سردار حسین دهقان
در هفته جاری برای مذاکره بر سر چندین قرارداد مهم تسلیحاتی به مسکو سفر کرد. در
صورت عملیاتی شدن این قراردادها، ایران بزرگترین خریدهای تسلیحاتی خود بعد از
انقلاب اسلامی را رقم خواهد زد. سفر سردار دهقان به مسکو بعد از آن انجام شد که
هیاتی نظامی از ایران در ابتدای پاییز امسال به روسیه سفر کرد و سرگئی شویگو وزیر
دفاع روسیه نیز به تهران سفر کرد.
به گزارش
«تابناک»، اینستیتو واشنگتن در گزارشی از خریدهای مهم ایران از روسیه که احتمالا
دو طرف در حال نهایی کردن قراردادهای آن هستند به تاکید رهبر انقلاب و پوتین بر
تقویت همکاری‌های دفاعی و امنیتی اشاره کرده است و فهرست قراردادهای احتمالی دو
طرف و چرایی آن را به صورت زیر بر شمرده است:
قرارداد خرید
جنگنده:
بنا به گزارش‌های
موجود، ایران به خرید تعداد زیادی جنگنده چندمنظوره فلانکر Su-30SME از روسیه نزدیک شده است. نهایی شدن این قرارداد به توانایی روسیه
در غلبه بر مخالفت‌های بین‌المللی با چنین قراردادی و نیز کسب مجوز شورای امنیت
منوط است. قرار است تعدادی از این جنگنده‌ها به شکل ساخته شده وارد ایران شود و
تعدادی دیگر از آنها در تاسیسات هوایی ایران در نزدیکی اصفهان مونتاژ شود.
مدل دقیق فلانکرهایی
که ایران از روسیه خریداری خواهد کرد هنوز معلوم نشده است. مدل دو نفره Su-30 می‌تواند ترکیب قابل توجهی از تسلیحات هوا به هوا و هوا به زمین و
از جمله موشک‌های آر-77 که شبیه موشک آمریکایی امرام است و برد آن از 90 کیلومتر
فراتر می‌رود و نیز موشک ضد کشتی یاخونت با برد سیصد کیلومتر را حمل کند. هنوز
روشن نیست که آیا هواپیماهایی که احتمالا روسیه به ایران خواهد فروخت به رادار
آرایه فازی پیشرفته و موتورهای جدید AL-31F
مجهز خواهند بود یا خیر ولی سیستم اویونیک آنها کاملا روسی خواهد بود که شاید بخش‌هایی
از آن در ایران مونتاژ شود. بعد از خریداری این جنگنده‌ها از روسیه، ایران احتمالا
آنها را در شش پایگاه هوایی مستقر خواهد کرد و علاوه بر افزایش قابل توجه توان
دفاع هوایی، رهگیری و ماموریت‌هایی ضربتی دوربرد به نیروی هوایی ایران این توانایی
داده خواهد شد که با استفاده از سوخت‌گیری هوایی ماموریت‌هایی به مسافت پنج هزار
کیلومتر را نیز انجام دهد.
ایران از فقدان
هواپیماهای آموزشی پیشرفته نیز رنج می‌برد. به همین دلیل است که انتظار می‌رود
ایران تعداد محدودی هواپیمای یاک 130 نیز از روسیه بخرد که از آن می‌توان در
ماموریت‌های ضدتروریستی در منطقه نیز استفاده کرد. بیشتر هواپیماهای جنگنده ایرانی
قدیمی شده‌اند و با وجود برخی بروزرسانی‌ها در آن باید جایگزین شوند. با این وجود
انتظار نمی‌رود که ایران هواپیماهای قدیمی خود را به سرعت بازنشسته کند.
علاوه بر این،
گزارش‌ها حاکی از این است که ایران قصد دارد تولید مشترک هلی‌کوپترهای کاموف و نیز
موتور هواپیما را پی‌گیری کند اگر چه هنوز روشن نیست که چنین قراردادی بین دو طرف
امضا خواهد شد یا خیر. ایران برای پی‌گیری پروژه‌های هوایی خود در آینده به منبع
مطمئنی از موتورهای پیشرفته نیازمند است ولی در گذشته، برنامه‌های مشترک تحقیق و
توسعه ایران در این حوزه به نتیجه ملموسی نرسیده است. برنامه آنتونوف 140 و نیز
برنامه شفق از جمله ناکامی‌های ایران در این مسیر بوده‌اند. مدیر جهاد خودکفایی
نیروی هوایی ایران از جمله همراهان سردار دهقان در سفر به مسکو بود و احتمال می‌رود
ایران بار دیگر به دنبال جلب همکاری روسیه در برنامه‌های ساخت جنگنده و موشک خود
باشد.
همچنین اخیرا
اعلام شده است که ممکن است ایران حدود صد فروند از جت‌های مسافربری منطقه‌ای
سوپرجت سوخو را خریداری کند. احتمال می‌رود که روسیه از فروش جنگنده‌های سوخو به
عنوان اهرمی برای تشویق ایران به خرید هواپیماهای مسافربری ساخت روسیه استفاده
کند. سازندگان روس هواپیماهای مسافربری روس که با رقابتی شدید با همتایان غربی خود
مواجه هستند برای فروش هواپیما باید مجوز استفاده از قطعات ساخت آمریکا در چنین
هواپیماهایی را به دست آورند.
موشک‌های اس- 300
روسیه به زودی
تحویل پنج سامانه دفاع موشکی دوربرد S-300PMU-2 به
ایران را آغاز خواهد کرد. این سامانه که ایران سالهای زیادی را برای دریافت آن
منتظر مانده است می‌تواند به صورت همزمان تا صد هدف را رهگیری کند و به طور همزمان
با شش تای آنها تا فاصله دویست کیلومتری درگیر شود. احتمالا همراه با این سامانه‌ها
یک ایستگاه فرماندهی پیشرفته نیز به ایران داده خواهد شد تا امکان هماهنگ کردن
سامانه‌های جدید اس – 300 با سامانه
قدیمی‌تر اس – 200 که در
اختیار ایران است نیز فراهم شود. به علاوه، واحدهای مجزای آتشبارهای دارای رادار
آرایه فازی 96L6/96L6E
نیز احتمالا به ایران فروخته خواهد شد تا صد کیلومتر به برد کشف هدف سامانه
اضافه شود.
از سوی دیگر،
برخی از مقامات ایرانی از علاقه خود به خرید سیستم جدیدتر اس- 400 نیز خبر داده‌اند
ولی با توجه به عقب افتادگی تولید این سیستم از برنامه تولید خود، بعید است این
سامانه به زودی به ایران فروخته شود. مسکو تولید اس- 300 را در سال 2011 متوقف
کرده است و بنابراین سیستم‌هایی که قرار است به ایران تحویل داده شود به تدریج با
سامانه اس-400 جایگزین خواهد شد. کرملین تصمیم گرفته است که تا زمان تامین شدن همه
نیازهای داخلی، همه سفارش‌های خارجی اس-400 را به حالت تعلیق در آورد.
سامانه S-300PMU-2 که قرار است به ایران فروخته شود از نظر تعداد اهدافی که به شکل
همزمان رهگیری می‌کند از اس- 400 صعیف‌تر است؛ علاوه بر این توانایی کمتری در مقابل
با اهداف رادارگریز و نیز جنگ الکترونیک دارد. با این وجود توانایی استفاده از
موشک‌های 46N6E2 با برد 380 کیلومتر را دارد در
حالی که برد اس-400 فعلا محدود به 250 کیلومتر است.
تانک‌های جدید
طبق گزارش‌ها،
تهران همچنین در آستانه عقد قراردادی برای خرید تانک‌های تی-90 و تولید تحت لیسانس
روسیه این تانک در ایران است. در اوایل دهه 1990، ایران تعداد زیادی تانک T-72S از روسیه و کشورهای اروپای شرقی خریداری نمود و خط تولید تانک T-72 را نیز در غرب کشور راه اندازی کرد. ایران همچنین تلاش داشت که
برنامه تحقیق و توسعه خود برای تولید تانک بومی ذوالفقار را با استفاده از قطعات
تانک‌های روسی T-72 به پیش ببرد. حتی نسل سوم تانک
ذوالفقار که از نظر ظاهری شبیه تانک آمریکایی آبرامز M1A1 است هنوز به شکل عملیاتی به کار گرفته نشده است و روابط نزدیک‌تر
با روسیه می‌تواند به تحقق این پروژه ایران کمک کند.
همکاری‌های فضایی
پیشرفت برنامه
ماهواره‌برهای ایران با برخی موانع فنی جدید مواجه شده است و در سال گذشته ایران
پرتاب جدید انجام نداده است. تزریق فناوری روسی به این برنامه می‌تواند مورد
استقبال جدی ایران قرار بگیرد. در اکتبر گذشته، وزارت دفاع ایران چندین پروژه جدید
و از جمله تکمیل یک پایگاه پرتاب فضایی در نزدیکی سمنان، توسعه کامل نسل اول
ماهواره‌بر سیمرغ با توان قرار دادن ماهواره‌ای به وزن صد کیلوگرم در مدار پانصد
کیلومتری و ساخت یک ماهواره دیگر را در دست گرفت. در حال حاضر بهترین منبع برای
کمک به این پروژه‌های ایران، شرکت‌های روسی و چینی هستند که ممکن است علاقمند
باشند نیروی انسانی، آموزش و فناوری مورد نیاز را در اختیار ایران قرار دهند.
