شاید بسیاری این موضوع را باور نکنند که نوزادان هم به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند، چون تصور می‌کنند این بیماری تنها در بزرگسالان وجود دارد یا پس از سنین خاصی ایجاد می‌شود، در حالی‌که این تصور نادرست است. بیماری پوکی استخوان ممکن است در سنین مختلف ـ حتی نوزادی ـ به دلایل گوناگونی بروز کند.
جام جم برای آگاهی بیشتر از دلایل بروز پوکی استخوان در نوزادان با دکتر علیرضا رجایی، فوق تخصص روماتولوژی به گفت‌وگو پردداخته است:
آیا بیماری پوکی استخوان در نوزادان شایع است؟این بیماری در نوزادان چندان شایع نیست. درواقع دوران نوزادی تنها ۲۸ روز اول زندگی را شامل می شود. در این دوران بیماری های بسیار شایع تری نیز وجود دارد. با این حال، تا بیماری پوکی استخوان تشخیص داده شود، دوران نوزادی نیز به اتمام رسیده و تشخیص و سایر اقدام های درمانی در دوران شیرخوارگی انجام می شود. تشخیص دقیق این بیماری معمولا زمانی اتفاق می افتد که کودک بتواند حرکت کند و بیماری به صورت شکستگی های زیاد خود را نشان دهد. درواقع توده استخوانی این افراد نسبت به افراد عادی کمتر است، در نتیجه با شکستگی مواجه می شوند. بنابراین اگر والدین احساس کردند فرزندشان نسبت به همسالان خود با شکستگی های زیادی روبه رو می شوند، باید به پزشک مراجعه کنند.
آزمایش های بسیاری از نوزادان گرفته می شود؛ یعنی تشخیص پوکی استخوان با این آزمایش ها ممکن نیست؟دستگاه های سنجش تراکم استخوان، بخصوص برای نوزادان در کشور محدود است. از سوی دیگر، به دلیل گران بودن این نوع آزمایش هر کسی توان پرداخت آن را ندارد ولی در دوران شیرخوارگی می توان با آزمایش، میزان تراکم استخوان را تشخیص داد. در صورتی که آزمایش انجام نشود، بندرت تشخیص آن امکان پذیر است. از آنجا که نوزادان حرکتی ندارند، با شکستی مواجه نمی شوند، به همین دلیل تشخیص بیماری با تاخیر انجام می شود.
چه عواملی در بروز این بیماری نقش دارند؟بیماری های غدد و متابولیک که به صورت ارثی و مادرزادی به این نوزادان منتقل می شود، دلیل اصلی بروز چنین مشکلاتی است. درواقع منشأ بیشتر بیماری ها در نوزادان ژنتیک است. همچنین بافت کلاژن که تشکیل دهنده استخوان است، به دلیل تغییرات ژنتیک با اختلال مواجه می شود و کیفیت استخوان ها کاهش می یابد، به نحوی که با کوچک ترین ضربه دچار شکستگی می شود. از سوی دیگر، رسوب ذخیره چربی و کربوهیدرات در قسمت هایی از استخوان می تواند در بروز این بیماری تاثیر داشته باشد.
درمان این بیماری چگونه است؟در شیرخواران، بروز چنین مشکلاتی بیشتر به دلیل وجود بیماری در آنان است. بنابراین ابتدا باید بیماری زمینه ای ایجاد این مشکل تشخیص و درمان شود ولی اگر دلیلی برای بیماری وجود نداشت و ارثی بود، درمان مانند افراد بالغ صورت می گیرد.
بعد از تشخیص بیماری فرد باید چه سبک زندگی ای داشته باشد و آیا تا آخر عمر باید درمان را ادامه دهد؟بله. از آنجا که این بیماری ژنتیک است و ژن مربوط در بدن وجود دارد، فرد باید تا آخر عمر تحت درمان و مراقبت باشد. ورزش و تغذیه مناسب، بخصوص دریافت کلسیم، ویتامین D و عواملی که باعث افزایش توده استخوانی می شود، احتمال شکستگی را کمتر می کند. البته بعضی رفتار ها برای پیشگیری از زمین خوردن وجود دارد که به این بیماران آموزش داده می شود.
آیا تغذیه نامناسب دوران بارداری در بروز پوکی استخوان نقش دارد؟به طور قطع نمی توان از اهمیت تغذیه در این دوران غافل شد. درواقع، استخوان جنین با تغذیه مناسب استحکام لازم را پیدا می کند. ممکن است نوزاد به دلیل کمبود دریافت ویتامین با نرمی استخوان مواجه شود که تشخیص و درمان آن بسیار راحت است، ولی در ارتباط با پوکی استخوان بسیار نادر است.
این گونه افراد باید چه رژیم غذایی را در برنامه خود رعایت کنند؟معمولا رژیم غذایی یکسانی برای این بیماران وجود دارد، مگر این که بیمار خیلی چاق یا خیلی لاغر باشد که بخواهیم رژیم روزانه برای آنها ارائه دهیم. البته در شیرخواران شیرخشک هایی به صورت مکمل تجویز می شود.
آیا با غربالگری دوران بارداری می توان این بیماری را تشخیص داد؟
معمولا 80 درصد بیماری های دوران نوزادی را می توان با غربالگری تشخیص داد. پوکی استخوان کم عارضه ترین مشکل این دوران است. بیماری های خطرناکی مانند نارسایی کبد و قلب، بیماری های جدی ای هستند که علاوه بر خانواده، آسیب جدی به جامعه وارد می کنند. به همین دلیل در این دوران بیشتر این گونه بیماری ها مورد توجه قرار گرفته و غربالگری می شود. البته از آنجا که این بیماری بیشتر زمینه ژنتیک دارد، خانواده هایی که در یکی از اعضای خانواده خود این مشکل را دارند، باید از نظر ژنتیک بررسی شوند./ ضمیمه سیب
