مقام معظم رهبری در دیدار اخیر خودشان با دانشگاهیان که در قالب یک ضیافت افطاری انجام شد، گلایه‌های مهم و نگران کننده‌ای را در رابطه با کاهش شتاب علمی در کشور مطرح کردند. ایشان در این دیدار گفتند: «من چندی پیش نیز درخصوص کاهش سرعت رشد علمی تذکر دادم، زیرا سرعت کم شده است و برای جبران فاصله عقب‌ماندگی علمی، چاره‌ای جز افزایش سرعت رشد علمی وجود ندارد».
به گزارش «تابناک»، هرچند در بیشتر کشورهای جهان نظام آموزش و پژوهش یک نظام متمرکز و منسجم است و این انسجام زمینه‌های مدیریت بهینه و شکوفایی دانش را فراهم می‌کند، در کشور ما مدیریت آموزش و پژوهش پاره پاره است و همین گسستگی زمینه بروز اشکالات فراوانی را در روند توسعه علم و دانش ایجاد کرده است.
در همین رابطه، «محمد رضا عارف»، عضو کمیسیون آموزش مجلس دهم در گفت‌و‌گو با رسانه‌ها ضمن انتقاد از نحوه اجرای سیاست‌های کلی نظام علم و فناوری گفت: «اگر سیاست‌های کلی نظام علم و فناوری که از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شده و مورد تأیید ایشان است، به درستی و دقیق اجرا شود، منویات و نظرات حضرت آقا تحقق می‌یابد».
با این حال موضوع مهم نگرانی رهبر انقلاب در مورد کاهش شتاب رشد علمی و اشکالات ساختاری موجود در نظام علم و فناوری در کشور سبب شد تا «تابناک» به بررسی آسیب‌های مؤثر بر این رخداد را در گفت‌و‌گو با «محمد ابراهیم مداحی» عضو هیأت علمی دانشگاه شاهد بررسی کند.
دکتر محمد ابراهیم مداحی در این رابطه به «تابناک» گفت: «در دنیا و کلیه کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته، اولاً تصدی‌گری آموزش به بخش غیر دولتی واگذار شده و دولت‌ها نقش نظارتی و حاکمیتی خود را ایفا می‌کنند، ثانیاً متولی آموزش عالی یک نهاد مشخص و تعریف شده است».
نماینده مجلس شورای اسلامی در دور پنجم ادامه داد: «باید بگوییم، دولت‌های ایران از گذشته تا کنون به رغم پاره‌ای اقدامات مثبت، کارنامه درخشانی در این زمینه نداشتند. این در صورتی است که در سیاست‌های اجرایی اصل ۴۴ ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری بر واگذاری کلیه تصدیگری‌ها تأکید شده است و البته گلایه معظم له از خوب اجرا نشدن آن را چند بار از جمله در آخرین دیدار ایشان با دانشگاهیان شنیده‌ایم».
مخبر کمیسیون آموزش عالی در دوره پنجم مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: «یکی از مشکلات مهم فعلی بر ساختار آموزش و پژوهش کشور عدم انسجام مدیریت در این زمینه است. برای مثال اصرار وزارت علوم بر تصدی‌گری آموزش عالی آن هم در قالب دانشگاهای دولتی از جمله پردیس‌ها، پیام نور و علمی کاربردی که نتیجه آن تضعیف دانشگاهای آزاد و غیر دولتی است، مشتی نمونه از خروار است!
عضو هیأت علمی دانشگاه شاهد افزود: «در خصوص مطلب دوم یعنی عدم وحدت مدیریت در نظام آموزش عالی دولتی نیز بهترین مثالی که می‌توان زد، تکه تکه شدن این بخش به بخش‌های مختلف از جمله جدا شدن آموزش پزشکی است با مسئولیت وزارت بهداشت و آموزش سایر علوم که متولی آن وزارت علوم شده است».
رئیس کمیسون چشم انداز و امور نخبگان دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام، با انتقاد از تکه تکه شدن نظام آموزش عالی در کشور اضافه کرد: «در اینجا سؤال‌های اساسی که مطرح هست، آنکه منطق و انگیزه چنین ابتکار نا‌متعارفی چیست؟ این الگو در کدامین کشور دنیا وجود داشته و احتمالا موفق بوده است که در کشور ما چنین الگویی دنبال می‌شود؟ آیا با همین منطق می‌توان سایر بخش‌ها از قبیل کشاورزی، صنعت، تجارت؛ و.... را نیز با همان دلایلی که وزارت بهداشت بخش پزشکی از ساختار واحد آموزش عالی جدا شده است، از وزارت علوم جدا کرد؟ در صورت ادامه چنین رویه‌ای ضرورت وجودی وزارت علوم چه خواهد بود؟ آیا در کشور در قوه مقننه قانون گذاری و نظارت هم به دو بخش پزشکی و غیر پزشکی تقسیم شده یا متولی آموزش عالی در همه زمینه‌ها یک کمیسیون هست؟ در شورای انقلاب فرهنگی که نقش سیاستگذاری دارد، آیا آموزش عالی تکه تکه شده است؟ اصولا چه منطقی جز زیاده خواهی که کل فرایند از آموزش و پژوهش و درمان و نظارت و اجرا در یک وزارتخانه آن هم وزارت بهداشت متراکم گردد؟».
مداحی در ادامه با اشاره به درخواست اخیر «قاضی‌زاده هاشمی»، وزیر بهداشت در رابطه با تصدی مدیریت رشته‌های روان‌شناسی در این وزارت خانه اضافه کرد: «متأسفانه نظام پزشک سالاری در کشور ما تا جایی پیش رفته که اخیراً وزیر محترم بهداشت از رئیس جمهور درخواست ضمیمه کردن چندین رشته روان‌شناسی را به وزارت بهداشت کرده که این نیز ابتکاری شگفت آور و نا‌متعارف در دنیاست!».
استاد روان‌شناسی دانشگاه شاهد در بخش دیگری از سخنان خود ضمن اشاره به عزم دولت و مجلس در زمان مجلس پنجم برای اصلاح ساختار مدیریت آموزش کشور و ادغام دو بخش آموزشی وزارت بهداشت و وزارت علوم با یکدیگر، اضافه کرد: «در آن زمان، مسئولین امر این تصمیم را گرفتند که البته بنا به دلایلی این طرح علی رغم حامیان جدی و دلایل علمی مسکوت ماند».
معاون آموزشی سازمان نظام روان‌شناسی مشاوره جمهوری اسلامی ایران در پایان با ذکر این نکته که «اگر وزیر محترم آموزش عالی در اجلاسی در یک گوشه دنیا شرکت کند و از او راجع به آموزش پزشکی پرسش شود، حتما خواهد گفت این بخش به من مربوط نیست «تصور می‌کنید چه تصویری از جایگاه آموزش عالی در ایران به ذهن صاحب نظران بین المللی نقش می‌بندد؟» ادامه داد: «من از آقای رئیس جمهور درخواست می‌کنم در راستای این حدیث شریف از مولای متقیان که فرمودند: «خداوند رحمت کند کسی را که حد خود را بداند و در آن حد توقف کند»، به این نا‌بسامانی پایان دهند و آموزش پزشکی و سایر بخش‌های آموزشی پراکنده کشور را در یک اقدام انقلابی به خانه اصلی خود یعنی وزارت علوم بازگردانند و از نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی نیز خواستار پیگیری و اصلاح این رویه نا‌متعارف هستیم».
هرچند برای دغدغه مقام معظم رهبری در رابطه با کاهش شتاب رشد علمی دلایل فراوانی می‌توان متصور بود، بنا بر آنچه آمد، به خوبی مشخص می‌شود که یکی از مهم‌ترین دلایل وقوع چنین رخدادی، تکه تکه شدن ساختار آموزش و پژوهش در کشور و نبود وحدت رویه در این زمینه است؛ موضوعی که مسئولین با گذشت زمان، نه تنها به دنبال اصلاح آن گامی برنمی‌دارند، بلکه شواهد گویای آن است که تکه تکه شدن ساختار آموزش عالی در کشور در یک بستر رقابتی و مادی گرایانه به سرعت در حال افزایش است.
«تابناک» در ادامه تلاش می‌کند تا زمینه‌ها و عوامل دیگر کاهش شتاب علمی در کشور را نیز بررسی کند.
