هرچند «کاترین اشتون» بیش از هرچیز نقش هماهنگکننده داشته است و نه تصمیمگیرنده اما نزدیکی او به همتای ایرانی خود و همچنین مدیریت مذاکرات باعث تمجید از او در جامعه بینالملل شده و بنا به گفته «رویترز» «سکوت بسیاری از منتقدانش را بههمراه داشته است.» «اشتون» از زمان سپردهشدن مسوولیت مذاکرات هستهای به ظریف، رابطه خوبی را با او برقرار کرده است به گونهای که به نوشته «رویترز» «ظریف گاهی او را کتی خطاب میکند.»
به گزارش شرق، هرچند در مذاکرات هستهای بر اساس منافع ملی تصمیمگیری خواهد شد اما خود این امر –رابطه دوستانه «اشتون» و ظریف- باعث شده این مذاکرات مسیر بهتری را طی کند و به باور «کلیف کوپچان» تحلیلگر خاورمیانه گروه اوراسیا «... خروج «اشتون» از این مذاکرات حداقل در حاشیه میتواند باعث ضربهزدن به فضای مذاکرات و روند پیشرفت آن شود.»
پرسش اصلی این است که چه کسی قرار است جایگزین «اشتون» شود؟ هرچند کسی خبر ندارد و چه بسا تا لحظات آخر نیز رسما معرفی نشود اما بسته به اینکه مسوول جدید سیاست خارجی از کدام کشور باشد میتوان پیشبینی کرد که چه مشکلاتی پیش خواهد آمد. چراکه مسوول جدید باید موضع خود نسبت به روسیه، چین و ایران را مشخص کند. همچنین بالعکس ممکن است که هرکدام از کشورهای ایران، روسیه و چین نسبت به انتخاب او واکنش نشان دهند.
نکته دیگر اینکه چه بسا مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا منش و رفتار متفاوتی نسبت به «اشتون» داشته باشد و با توجه به حساسیت موضوع هستهای ایران این خود احتمالا باعث برخی مشکلات خواهد شد.
بنا به تحلیل «رویترز»، یکی از دلایل انتخاب «اشتون» این بود که او فردی آرام، با طمانینه و کمحرف است و نسبت به مواضع خود افراط ندارد؛ «او صدای وفاق و اعتدال است.»
اما از دونفر بهعنوان جانشینهای احتمالی «اشتون» نام برده میشود؛ اولی وزیر امورخارجه سوئد «کارل بیلت» و دیگری همتای لهستانی او «رادوسلاو شیکورسکی» است. هردو اینها بنا به گزارش «رویترز» «شخصیتهای پرسروصدایی هستند که راجعبه همهچیز -از تحریمهای اقتصادی گرفته تا تجارت و سیاست دفاعی- اظهارنظر میکنند» که همین امر میتواند باعث تحریک ایران شود.
این دونفر مسوول سیاست خارجی کشورهای مطبوعشان هستند. از این رو انتظار زیادی است که از آنها تنها انتظار مسوولیت هماهنگکننده داشته باشیم و نه تصمیمگیرنده. چراکه به نظر میرسد آنها بیشتر تمایل به «نشستن در صندلی راننده و هدایت آن دارند» و این بدون شک واکنش آمریکا، چین، روسیه و ایران را به همراه خواهد داشت.
مساله مهمتر این است که به احتمال قریب به یقین با رفتن «اشتون»، دستیاران او نیز خواهند رفت که این خود نیز میتواند به مشکلات پیشرو دامن بزند. به ویژه در موارد تکنیکی که تا به امروز «هگل اشمت»، مذاکرهکننده ارشد آلمانی تیم «اشتون» با رابطه حسنهای که با گروه ایرانی برقرار کرده بود از عهده آن بر آمده بود. اما آخرین موردی که «رویترز» بهعنوان مشکلات احتمالی بعد از تمامشدن مسوولیت خارجی «اشتون» پیش خواهد آمد، مساله حقوق بشر است. چراکه حداقل تا به امروز «اشتون» راجع به آن موضع نگرفته است و همت خود را در راستای حل مناقشه هستهای ایران با غرب به کار گمارده است، اما به گمان تحلیلگر «رویترز» در صورت برداشتهشدن تحریمها و با توجه به علاقه شرکتهای خارجی برای سرمایهگذاری در ایران، جانشین «کاترین اشتون» در آن صورت نوع مواجهه با ایران را مشخص خواهد کرد.