شناسیم، اما ما هم منافعی در این منطقه داریم و ایران باید به این منافع احترام بگذارد و بین ما تفاهم برقرار باشد.»
ریاض: تهران به کشورهای منطقه اطمینان خاطر دهد
اگرچه مقامات ریاض همچنان برخی ملاحظات را برای برقراری تماس‌های علنی با تهران دارند، اما هراز گاهی می‌توان برخی نشانه‌های مثبت را در اظهارات مقامات این کشور رصد کرد. در این ارتباط نماینده و سفیر عربستان در سازمان ملل با انتقاد از رژیم صهیونیستی اعلام کرد که رژیم صهیونیستی عامل ناکامی تلاش‌های بین‌المللی در عاری‌سازی منطقه خاورمیانه از سلاح‌های هسته‌ای و سلاح‌های کشتار جمعی است.
خبرگزاری رسمی عربستان به نقل از عبدالله‌المعلمی نماینده عربستان از ایران خواست تا درباره مسالمت‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای‌اش و عمل به معیارهای ایمنی و سلامت هسته‌ای به‌واسطه اجازه به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی جهت بازرسی از تاسیسات هسته‌ای ایران، به کشورهای منطقه و جامعه جهانی اطمینان خاطر دهد.
گفتوگوهای سری ایران و عربستان در عمان
از سوی دیگر برخی رسانه‌های بین‌المللی مدعی شده‌اند، مقامات ایران و عربستان در عمان گفت‌وگوهایی مخفیانه داشته‌اند. برخی رسانه‌های بین‌المللی، از جمله المانیتور از گفتوگوهای مخفیانه بین مقامات عربستان و ایران در عمان خبر می‌دهند. این رسانه‌ها مدعی شده‌اند احتمال دارد حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران به زودی به عربستان سعودی دعوت شود.
روابط ایران و عربستان سعودی در مسیر بهبود؟
در چند دهه اخیر همواره این نکته مورد اشاره تحلیلگران اوضاع خاورمیانه بوده که ماهیت روابط ایران و عربستان سعودی به‌عنوان دو کشور مهم و تاثیرگذار، یکی از مهم‌ترین عناصر تعیین‌کننده ساختار سیاسی و امنیتی این منطقه به‌شمار می‌رود.
در همین راستا، روزنامه لبنانی السفیر به تحلیل وضعیت جاری روابط این دو کشور پرداخته و بهبود روابط میان آنها را روندی اجتناب ناپذیر دانسته است. روزنامه لبنانی «السفیر» در مطلب خود اشاره می‌کند که از دید عربستان سعودی، توافق ایران و آمریکا بر سر موضوع هسته‌ای، راه را برای برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی موجود علیه ایران هموار کرده و دست ایران را در منطقه باز خواهد کرد.
از سوی دیگر، این توافق راه را برای قدرت گرفتن «میانه رو»ها در ایران هموار خواهد کرد. به‌ویژه که پیش از این، بسیاری از مشکلات عربستان سعودی با ایران، در دوره ریاست جمهوری‌هاشمی رفسنجانی حل‌و‌فصل شد و در دوره ریاست جمهوری خاتمی نیز دو طرف توانستند در مجموعه‌ای از موضوعات به تفاهم برسند.
در همین راستا، کاهش تنش‌های منطقه‌ای، یکی از راه‌هایی است که می‌تواند چنین زمینه‌ای برای ایران فراهم کند. در اوضاع کنونی، عربستان سعودی با مساله تحولات قدرت در داخل و در سطح منطقه نیز با چالش‌های مهمی روبه‌رو است و در عرصه بین‌المللی، مساله اصلی عربستان با آمریکا است. این مجموعه مسائل، همکاری عربستان با ایران را ضروری ساخته است.
البته باید اشاره کرد، هیچ‌کس انتظار ندارد سردی موجود میان ایران و عربستان یک‌شبه گرم شده و روابط دو کشور حالی دوستانه پیدا کند؛ در این چارچوب، به‌نظر می‌رسد که شیوه حل‌و‌فصل بحران سوریه، کلید تنش‌زدایی در روابط ایران و عربستان باشد، به توافق رسیدن دو کشور بر سر شیوه حل‌و‌فصل بحران سوریه، می‌تواند راه را برای حل اختلافات آنها در دیگر بخش‌های منطقه نیز هموار کند.
