در حدود سه میلیون سال پیش در دل کهکشان ما و در
فاصله 300 سال نوری از زمین یک ستاره بزرگ منفجر میشود. این سوپرنوا به قدری نزدیک
به سیاره ما بوده است که جانداران روی زمین نور روشن و تابنده آن را در آسمان
مشاهده کرده اند. حتی برخی از بقایای این ستاره بزرگ راه خود را از دل کهکشان به
جو سیاره ما باز کردند و بعد از آن به دل زمین سقوط کردند. اکنون یافته شدن این
بقایا در دل اقیانوس آنچه بر اثر این انفجار بر سر سیاره ما آمده است را رمزگشایی
میکند.
به گزارش «تابناک» در سال 2014 دانشمندان بقایای
یک انفجار بزرگ ستاره ای یا سوپرنوا را در پوسته اقیانوسی در اقیانوس آرام یافتند.
اما تا کنون این دانشمندان نتوانسته بودند زمان دقیق این انفجار را در دل کهکشان
حدس بزنند. دلیل این امر آن بوده است که پوسته اقیانوسی که این بقایا در آن یافته
شده با روندی کند و بسیار آهسته رشد کرده است. یعنی هر چند میلیون سال به اندازه 1
میلیمتر!
اما مطالعه جدید که امروز شرح آن در PNAS - Proceedings of the National Academy of
Sciences – منتشر شده است به
خوبی بیان میکند که این ستاره بزرگ دقیقا چه مدت پیش منفجر شده و چه مدت زمانی به
طول انجامیده تا بقایای آن از منظومه شمسی ما عبور کند. همچنین این مطالعه به خوبی
همزمانی این اتفاق با یک انقراض نسلی بزرگ در اقیانوس های کره زمین و یک دوره عصر
یخبندان در کره زمین را که بر اثر این واقعه روی داده نشان میدهد.
برای به دست آوردن این نتایج دانشمدان به بخشی
از پوسته اقیانوس آرام و رسوبات آن دستاویز کرده اند که با سرعتی سریع تر رشد کرده
است. یعنی هر چند میلیون سال بین 10 تا 20 متر و نه یک میلیمتر! آنها به دنبال اتم
های یک ایزوتوپ رادیو اکتیو آهن با نام Iron 60 گشته اند که بر روی زمین به وجود
نمی آید بلکه تنها در این گونه ستاره های غول پیکر وجود دارد.
جالب ترین نکته در این مطالعه آنگونه که «شوان
بیشاپ» فیزیکدان دانشگاه مهندسی مونیخ میگوید، مربوط به گونه ای از باکتری ها است
که در رسوبات اقیانوسی زندگی میکنند و و در سلول های خود اقدام به تولید نوعی
کریستال مگنتیک تشکیل شده از آهن و اکسیژن میکنند. این باکتری ها آهن مورد نیاز
خود را از ذرات میکرونی که از جو به سطح اقیانوس میرسند، جذب میکنند.
در مطالعه ذرات سوپرنوا مذکور، از این باکتری ها
استفاده شده است که هرچند بعد از میلیون ها سال مرده و سلولهای آنها تجزیه شده اما
کریستال های مگنتیک آنها باقی مانده و تبدیل به فسیل مگنت شده است.
در نتیجه دانشمندان با استفاده از روشی جدید که
به آنها اجازه شمارش اتم های Iron
60 در این کریستال ها را داده است،
متوجه شدند که این سوپرنوا در حدود 2.6 میلیون سال قبل رخ داده و منظومه شمسی ما
در حدود 800 هزار سال تحت تاثیر بقایای آن و تشعشعات ناشی از آن بوده است!
این موضوع برای دانشمندان بسیار تعجب برانگیز
بوده است زیرا وقتی یک سوپرنوا اتفاق می افتد مواد متلاشی شده یا به اصطلاح بقایای
زاید آن که از گرانش ناشی از انفجار فرار میکنند، با سرعتی معادل 3 تا 6 هزار مایل
در ثانیه حرکت میکنند و با این همه در حدود 1 میلیون سال طول کشیده است تا این
ذرات کل منظومه شمسی ما را پیمایش کرده و از آن خارج شوند!
نکته جالب دیگر این است که همانطور که گفته شد مدت
زمانی که کره زمین در معرض اثرات این انفجار سوپرنوا بوده است دقیقا در همزمانی با
یک انقراض بزرگ در گونه های زیادی از جانداران دریایی در زمین بوده است و همچنین
همزمان با بروز یک عصر یخبندان گسترده در سطح کره زمین.
بیشاپ میگوید: کیهان و فضای بیرون به هیچ وجه
مکان مناسبی برای حیات و زندگی نیست. هرچند ما اینگونه تصور میکنیم که حیات در
بیرون از کره زمین وجود دارد اما به محض آنکه پای خود را از زمین بیرون بگذارید
متوجه میشوید که کیهان مکانی بسیار خشن و بیرحم است. در جای جای کیهان انفجارهای
بزرگ در حال رخ دادن است و اگر سوپرنوای مذکور کمی نزدیک تر به ما بود، اکنون هیچ
کدام از ما زنده نبودیم و وجود نداشتیم تا درباره آن سخن بگوییم!
