سینمای ایران در شرایطی برای ورود به بازارهای تازه اقتصادی دورخیز کرده که هنوز برخی پیشنیازهای بدیهی نظیر کنترل و حفاظت از حقوق تولیدکنندگان آثار سینمایی جدی گرفته نشده و اتفاقاً در این زمینه، رویکردهای تازهای برای بهره برداری حداکثری از دانلود غیرمجاز فیلمهای سینمایی در پیش گرفته شده است.
به گزارش «تابناک»، بازار سینمای خانگی و همچنین ویدیوکلوپ اینترنتی در حالی به موضوع روز بدل شده و حتی بر سر مالکیتش نیز بحث در گرفته که هنوز پیشنیازهای حداقلی برای ورود به عرضه فیلمهای سینمایی در بسترهای تازه وجود ندارد و بعید به نظر میرسد تا کنترل جدی در این زمینه رخ ندهد، بتوان درباره بازارهای تازه عرضه فیلمهای سینمایی در ایران سخن گفت.
در کشورهای توسعه یافته، زمانی در حوزه سینما از عرضه سنتی (دی وی دی) عبور و بازارهای تازه آنلاین را ایجاد نمودهاند که بستر سنتی عرضه این محصولات حفظ شده و به حداکثر ظرفیت خود رسیده بوده و بر همین اساس کمپانیهایی که برخی از آنها با عرضه ویدیو بر روی لوح فشرده شروع کردند و همچنان در این بازار پرچمدار هستند، در فضای آنلاین نیز اقدام به عرضه آثار سینمایی کردند که «نتفلیکس / Netflix» از جمله این شرکتهاست.
این در حالی است که در ایران، متوسط تیراژ فیلمها در سالهای اخیر از پانصد تا هفتصدهزار نسخه به صد تا سیصد هزار نسخه رسیده و با وجود این تیراژ اندک (در قیاس با جمعیت ایران)، کمتر شنیده میشود که فیلمی به تیراژ دوم برسد و در واقع دی وی دی ارزان قیمت اکثر فیلمهای سینمایی حتی سیصدهزار مشتری نیز ندارد.
مهمترین دلیل این وضعیت، عدم اهتمام جامع نهادهای مسئول در حوزه نظارت بر اینترنت، بر دانلود غیرقانونی فیلمهای سینمایی کشورمان است و اگر حساسیت در زمینه دانلود غیرقانونی مشاهده میشود، عمدتاً متمرکز بر وبسایتهایی است که فیلمهای سینمایی غیرایرانی را عرضه میکنند و در واقع اساساً دغدغه جدی دفاع از حقوق سازندگان آثار فرهنگی داخلی وجود ندارد.
در گذشته، برخی وبسایتهای اینترنتی مدتی پس از انتشار فیلمهای سینمایی، اقدام به انتشار این فیلمها میکردند اما اکنون فضای دانلود غیرقانونی به سمت و سویی رفته که حتی پیش از نمایش یک فیلم سینمایی، برخی وبسایتهایی با تعبیر «به زودی»، صفحاتی را برای دانلود غیرقانونی فیلمها ایجاد میکنند تا پس از آنکه فیلم به نمایش درآمد و وارد شبکه خانگی شد، مخاطب این فیلم، از سایتهای دانلود غیرقانونی، فیلم را دانلود کند.
در واقع برای منارهای که هنوز رونمایی نشده، به قصد دزیدن چاله کنده میشود و بدین ترتیب بخشی از مخاطب سینمارو نیز با این رویکرد که به زودی میتوانند غیرقانونی این آثار را دانلود کنند، حتی قید سینما رفتن را نیز میزنند و در وهله بعد، اقدام به دانلود فیلمها از این وب سایتهای سینمایی میکنند. این وضعیت تقریباً درباره تمامی فیلمهای سینمایی به نمایش درآمده در جشنواره ملی فیلم فجر و سایر آثار در صف اکران، در فضای آنلاین مشهود است.
انتظار میرود پیش از آنکه در پی بازارهای تازهای برای حوزه ویدیو بود، اقدامات قانونی جدی برای مقابله به دانلود غیرمجاز در نظر گرفت که فراتر از فیلترینگ باشد و همچون کشورهای پیشرفته، هر ناقض کپیرایت آثار سینمایی داخلی با جریمههای چندصدمیلیون تومانی مواجه شود تا هزینه چنین اقدامی آنچنان بالا باشد که هر شخصی به خود اجازه ندهد، چنین کار غیرقانونی را به سادگی انجام دهد.