یک سال و نیم پس از مرگ دلخراش «آیلان کردی» کودک سوری که هنگام مهاجرت به همراه خانواده‌اش در آبهای مدیترانه غرق شد و تصویر پیکر بی‌جانش بر سواحل ترکیه، تبدیل به یکی از پر بازدید‌کننده‌ترین تصاویر سال 2015 شد و جهانیان را متوجه شرایط ناگوار مهاجران ساخت، دیروز انتشار تصویری از یک کودک 16ماهه مسلمان روهینگیایی، احساسات مردم جهان را نسبت به آنچه بر سر مسلمانان میانمار می‌رود برانگیخت.
به گزارش پرس‌تی‌وی به نقل از شبکه خبری سی‌ان‌ان، محمد یکی از هزاران آواره قوم مسلمان روهینگیا در ایالت راخین بود که به همراه خانواده‌اش در حال فرار از خشونت پلیس و نیروهای امنیتی میانمار به سمت بنگلادش بود. اما سرنوشت محمد، برادر سه‌ساله، مادر و داییاش غرق شدن در رودی پر آب در مرز دو کشور میانمار و بنگلادش بود.
ظفر عالم، پدر محمد، پناهجوی 16 ماهۀ روهینگیایی که در رودخانۀ ناف در مرز بنگلادش همراه با برادر و مادرش غرق شد. (عکس از سی‌ان‌ان)
پدر این کودک 16 ماهه در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان گفت: «هنگامی که این تصویر را می‌بینم، احساس میکنم بهتر بود می‌مُردم. زندگی من در این دنیا دیگر معنایی ندارد.» پدر محمد افزود: «در روستای ما، بالگردهای ارتش به سوی ما شلیک کردند و سربازان میانماری ما را هدف گلوله قرار دادند. ما نمیتوانستیم در خانه خود بمانیم بنابراین فرار کردیم و در جنگل پناه گرفتیم. پدربزرگ و مادربزرگ من هر دو زنده در آتش سوختند. ارتش تمام روستای ما را سوزاند، هیچ‌چیز باقی نماند. ما برای گریز از خشونت از روستایی به روستای دیگر می‌رفتیم.»
ظفر عالم به همراه خواهر 18 ساله و برادر 14 ساله‌اش در اردوگاهی در جنوب بنگلادش زندگی می‌کند. (عکس از سی‌ان‌ان)
تنها رودخانه می‌داند
پدر محمد در طول این سفر از خانواده‌اش جدا شد و خود را به رودخانه ناف در مرز کشورهای بنگلادش و میانمار رساند. وی به آب زد و در نهایت به کمک یک ماهیگیر بنگلادشی از مرز میانمار خارج و در کمپ پناهجویان «لِدا» در منطقه تِکناف در جنوب بنگلادش و در 3 کیلومتری مرز میانمار ساکن شد. به گفته او، زندگی در بنگلادش نیز برای مسلمانان روهینگیایی رنجآور است. هیچ خانه و غذایی برای آنها وجود ندارد و در اردوگاههایی فاقد امکانات به سر میبرند اما خطر مرگ وجود ندارد. از این‌رو تلاش کردم خانوادهام را نیز به بنگلادش منتقل کنم.
او افزود: «من یک قایقران پیدا کردم و از وی خواستم به همسر و پسرانم کمک کند تا از رودخانه عبور کنند. در تاریخ 14 آذر با آنها تماس گرفتم. آنها بسیار ناامید شده بودند. این آخرین تماس من با خانوادهام بود. هنگامی‌که با همسرم صحبت میکردم صدای پسر کوچکم (محمد) را میشنیدم که مرا صدا می‌کرد.» تنها چند ساعت پس از این تماس تلفنی عملیات فرار خانواده این مرد آغاز شد. پدر محمد دراین‌باره گفت: «وقتی پلیس میانمار متوجه شد عدهای قصد عبور از رودخانه را دارند، روی آنها آتش گشود. مرد قایقران برای فرار از گلولهها باعجله مردم را سوار کرد. قایق بیش‌از حد پر و سپس غرق شد. یک روز بعد، کسی به من زنگ زد و گفت جسد پسرم پیدا شده است. او با تلفن همراهش عکسی از پیکر پسرم گرفت و برای من فرستاد. زبانم بند آمده بود. تنها رودخانه می‌داند پیکر چند روهینگیایی در آب شناور شده است.»
تصویری از خانه‌های سوخته در استان راخین در میانمار (عکس از خبرگزاری فرانسه)
سخنگوی دولت میانمار در واکنش به گزارش تکان دهنده مرگ محمد، در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان ادعا کرد، این گزارش داستانپردازی و دروغ است. وی درعین‌حال تأیید کرد بالگردهای نظامی میانمار یک روستا را در تاریخ 22 آبان هدف گلوله قرار دادند اما مدعی شد، این عملیات ارتش برای مقابله با «اراذل‌واوباش مسلح» و نجات جان سربازان بوده است.
دولت میانمار بارها اتهامات سازمانهای بین‌المللی در مورد نقض گسترده حقوق مسلمانان روهینگیا را رد کرده و مدعی شده است ارتش این کشور تنها در حال اجرای یک عملیات پاکسازی برای مقابله با مظنونان حمله به مرزبانان میانماری است. در ماه اکتبر 9 مرزبان میانماری در حملاتی نزدیک مرز بنگلادش کشته شدند و ارتش بلافاصله روهینگیایی‌ها را عامل این حملات معرفی کرد و از آن پس، حمله به اقلیت روهینگیا در شهرها و روستاهای راخین شدت گرفت به طوری که بر اساس گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت، بین 9 اکتبر تا دوم دسامبر 2016، حدود 21 هزار روهینگیایی از میانمار به بنگلادش گریخته‌اند. دیده‌بان حقوق بشر نیز گزارش داده است تا اوایل دسامبر 2016 دست کم 1500 خانه متعلق به روهینگیایی‌ها تخریب شده است. به گزارش فایننشال تایمز، کشته شدن 9 مرزبان میانماری همچنین بحث‌ها درباره اینکه آیا شورش‌های سازمان یافته با حمایت یا بدون حمایت کشورهای خارجی در راخین علیه ارتش و دولت میانمار در حال شکل‌گیری است، را داغ کرده است. بر اساس تازه‌ترین گزارش سازمان بین‌المللی «گروه بحران جهان»، ادعاهایی مبنی بر اینکه پاکستان و عربستان سعودی از حمله به مرزبانان میانماری حمایت کرده‌اند، وجود دارد.
روهینگیایی‌ها کیستند؟
* روهینگیایی‌ها اقلیت مسلمان بی‌سرزمینی هستند که در ایالت راخین میانمار زندگی می‌کنند و جمعیت‌شان حدود یک میلیون نفر است.
* میانمار روهینگیایی‌ها را نه تنها به‌عنوان شهروند به رسمیت نمی‌شناسد بلکه جزو 135 اقلیت قومی موجود در این کشور نیز نمی‌داند.
* اگرچه بسیاری از روهینگیایی‌ها در میانمار متولد شده‌اند اما در این کشور اکثراً به روهینگیایی‌ها به چشم مزاحم خارجی نگاه می‌کنند.
* طبق گزارش دیده‌بان حقوق بشر، قوانین میانمار در قبال روهینگیایی‌ها تبعیض‌آمیز و محدود‌کننده آزادی فعالیت، اشتغال و تحصیل آنهاست.
* روهینگیایی‌ها حق مالکیت زمین یا دارایی را ندارند و امکان اخراج شدن آنها از زمینی که در آن زندگی می‌کنند هر لحظه وجود دارد.
هیچ‌چیز تغییر نکرده است
در شهریورماه سال‌جاری، آنگ‌سان سوچی، وزیر امور خارجه میانمار و رهبر جنبش دموکراسی، کوفی عنان، دبیر کل سابق سازمان ملل متحد را به‌عنوان رئیس کمیسیون بررسی نقض حقوق بشر در ایالت راخین برگزید. هفته جاری نیز پس از انتشار ویدئویی که افسران پلیس میانمار را در حال ضرب و شتم روستائیان روهینگیا نشان میداد، دولت میانمار در اقدامی نادر اعلام کرد، موضوع خشونت پلیس را بررسی خواهد کرد اما مسلمانان روهینگیا می‌گویند تغییری در وضعیت آنها ایجاد نشده است. سازمان عفو بین‌الملل اخیراً گزارشی مفصل منتشر و اعلام کرد خشونت سیستماتیک علیه مردم روهینگیا احتمالاً جنایت علیه بشریت است. «رفندی دجامین»، نماینده سازمان عفو بین‌الملل در جنوب شرق آسیا و پاسفیک نیز می‌گوید، در حالی که ارتش مستقیماً مسئول این خشونت‌ها در راخین است، آنگ سان سوچی به مسئولیت سیاسی و اخلاقی خود برای متوقف و محکوم کردن حوادث راخین، عمل نمی‌کند. هفته گذشته نیز 23 نفر از برندگان جایزه صلح نوبل با انتشار نامهای سرگشاده به شورای امنیت سازمان ملل، ضمن انتقاد از سوچی، دارنده نوبل صلح، از این شورا خواستند، به بحران انسانی درباره اقلیت مسلمان روهینگیا در میانمار خاتمه دهد. در این نامه سرگشاده آمده است: «تراژدی انسانی راخین در حال تبدیل شدن به پاکسازی نژادی است. مانند آنچه در رواندا و بوسنی رخ داد.»
مسلمانان روهینگیا که تلاش کرده‌اند برای
رهایی از خشونت‌ها در میانمار با عبور از رودخانۀ ناف به بنگلادش بگریزند.
(5 دی 1395-عکس از خبرگزاری فرانسه)
پدر محمد درباره سوچی می‌گوید: «هنگامی‌که در میانمار انتخابات برگزار شد، من تصور کردم که با پیروزی آنگ سان سوچی، وضعیت ما بهتر میشود. اما رؤیا با واقعیت بسیار متفاوت است. از زمانی که وی به قدرت رسید، هیچ‌چیز تغییر نکرده است و آزار و اذیت ما ادامه دارد. آنگ سان سوچی و ارتش میخواهند مسلمانان روهینگیایی را از راخین بیرون کنند. او در حال انکار جنایات ارتش میانمار است.» اما حامیان سوچی می‌گویند، او کنترلی بر ارتش ندارد و ارتش همچنان قدرت‌های رسمی و غیررسمی زیادی در سیستم سیاسی میانمار دارد. دفاع حامیان سوچی از او در حالی است که دولت میانمار اخیراً یک ژنرال سابق را به‌عنوان رئیس کمیته تحقیق درباره حوادث اخیر راخین گمارده و به همین خاطر نیز مورد انتقادهای جدی قرار گرفته است. سوچی اخیراً جلسهای با وزیران خارجه اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا برای بررسی وضعیت ایالت راخین برگزار کرد و در این جلسه گفت: دولت میانمار به حلوفصل مسائل ایالت راخین متعهد است اما برای حل این موضوع به زمان بیشتری نیاز دارد. اما پدر محمد می‌گوید: «میخواهم تمام جهان بدانند که نباید به دولت میانمار زمان بیشتری داد. اگر تعلل کنید، آنها همه مسلمانان روهینگیا را خواهند کشت.» علاوه بر ارتش میانمار، بودائیان که اکثریت جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند، همواره اقلیت مسلمان روهینگیا را که تنها 4 درصد از جمعیت میانمار هستند، آزار دادهاند. این خشونت‌ها تاکنون صدها کشته و هزاران آواره بر جای گذاشته است.
