محمد حسنین هیکل نویسنده، روزنامه نگار و اندیشمند بزرگ مصری جهان عرب پس از طی یک دوره سخت بیماری، در نود و سه سالگی درگذشت؛ مردی که تا پایان عمر نگاه واقع‌بینانه به تحولات جهانی و به خصوص تحولات خاورمیانه و جهان عرب داشت و از قدرت و نفوذی بیش از قدرت و نفوذ مرسوم یک روزنامه نگار برخوردار بود.
به گزارش «تابناک»، محمد حسنین هیکل نویسنده، روزنامه‌نگار و اندیشمند بزرگ جهان در نود و سه سالگی بدرود حیات گفت. وی در دوران حیات جمال عبدالناصر، مشاور دومین رئیس جمهور مصر بود و تا زمان مرگ عبدالناصر ـ با وجود آنکه در مقاطعی نقدهای جدی درباره عملکرد رئیس جمهور مصر نوشت ـ او را تنها نگذاشت.
رد پای حسنین هیکل را در جریان سازی برای ملی شدن کانال سوئز می‌توان مشاهده کرد. او همچنین جزو حامیان جدی وحدت اعراب بود و به شدت از گفت‌وگوهای وحدت عربها حمایت می‌کرد؛ اما از آنچه در جنگ شش‌روزه تا پیمان کمپ دیوید رخ داد، به تلخی یاد می‌کرد و با نگاه ملی‌گرا به نقد وقایع تاریخی رخ داده در این مقاطع تاریخی می‌پرداخت.
حسنین هیکل از سال 1957 هفده سال، سردبیر روزنامه الاهرام بود تا اینکه انور سادات در سال 1974 او را برکنار کرد. این روزنامه نگارِ استراتژیست بنیانگذار مرکز معروف مطالعات سیاسی و راهبردی الاهرام در سال 1968 بود که شیوه نوین در نقد و تحلیل فضای سیاسی جهان و نسبت این تحولات با وقایع جهان عرب ارائه و واقع‌گرایی را به شیوه‌ای متفاوت برای مخاطبان عرضه می‌نمود.
.
محمد حسنین هیکل در کنار انورسادات و جمال عبدالناصراین روزنامه نگار مشهور مصری و جهان عرب که جزو منتقدان جدی حسنی مبارک دیکتاتور مصر بود، پس از انقلاب در مصر و سقوط مبارک از صدر امور، کتابی با نام «حسنی مبارک و زمانه اش.. از تریبون تا میدان» به رشته تحریر درآورده بود که در آن به زندگی سیاسی مبارک و چگونگی رسیدنش به قدرت، تداوم ریاست جمهوری اش تا تظاهرات میدان التحریر و سرنگونی او می پرداخت؛ کتابی که در آن زمان به شدت مورد توجه رسانه‌های عربی قرار گرفت و بخش‌هایی از آن نیز به زبان فارسی منتشر شد.
محمد حسنین هیکل با چهره‌های شاخص جهان گفت و گو کرده بود. امام خمینی نیز دو بار با محمد حسنین هیکل دیدار داشت که یک بار در پاریس بود و بار دیگر در تهران رخ داد. در دیدار دوم که در زمان تسخیر سفارت آمریکا بود، امام این روزنامه نگار مصری را به حضور پذیرفت و به سؤالاتش درباره مشکلات ایران پس از انقلاب، قضیه گروگانگیری، روابط با آمریکا، مسائل منطقهای و جهانی پاسخ داد.
محمد حسنین هیکل فروردین ماه 1394 در یک برنامه تلویزیونی که از شبکه مصری سی بی سی پخش شد، گفته بود: من از شیوه برخورد کشورهای عربی با ایران بسیار ناراحتم، واقعا نیازی به این طرز تعامل نبود. من در پاریس با امام خمینی (ره) دیدار کردم و صحبت های او را شنیدم. امام خمینی (ره) نیم ساعت با شیخ محمد شلتوت شیخ اسبق الازهر مصر (از بزرگان اهل سنت و از فعالان وحدت بین شیعه و سنی) صحبت و تلاش های وی را در تقریب بین مذاهب اسلامی بسیار تحسین کرد و آن را ستود.
شیخ محمد شلتوت (1310 - 1383) با عنوان مشهور 'شیخ شلتوت' از بزرگان اهل سنت، محقق، مفسر، فقیه اصولی، ادیب لغوی مصری و از رؤسای دانشگاه الازهر و از مؤسسان دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیه است. وی از مدافعان و فعالان وحدت بین شیعه و سنی بود و با آیت الله سید حسین بروجردی روابط دوستانه داشت.
هیکل تأکید کرده بود: جای بسی تأسف است که ما بدون دلیل و به نفع آمریکایی ها، روابطمان با ایران را از دست دادیم. آمریکایی ها خوب می دانستند که برخی کشورهای عربی از انقلاب اسلامی در ایران دچار سوءتفاهم شده بودند و از آن سوء استفاده کردند. آنها کاری کردند که ما مبارزه با اسرائیل را فراموش کنیم و به جای آن درگیر جنگ شیعه و سنی شویم. من مخالف تقسیم جهان عرب به دو قطب شیعه و سنی هستم و فکر می کنم تقسیم جهان عرب به شیعه و سنی یکی از بزرگترین جنایات در تاریخ اسلام بود.
هیکل در خصوص اوضاع سوریه با یادآوری اینکه نمی توان مقاومت بشار اسد رئیس جمهوری سوریه و باقی ماندن وی در قدرت در خلال پنج سال گذشته را نادیده گرفت، بر نقش کشورش به عنوان میانجی تأکید کرده و متذکر شده بود که مصر می تواند نقش مثبتی در حل بحران سوریه داشته باشد.
وی، یمن را یک 'آتشفشان خاموش' در جنوب شبه جزیره عربی توصیف کرد و گفته بود انفجار این آتشفشان کل منطقه را دربر خواهد گرفت و به طور قابل توجهی کشورهای حاشیه خلیج فارس را تحت تاثیر قرار می دهد و در همین راستا با انتقاد از توسل عربستان به گزینه نظامی در یمن اضافه کرده بود: جنگ چیزی نبود که ما در مرحله اول به آن متوسل شویم، ابتدا باید بررسی می کردیم که عربستان تا چه حد قادر خواهد بود بها و هزینه های این جنگ را بپردازد.
وی تأکید کرده بود: کشورهای عربی در حال حاضر با تقسیم، ویرانی، سردرگمی، ناامیدی و خلأ رهبری دست و پنجه نرم می کنند که همه اینها به دلیل شکست ها و هرج و مرج ها و معضل تروریسم است که در این کشورها می بینیم. برخی ارتش های عربی حقیقتا در مقابله با تروریسم ناکام مانده اند. شمار قربانیان تروریسم در کشورهای عربی از شمار قربانیان مبارزه با رژیم صهیونیستی فراتر رفته و عربها در حال حاضر دیگر چیزی به نام قهرمان یا شهید ندارند.
حسنین هیکل را می‌توان نماد روزنامه نگارانی دانست که با ارائه تحلیل‌های واقع گرایانه که گذر زمان دقتش را تأیید می‌کند، نقشی فراتر از یک روزنامه نگار را در تحولات سیاسی کشورشان و همچنین منطقه پیرامونی کشورشان ایفا می‌‌کنند و این حضور فعالشان در صحنه با چرخش قدرت و تغییر قاعده بازی، از میان نمی‌رود.
دنیا بد و خوب