احزاب، گروه ها و جناح های سیاسی ایران بهتر از همه ادوار گذشته می دانند اگر با چند گزینه وارد رقابت شوند، چیزی جز شکست عایدشان نمی شود. البته درسی که هر دو جریان سیاسی طبق تجربیات گذشته فراگرفته اند، اگر از سوی اصولگراها در این دوره قابلیت اجرایی پیدا می کند، از سوی اصلاح طلبان در یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به کار گرفته شد.
به گزارش «تابناک»، اصلاح طلبان در اردیبهشت 92، چهره های مختلفی را برای نام نویسی در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم راهی وزارت کشور کردند. از میان این چهره ها که البته برخی از آنها به دور از تصمیم حزبی اعلام حضور داشتند، دو تن از کسانی که مورد حمایت اصلاح طلبان بودند با احراز صلاحیت شورای نگهبان راهی رقابت های انتخاباتی شدند. محمدرضا عارف و حسن روحانی در کنار 4 گزینه اصولگراها، در حالی تصمیم به ادامه مسیر تا پایان راه را داشتند که، دغدغه اصلاح طلبان برای شکست، تنها عامل «تعدد کاندیدا» از یک جناح می توانست باشد.
تعدد کاندیدا آن هم در شرایطی که اصلاح طلبان خود را نیازمند پیروزی در آن انتخابات می دانستند، دغدغه ای بود که جز انصراف یکی از دو گزینه ها قابل حل نبود. آنها در نهایت با مجاب کردن محمدرضا عارف برای کناره گیری از رقابت ها، با تک کاندیدای خود در برابر 4 کاندیدای اصولگرایان توانستند پیروز انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری شوند تا از همین روی، استراتژی جدیدی را در انتخابات آینده نه تنها برای خود بلکه برای جناح رقیب ترسیم کنند.
اما روشی که از سوی اصلاح طلبان پی ریزی شد، این بار در دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری چگونه دنبال می شود؟ این پرسشی است که پاسخ آن از سوی اصلاح طلبان با شک و شبهه همراه است. آنها با اینکه خود را ملزم به ورود به انتخابات با یک کاندیدا می دانند، برای روزهای ثبت نام برنامه دیگری را ریخته اند.
ترس از رد صلاحیت حسن روحانی، اصلی ترین محور جلسات اصلاح طلبان در ماه های باقی مانده تا انتخابات را تشکیل می دهد؛ ترسی که بسیاری از اعضای این جریان دچار آن شده اند، آنها را به فکر معرفی کاندیدای آلترناتیو انداخته تا با هر تصمیمی از سوی شورای نگهبان، بتوانند در انتخابات بمانند.
عدم احراز صلاحیت مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی که مهمترین گزینه مورد حمایت اصلاح طلبان در انتخابات سال 92 بود، اتفاقی نیست که به این راحتی از ذهن اصلاح طلبان پاک شود. آنها با شبیه سازی آن اتفاق براي اردیبهشت آینده، به این فکر می کنند که اگر تنها با یک گزینه که آن هم حسن روحانی است وارد انتخابات شوند، چگونه می توانند به تصمیم نهاد نظارتی انتخابات بر فرض رد صلاحیت تنها کاندیدای اصلاح طلبان، تن دهند.
هرچند طرح رد صلاحیت حسن روحانی از سوی برخی چهره های اصلاح طلب، مورد شماتت برخی دیگر از اعضای این جناح قرار می گیرد، قابلیت واقعیت یافتن را دارد. همان گونه که از صحبت های دو عضو حقوقدان شورای نگهبان برمی آید، رد صلاحیت رئیس جمهور مستقر آنقدرها هم عجیب و غریب نیست، که جریان سیاسی حامی او دست به انتخاب گزینه ای دیگر نزنند؛ هرچند این اتفاق در ادوار مختلف و برای 4 رئیس جمهوری قبلی روی نداده باشد.
بنابراین از آغاز شکل گیری مباحث انتخاباتی، اصلاح طلبان همچنان به برگزاری جلساتی مشغولند تا بتوانند اعضای مخالف را مجاب به معرفی کاندیدایی در کنار حسن روحانی کنند. از میان چهره های اصلاح طلب که طی دو ماه گذشته با تابناک گفت و گو داشته اند، عده ای با منطقی دانستن چنین تصمیمی، رد صلاحیت حسن روحانی را باورناپذیر ندانسته و عده ای دیگر با اعلام نارضایتی از نظر برخی چهره های اصلاح طلب اعلام می کنند که نباید رد صلاحیت رییس جمهوری مستقر را، امری عادی از سوی شورای نگهبان جلوه دهیم.
محمدجواد ظریف، اسحاق جهانگیری، محمدرضا عارف و محمدعلی نجفی از جمله گزینه های اصلاح طلبان بوده و هستند که مدت هاست از آنان نام برده می شود. چهره های شناخته شده ای که خیلی کار را برای معرفی آنان به جامعه از سوی اصلاح طلبان سخت نمی کند و شاید به همین دلیل باشد که آنها در فاصله چهار ماه مانده تا انتخابات هنوز هم به نتیجه ای قطعی نرسیده اند، برای ثبت نام در انتخابات در انتظار تصمیم اصلاح طلبان هستند.
اما صف موافقان معرفی کاندیدای آلترناتیو حسن روحانی طولانی تر از مخالفان آن است. در صف كوتاه مخالفان اولین کسی که حمایت خود را از معرفی کاندیدای آلترناتیو اعلام می کند، حسین کاشفی است. عضو جبهه مشارکت سابق، اجرای چنین پیشنهادهایی را به مصلحت نمی داند و معتقد است که اصلاح طلبان نباید پشت رئیس جمهور مورد حمایت خود را خالی کنند. او به جلسات مختلف اصلاح طلبان اشاره و تأکید کرد: تاکنون گزینه ای غیر از روحانی مطرح نیست و حتی بحثی هم بر سر آن نشده است. البته به صلاح هم نیست که کاندیدای دیگری مطرح شود و تمام کوشش ما این است که از ایشان حمایت کنیم.
محمدجواد حق شناس عضو حزب اعتماد ملی اما در موافقت با معرفی کاندیدای آلترناتیو بررسی سناریوها و گزینه های انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری را ناشی از ادعاهای شکل گرفته در فضای سیاسی کشور دانست و گفت: «اگر در فضای انتخاباتی سال آینده با وضعیت غیرقابل پیش بینی روبه رو شویم یا اتفاقاتی رخ دهد که ناشی از تصمیم نهاد نظارتی انتخابات باشد، آماده معرفی کاندیدای مورد نظر خود هستیم تا دچار غافلگیری نشویم».
ابراهیم امینی دیگر عضو حزب اعتماد ملی نیز از اختلاف نظر در بین اصلاح طلبان برای معرفی کاندیدای دیگری در کنار «حسن روحانی» خبر داد و گفت: این افراد معتقدند این اقدام منجر به تضعیف رئیس دولت یازدهم خواهد شد. این فعال سیاسی اصلاح طلب با بیان این دیدگاه از سوی جریان اصلاحات مطرح می شود که خروجی تصمیم اصلاح طلبان کاندیدای واحد باشد، افزود: این تصمیم به معنای آن نیست که غیر از «حسن روحانی» فرد دیگری به عنوان کاندیدا معرفی نشود.
اما در این میان احمد شیرزاد مخالف سرسخت معرفی کاندیدای آلترناتیو است. این عضو حزب مشارکت سابق با بکار بردن تعبیر «زاپاس» بجای آلترناتیو اظهار کرد: حسن روحانی با سابقه ممتد سیاسی، بدون هیچ مشکلی در دوره قبل، مورد تأیید نهاد نظارتی انتخابات قرار گرفت؛ بنابراین، به صلاح نیست با ورود به بحث هایی اینچنینی، برخی اقدامات را به یک نرم سیاسی تبدیل کنیم. او با اشاره به اینکه نمی توانیم وقوع هیچ لغزشی از سوی حسن روحانی را در طول مدت کشورداری او بپذیریم، چون او هیچ پرونده تخلفی در این دوره از خود بر جای نگذاشته است، عنوان داشت: چه دلیلی دارد، با اقدامات حامیان حسن روحانی، شرایط ذهنی را برای برخوردهای سلیقه ای با او فراهم کنیم؟
هرچند الهه کولایی موافقت یا مخالفت خود را برای معرفی کاندیدای آلترناتیو اعلام نکرد، آن را موکول به تصمیمات جمعی اصلاح طلبان که در جلسات مستمر آنان اخذ می شود کرد و با بیان اینکه «بحث ها و بررسی ها همچنان ادامه دارد و هنوز در شورای عالی اصلاح طلبان تصمیم گیری مشخصی صورت نگرفته است» تأکید کرد: «به نظر می رسد، در این زمینه باید احتمالات و سناریوهای مختلف را مورد نظر قرار داد و با نگاه غیرقابل پیش بینی بودن سیاست و تأثیر عوامل داخلی، خارجی و حتی منطقه ای، فعلا سیاست صبر و انتظار را در پیش گرفت».
رسول منتجب نیا، قائم مقام حزب اعتماد ملی نیز با بیان اینکه احزاب، گروه ها و شخصیت های اصلاح طلب قاطعانه پشت سر روحانی خواهند بود و ذره ای تردید به خود راه نخواهند داد، تأکید کرد: امروز رقبا و مخالفان دولت در صدد تضعیف روحانی هستند و تلاش می کنند هر کاری کنند تا او توفیق نیابد. وی با تأکید بر اینکه معرفی هر فردی در جریان اصلاح طلب به عنوان کاندیدای انتخابات معرفی شود را یک کار تخریبی می دانم، اظهار داشت: اگر دوستان از گزینه هایی نام بردند اشتباه بزرگی را مرتکب شدند.
اما حزب اعتدال و توسعه که اصلی ترین حامی حسن روحانی در انتخابات گذشته بوده و در این انتخابات نیز به سرعت به فعالیت های خود ادامه می دهد نیز در صف مخالفان حسن روحانی قرار دارد. محمود واعظی وزیر ارتباطات در دولت فعلی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات که از اعضای شاخص حزب اعتدال و توسعه است ضمن مخالفت صریح با معرفی کاندیدای آلترناتیو در کنار روحانی برای انتخابات آتی، تأکید کرد: بهتر است با ورود با يك كانديدا در انتخابات رياست جمهوري آينده تكليف مردم معلوم باشد.
وي در پاسخ به اينكه آيا اين نظر حزب اعتدال و توسعه بوده و يا نظر مشورتي با ساير احزاب است، خاطرنشان کرد: قطعا با احزاب ديگر در اين زمينه هماهنگ مي شويم. قطعا نظر ما اين است كه تمام احزابي كه همسو هستند و مشي اعتدالي دارند و از روحاني حمايت مي كنند با هم تصميم بگيرند و با هم سياست هاي خود را هماهنگ كنند تا هم افزايي بيشتري در انتخابات آينده داشته باشند.
حال که تا کمتر از چهارماه مانده به انتخابات هیچ خروجی از جلسات شورای هماهنگی احزاب اصلاح طلب و شورای سیاستگذاری اصلاح طلبان اعلام نشده است، باید منتظر ماند تا شاید اصلاح طلبان طی هفته های آینده نظر نهایی خود را اتخاذ کنند. آنان البته در همین روزها نیز همچنان بر گزینه های قبلا معرفی شده خود تأکید دارند و هنوز هم در حالت خوف و رجا به سر می برند.
اینکه پیش بینی آنان از نظر شورای نگهبان در بررسی احراز صلاحیت کاندیدای ریاست جمهوری چه خواهد بود، بر تصمیم آنان مبنی بر معرفی کاندیدای آلترناتیو، بسیار تأثیرگذار است؛ اما آن گونه که از اظهارات بسیاری از سیاسیون اصلاح طلب بر می آید، آنان با معرفی کاندیدای دیگری در کنار «حسن روحانی» از پیروزی خود در انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم مطمئن تر خواهند بود و احتمالا اين ريسك را نخواهند پذيرفت كه به بهانه عدم تضعیف روحانی، پشت رئیس دولت مستقر بایستند و برای ثبت نام تنها روحاني را راهي ساختمان فاطمي كنند.
روحاني جبراً براي بار دوم انتخاب خواهد شد چون جناح مقابل هيچ گزينه اي كه مورد اعتماد عامه باشد ندارند.