نسل دوم شبکه های ماهواره ای فارسی زبان در شرایطی نقش خود را از دست می دهد که به نظر می رسد نسل سوم شبکه های ماهواره ای فارسی زبان، توانستند سهم مخاطبان این شبکه ها را بربایند و این پیام پررنگ شود که شبکه های فارسی زبان فاقد مخاطب ثابت و وفادار هستند و با تولید محتوای با کیفیت به سرعت می توان از صحنه خارجشان کرد.
به گزارش «تابناک»؛ شبکه های ماهواره ای فارسی زبان نخستین بار با شبکه های لس آنجلسی نمود پیدا کرد که عمدتاً به پخش ویدیوکلیپ های خواننده های لس آنجلسی و فیلم فارسی ها می پرداختند و بهترین برنامه هایشان گفت و گو با خوانندگان لس آنجلسی و هنرپیشه های پیش از انقلاب بود. این شبکه ها عمر نسبتاً طولانی داشتند و مخاطب محدودی را نیز جذب کرده بودند اما محتوایشان آنقدر تکراری و محدود بود که توان بالایی برای جذب مخاطب حتی در قشری که علاقه مند با چنین محتوایی بود، نداشتند.
نسل دوم شبکه های ماهواره ای فارسی زبان، شبکه هایی بودند که با عقبه مالی برخی کشورهای منطقه اقدام به خرید فیلم، سریال و موسیقی و عرضه برای مخاطب ایرانی کردند. شبکه «فارسی وان» در میان این شبکه ها بیشترین محتوا را عرضه کرد و تعدادی نیز برنامه تولیدی پخش کرد که پرخرج ترین آنها توسط سینا ولی الله مدیر این شبکه در قالب یک تاک شو تولید و عرضه می شد.
این شبکه از مرداد 1388 اقدام به پخش سریال‌های خارجی با دوبلهٔ فارسی کرده. دوبله سریال‌های «فارسی وان» توسط کمپانی‌های ثالث در مراکز مختلف منطقه انجام می‌شود. فارسی وان به واسطه پخش سریال هایی متعلق به آمریکای لاتین و ترکیه که مبنایشان مشروعیت بخشیدن به خیانت بود، با واکنش های تندی در ایران مواجه شد و کمپین های متعددی برای تحریم این شبکه راه افتاد، با این حال آنچه این شبکه را زمین گیر کرد، اتفاق دیگری بود.
نسل سوم شبکه های ماهواره ای فارسی زبان با محتوای سرگرمی ظهور کرده بودند که شبکه های «من و تو» و «جم» از جمله آنها بودند؛ شبکه هایی که تولیدات بیشتری داشتند و عمدتاً متکی بر دوبله و زیرنویس اداره نمی شدند. این شبکه ها به سرعت توانستند نسل اول شبکه های ماهواره ای فارسی زبان را در معرض انقراض قرار دهند و نسل دوم را بسیار ضعیف کنند. بدین ترتیب در نهایت بازار محدودی که برای این شبکه ها وجود داشت، از «فارسی وان» نیز گرفته شد.
در نهایت سینا ولی الله که از مجریان سابق صدا و سیما بود، به عتوان یکی از مدیران ارشد شبکه فارسی وان، از تعطیلی این شبکه ماهواره ای خبر داد و در این زمینه حتی هشتگی نیز به راه انداختند که مردم خاطراتشان را درباره این شبکه با هم در میان بگذارند! تجربه شکست فارسی وان در حالی رقم می خورد که برخی عوامل سابق نسل سوم شبکه های ماهواره های فارسی زبان به ویژه شبکه های ماهواره ای «جم» از بحران مالی در این شبکه نیز سخن به میان آورده اند.
روندی که در یک دهه اخیر رخ داده نشان می دهد، نمی توان نسل سوم شبکه های ماهواره ای را نیز بادوام تلقی کرد و عمده این شبکه ها به وابستگی مالی و عدم استقلال اقتصادی، به محض تضعیف تأمین مالی رو به افول می گذارند و همان طیف از تماشاگرانی را که جذب کرده اند، نیز از دست خواهند داد. با این حال، آنچه از تضعیف عقبه مالی به این شبکه ها ضربه بیشتری می زند، ارائه یک محتوای جذاب تر در شبکه های نوظهور است؛ اتفاقی که برای فارسی وان رخ داد و این شبکه نتوانست برابر رقبایش دوام بیاورد.
در واقع مخاطبان این شبکه ها معمولاً مخاطبان وفاداری نیستند و به سرعت سراغ انتخاب های تازه و رایگان می روند. شبکه های فارسی زان «جم» در ماه های اخیر تلاش کرده با فروش اشتراک اینترنتی به شماری از مخاطبانش امکان دسترسی به محتواهایی که تاکنون پخش کرده را بدهد اما عمده مخاطبان این شبکه حاضر به پرداخت یک دلار نیز نشده اند و از این سرویس استقبال نشده است. بستری که این شبکه ها در اختیار دارند، به همان اندازه که از بیرون برای برخی پرقدرت به نظر می رسد، به شدت از درون سست است و نمی توان نگاه بلندمدتی به دوامشان داشت.
بازار محدود چند ده میلیونی در ایران، چند برابر بیننده صدا و سیما