مجموعه نفت و پتروشیمی توانسته‌اند از برجام به‌خوبی استفاده کنند و نسبت به زنده‌کردن فاینانس و پیش‌پرداخت اقدام کنند. حالا بعد از گذشت تحریمها، دوباره روابط نفتی ایران به گذشته کلید می‌خورد. دیروز، پایگاه خبری رویترز از اعطای وام یک‌میلیارددلاری ویتول، بزرگ‌ترین فروشنده نفت خام جهان به ایران در ازای صادرات محصولات پتروشیمی به این شرکت خبر داده است. این اقدام، به عبارت دیگر، به معنای آن است که مشتریان نفتی ایران حاضر نیستند دست از ایران بشویند. حمید حسینی، عضو هیئت‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی هم این نکته را تأیید می‌کند. به گفته او، درحالحاضر ٢٣ شرکت که پیش‌تر متحد شرکت ملی نفت بودند، با وجود تحریمها و مشکلات باقیمانده، این آمادگی را دارند که در صنعت نفت ایران سرمایه‌گذاری کنند.
وام یک‌میلیارددلاری بزرگ‌ترین تاجر نفت خام به ایران
رویترز از قول چهار منبع آگاه خبر داد ویتول بزرگ‌ترین بازرگان نفتی جهان توافقی را با شرکت ملی نفت ایران نهایی کرده که براساس آن مبلغی بالغ بر یک میلیارد دلار به یورو با ضمانت صادرات محصولات پتروشیمی در آینده، به ایران به صورت وام داده است. تأمین مالی اولیه این توافق در واقع اولین قراردادی خواهد بود که بین ایران و یک خانه بازرگانی از زمان لغو تحریمها تاکنون نهایی شده است. ویتول و شرکت نفت ایران از اظهارنظر در این خصوص سر باز زده‌اند. این توافق نشان‌دهنده سرعت بازیابی صنایع نفتی ایران بعد از لغو تحریم‌های هسته‌ای است. به گزارش ایلنا، این توافق برخی از توافق‌های انجام‌شده سابق با شرکت‌های غربی را نیز مجددا احیا کرد؛ چراکه نه‌تنها تحریم‌های اتحادیه اروپا بلکه موانع آمریکا برای دسترسی به دلار نیز که برای بازیابی اقتصاد ایران ضروری بود برداشته شد. کمپانی‌های خارجی همچنان با احتیاط نسبت به احتمال شکست قوانین پیچیده قدم برمی‌دارند و شرکت‌های نفتی بزرگ نظیر شل و بریتیش پترولیوم و اِنی در بازگشتشان کُند عمل می‌کنند. مدیران عامل این شرکت‌ها عمدتا شهروندان آمریکا هستند و ازاین‌رو در ورود به بازار ایران به دلیل تحریم‌های باقیمانده آمریکا معذوریت‌هایی دارند. باب دودلی، مدیرعامل بریتیش پترولیوم یکی از این افراد است. دونالد ترامپ بار‌ها درباره مذاکره مجدد درباره توافق هسته‌ای حرف زده و ازاین‌رو تردید‌ها را دراین‌خصوص افزایش داده است، اما حضور مستقل خانه‌های بازرگانی که خصوصی هستند با انعطاف‌پذیری بیشتری همراه است و این خانه‌ها راحت‌تر و سریع‌تر از سایر شرکت‌ها می‌توانند وارد توافق با ایران شوند. خانه‌های بازرگانی، یکی از راه‌های دسترسی بلندمدت به حجم بالای محصولات نفتی در سال‌های اخیر بوده که با تأمین مالی اولیه و وام‌هایی که می‌دهند این امر میسر می‌شود. سیستم تأمین مالی اولیه ازسوي بازرگانان عمده‌ای، نظیر ویتول، منطقه کردستان عراق را در خلال جنگ ایران و عراق در دو دهه پیش، از خسارت‌های مالی ایمن نگه داشت. یک منبع آگاه در تهران به رویترز خبر داد توافق ویتول با ایران در اکتبر به امضا رسید و در این ماه عملیاتی شد. او گفت: این توافق به یورو است و نرخ سود این وام هشت درصد است که به صورت محصولات نفتی مبادله می‌شود. برخی محصولات می‌تواند از سوی بخش خصوصی مبادله شود و لزوما طرف آنها شرکت ملی نفت ایران نیست. بازرگانان به دنبال آغاز مبادله نفت خام خزر و محصولات این ناحیه با ایران هستند اما فرایند این توافق‌ها به‌کندی پیش می‌رود. ایران سومین تولید‌کننده بزرگ نفت اوپک است و بیش از ۵۰۰ هزار بشکه در روز محصولات پتروشیمی به‌ویژه سوخت نفت، گاز پترولیوم و نفتا به بازار آسیا صادر می‌کند.
کادوی ویتول به ایران
حمید حسینی، عضو هیئت‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی در گفت‌و‌گو با «شرق» از جزئیات بیشتر این توافق می‌گوید: ویتول پذیرفته مبلغی را به‌عنوان پیش‌پرداخت به ایران بدهد تا اولویت در برداشت چهار محموله از فراورده‌های نفتی ایران داشته باشد. از سویی با هربار دریافت این محموله‌ها، هزینه آن را به ایران خواهد پرداخت. در واقع این فاینانس نوعی امتیاز و کادو در مقابل دریافت حق تقدم در دریافت این فراورده‌های نفتی است. به گفته حسینی، یکی از راه‌های تأمین مالی آن است که قراردادهای بلندمدت فروش فراورده را بفروشیم. این نوع عملکرد به نحوی بای‌بک محسوب می‌شود، اما نه بای‌بک پروژه. در این نوع عملکرد، نیازی به اتمام پروژه نیست که از آن طریق محصول را دریافت کنیم. طرف خارجی برای اینکه قرارداد بلندمدت با اولویت در برداشت فراورده‌ها داشته باشد، حاضر می‌شود برای کشور مقابل، فاینانس کند. در واقع منابعی را از پیش پرداخت می‌کند، برای اینکه اولویت در برداشت برخی از فراورده‌ها داشته باشد. اکنون اولویت در برداشت چهار محصول (دو محموله مازول و دو محصول گازوئیل) برای شرکت ویتول در همین راستاست. این عضو هیئت‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی به سابقه این توافقات پیش از تحریمها اشاره می‌کند و می‌افزاید: این اتفاق پیش از تحریمها در صادرات محصولات پتروشیمی رخ می‌داد. پیش‌تر شرکت بازرگانی پتروشیمی ایران این توانایی را داشته که گاز مایع ایران را به همین طریق پیش‌فروش کرده و در یک سال تحویل مشتری دهد. اکنون دوباره این فرایند از فراورده‌های نفتی آغاز شده و می‌تواند به محصولات دیگر نیز سرایت کند. این فعال اقتصادی می‌گوید: کمپانی‌های بزرگ مانند ویتول این اقدام را روی محصولات دیگر مانند مس هم انجام می‌دهند. این کمپانی‌ها به‌عنوان مثال در گذشته، پیش‌پرداختی را به شرکت ملی مس پرداخت می‌کردند و انحصار و اولویت برداشت صادرات مس را در اختیار خود می‌گرفتند.
ویتول از اعتبار خود، به ایران فاینانس می‌دهد
او در توضیح این نوع روابط اقتصادی بین شرکت‌ها به اعتبار شرکت‌های بزرگ و از میدان به‌درکردن رقبا از سوی آنها اشاره می‌کند: این نوع کمپانی‌ها، چنین فاینانس‌هایی را از جیب خود پرداخت نمی‌کنند؛ بلکه به سبب اعتباری که نزد بانک‌های بزرگ دارند، خط اعتباری مد نظر را دریافت می‌کنند و به‌عنوان پیش‌پرداخت با درصدی سود در اختیار شرکت‌های مقابل قرار می‌دهند. به گفته او، تمایز شرکت‌های بزرگ با دیگر شرکت‌ها آن است که آنها این توانایی را دارند که با اعطای چنین امتیازاتی به فروشندگان، دیگر رقبا را از میدان خارج کنند.
به‌کارگیری یک میلیارد دلار در پروژه‌های نیمه‌تمام
حسینی در تشریح آنچه بین ویتول و شرکت ملی نفت ایران رخ داده، می‌گوید: شرکت ملی نفت در این قرارداد، یک میلیارد دلار را در پروژه‌های خود به کار می‌گیرد و کارمزد وام را به ویتول پرداخت می‌کند. اکنون شرکت ملی نفت پروژه‌های نفتی فراوانی به‌ویژه در پارس جنوبی دارد که می‌تواند با این نوع مبالغ در راستای تکمیل و توسعه آنها بکوشد. حسینی می‌گوید: در دوران تحریمها، امکان اعطای چنین فاینانسی یا پیش‌پرداخت وجود نداشت و اگر خریدی صورت می‌گرفت، در چراغ خاموش بود و با نام‌های دیگر خریدها انجام می‌گرفت.
مجموعه نفت و پتروشیمی از برجام به‌خوبی استفاده کردند
به گفته او، مجموعه نفت و پتروشیمی توانسته‌اند از برجام به‌خوبی استفاده کنند و نسبت به زنده‌کردن فاینانس و پیش‌پرداخت اقدام کنند. درحالحاضر ٢٣ شرکت که پیش‌تر متحد شرکت ملی نفت بودند، با وجود تحریمها و مشکلات باقیمانده، این آمادگی را دارند که در صنعت نفت ایران سرمایه‌گذاری کنند.
به گزارش «شرق»، ویتول، یک شرکت چندملیتی، به مرکزیت دو کشور هلند و سوئیس است که در زمینه تولید و مبادله انرژی و کالا فعالیت می‌کند.
دفا‌تر مرکزی گروه ویتول در شهرهای روتردام هلند و ژنو سوئیس قرار دارند. ویتول درحالحاضر بزرگ‌ترین فروشنده نفت خام جهان محسوب می‌شود.
