دولت دونالد ترامپ در اولین ماه از آغاز به کار خود، شاهد اولین خانه تکانی بزرگ است. ژنرال مایکل فلین، ماشور امنیت ملی دونالد ترامپ بعد از چندین و چند گزارش پیاپی از سوی رسانه های دموکرات نظیر CNN واشنگتن پست و نیویورک تایمز در رابطه با ارتباطات مخفی وی با مقامات و سفیر روسیه سرگی کیسلیاک در زمان انتقال قدرت و قبل از مراسم سوگند دونالد ترامپ، مجبور به ترک مقم خود و استعفا شد.
فلین در متن نامه خود به صراحت بیان کرده است که این استعفا در پی «اطلاعات اشتباه و غطلی» است که از تماس های تلفنی من در اختیار معاون اول رئیس جمهور و دیگران قرار گرفته است. پیش از این نیز مایکل فلین، ارتباطات خود با روسیه و مقامات این کشور را تکذیب کرده بود. همچنین مایک پنس، معاون اول ترامپ نیز بارها در برابر رسانه ها از وی دفاع کرده بود.
در 15 ژانویه مایک پنس در ارتباط با تماس تلفنی میان فلین و سفیر روسیه در آمریکا بیان کرده بود، این دو هیچ موضوعی مرتبط با ایالات ماتحده را به بحث نگذاشته اند. اما هفته گذشته، مطلبی در روزنامه واشنگتن پست منتشر شد که در آن 9 مقام مفعلی و سابق در ایالات متحده گفته بودند که مایکل فلین، موضوعاتی که احتمالا قانون اجازه آنها را نداده، با کیسلیاک «سفیر روسیه» به بحث گذاشته است.
طی روزهای گذشته نیز گزارش هایی از سوی رسانه های آمریکایی منتشر شده بود که بیان می کرد مایک پنس دچار یک درگیری ذهنی با این ماجرا شده و احتمال فریب خوردن توسط فلین را مد نظر دارد. اوایل صبح امروز، اسپایسر سخنگوی کاخ سفید در برابر رسانه ها حاضر شد و به صراحت بیان کرد که فلین از مایک پنس عذرخواهی کرده است.
این اخبار در حالی منتشر شد که صبح امروز، آسوشیتدپرس بیان کرد که وزارت دادگستری آمریکا در مورد ارتباطات مایکل فلین با روسیه به دولت ترامپ هشدار داده است. چند ساعت قبل از آنکه دولت اعلام کند، ماجرای ارتباطات مخفی فلین با سفیر روسیه را ارزیابی می کند - یعنی چند ساعت قبل از آنکه به یکباره فلین استعفا دهد - آسوشیتدپرس اعلام نموده بود که وزارت دادگستری طی چند هفته اخیر در مورد این ارتباطات به ترامپ هشدار داده بود است.
اما پیش از همه اینها، واشنگتن پست بود که از ماه دسامبر سال گذشته و در زمانی که سالی یتس هنوز دادستان کل آمریکا بود در مورد این ارتباطات مخفی - قبل از شروع رسمی ریاست جمهوری دونالد ترامپ - هشدار داده و گزارش هایی منتشر کرده بود. سالی یتس بعد از آنکه از تأیید فرمان ترامپ در منع ورود مسلمانان به آمریکا خودداری کرد از سوی وی برکنار شد.
گفته می شود مهمترین موضوعی که باعث شده ارتباطات فلین با سفیر روسیه جدی شود، این بوده که ماجرا و مسأله تحریم های روسیه از موارد اساسی بحث میان این دو بوده است. آن هم قبل از زمانی که دونالد ترامپ رسما دولت را در دست بگیرد. قانون ایالات متحده شهروندان عادی آمریکایی را از هرگونه ارتباط سری و سیاسی با کشورهای خارجی منع می کند.
گزارش های مربوط به این ارتباطات بر اساس گفته ها و اسنادی است که بسیاری از مقامات ایالات متحده در اختیار رسانه ها قرار داده بودند. ارتباطاتی که اسناد آن به حتی قبل از زمان انتخابات یعنی 8 نوامبر نیز می رسد؛ انتخاباتی که هنوز مسأله دخالت روسیه در آن به نفع دونالد ترامپ جدی است.
در این باره باید گفت، هم واشنگتن پست و هم نیویورک تایمز چندین گزارش منتشر کردند که طی آنها به موضوع تحریم های روزهای آخر اوباما در همین رابطه دخالت در انتخابات علیه مقامات روسیه پرداخته شده بود. این مسائل منجر به آن شد که از همان زمان میان دموکرات ها در سنا و جمهوری خواهان بر سر حمایت از فلین دودستگی ایجاد شود. دونالد ترامپ در این باره به خبرنگاران گفته بود: من از این موضوع اطلاعی ندارم و این مسأله را ندیده ام؛ این گزارش ها چیست؟ من اطلاعی ندارم اما بررسی می کنم.
پیش از این مایک پنس و خود فلین بارها موضوع ارتباط را تکذیب کرده بودند و کاخ سفید نیز گفته بود، موضوع این تماس ها تنها پیام های تبریک کریسمس بوده است.
انتصاب کیت کلاگ به جانشینی فلین
هنوز اخبار مربوط به استعفای فلین داغ بود که به سرعت بیانیه ای از سوی کاخ سفید منتشر شد و بیان کرد که کیت کلاگ ژنرال بازنشسته ارتش آمریکا به عنوان جانشین عملیاتی فلین منصوب شده است. در متن این بیانیه با اشاره به سوابق نظامی کلاگ آمده است که وی دو دوره در جنگ ویتنام شرکت کرده و سه نشان افتخار و پیروزی در کارنامه خود دارد.
کیت کلاگ، 72 ساله در اوهایو متولد شده و 36 سال خدمت نظامی کرده است؛ در ویتنام و به عنوان نیروی ویژه در کلمبیا و همچنین طی دوره اول جنگ عراق که در ستاد عملیاتی لشکر هشتاد و دوم هوایی آمریکا حضور داشته.
وی از سال 1977 تا 1989 نیز فرماندهی این لشکر را بر عهده داشت و بعد از آن نیز که در دوره بعد از جنگ عراق در سال 2004 به عنوان افسر ارشد ستاد عملیات در دوره موقت دولت عراق خدمت کرد، وجهه ای ملی پیدا کرد.
وی نیز مشابه با ماتیس عقاید افراطی در مورد ایران دارد و در يادداشتي مدعي شده بود که تفاوتي ميان ايدئولوژي ايران و داعش وجود ندارد. وي همچنين ايران را مستقيم مسئول کشته شدن دست کم 500 آمريکايي حاضر در جنگ عراق و افغانستان مي‌داند.
وی پس از بازنشستگی در ارتش در چند شرکت تکنولوژی از جمله اوراکل و شرکت تکنولوژی دفاعی کوبیک دیفنس در نقش پیمانکار حاضر شد تا از تجربیات علمیاتی و نظامی خود در یک حوزه دیگر بهره بگیرد.
وی در مقایسه با مایکل فلین چندان سابقه ای در حضور در کاخ سفید ندارد و در تیم انتقال قدرت ترامپ نیز حضور داشته است؛ اما نقشی بیشتر نمایشی بر عهده داشته و بعد از انتقال قدرت نیز به عنوان رئیس دفتر و دبیر اجرایی شورای امنیت ملی آمریکا منصوب شده است که از وی یک سنگین وزن نظامی ساخته بود که در مقامی بسیار پایین تر از صلاحیت خود قرار گرفته است.
وی اکنون قرار است موقت وظایف فلین را بر عهده بگیرد؛ اما از گزینه های جدی تری که برای جانشینی فلین سخن به میان آمده باید به دیوید پترائوس - که قبل از این برای وزارت دفاع و خارجه مطرح شده بود - و همچنین رابرت هوارد از کارمندان سابق سنت کام زیر نظر ماتیس و البته از اعضای شورای امنیت ملی دوران جورج بوش اشاره کرد.
نگاهی به جانشینان احتمالی مایکل فلین در کاخ سفید
دونالد ترامپ بعد از استعفای مایکل فلین به سرعت ژنرال بازنشسته یعنی کیت کلاگ را به عنوان جانشین موقت وی انتخاب کرده است تا رئیس دفتر و منشی اجرایی شورای امنیت ملی آمریکا اکنون به بالاترین مقام مشاور امنیتی در کاخ سفید برسد. البته به شکلی موقت.
اکنون وی به همراه دو تن دیگر از نظامیان آمریکایی از گزینه های اصلی جانشینی مایکل فلین در کاخ سفید هستند. ژنرال دیوید پترائوس که پیش از این از سوی ترامپ برای پست وزارت دفاع و خارجه در نظر گرفته شده بود و دریادار باب هاروارد که سابقه نظامی در نیروی دریای آمریکا را دارد.
اکنون نگاهی داریم به سوابق و فعالیت های این سه چهره مطرح برای جانشینی فلین در کاخ سفید.
کیت کلاگ
دقیقا همانند فلین، کیت کلاگ نیز یک ژنرال بازنشسته سه سه تاره است که بع از بیش از 3 دهه خدمت در نیروی نظامی آمریکا بازنشسته شده و بعد از آن به خدمت در دولت ترامپ مشغول شده است. وی تا قبل از استعفای فلین در واقع زیر نظر وی و به عنوان رئیس دفتر شورای امنیتی ملی خدمت میکرده است و اکنون به شکل موقت از سوی ترامپ جانشین فلین مستعفی شده است.
نکته جالب در مورد وی این است که قبل از شروع خدمت در دولت ترامپ، وی به عنوان یکی از مشاوران سیاست خارجی برای دونالد ترامپ و طی کمپین های انتخاباتی فعالیت کرده است. وی قبل از بازنشستگی از ارتش 36 سال خدمت نظامی کرده و پله های ترقی و رده های نظامی را یک به یک طی کرده است و در پایان جنگ عراق از خدمت نظامی بازنشسته شده.
مهمترین دوره خدمت وی در واقع مربوط به سال 2004 میشود که به عنوان رئیس فرمانده Coalition Provisional Authority که وظیفه بازسازمان دهی دولت و ارتش عراق را بعد از جنگ بر عهده داشت خدمت کرده است. وی به خاطر حضور در جنگ عراق و خدماتی که در بخش خصوصی کرده است چندان گزینه جدی برای ادامه کار به عنوان جانشین فلین نیست.
مکس بوت در فارین پالیسی به درستی اشاره کرده است که ترامپ آشنایی چندانی با کلاگ نداشته و در نتیجه بسیار بعید است که وی را به عنوان گزینه اصلی این پست بعد از فلین مد نظر داشته باشد.
دیوید پترائوس
باز هم همانند فلین، دیوید پترائوس هم یک ژنرال بازنشسته است که برای مدتها در ارتش آمریکا خدمت کرد و بعد از آن در دولت اوباما یک دوره صعود و افول اساسی را تجربه کرده است. ژنرال دیوید پترائوس یکی از کلیدی ترین چهره هایی است که اقدام به تدوین رهیافت ضد شورشی آمریکا برای تعارضات در خاورمیانه کرده است. وی در همین زمینه یک شهرت بسیار اساسی نیز دارد و آن حضور فعال و رهبری نظامی فرونشاندن ناآرامی های عراق در اواخر دهه قبل است. در دوره اوباما نیز وی صلاحیت های نظامی خود را به خوبی نشان داد تا آن که اوباما وی را به عنوان جایگزین ژنرال استنلی مک کریستال به عنوان فرمانده نیروهای آمریکایی در افغانستان منصوب کرد.
پترائوس برای مدتی این وظیفه را بر عهده داشت تا آنکه یک تغییر بزرگ دیگر در دوره اوباما منجر به آن شد تا پترائوس به عنوان رهبر و رئیس CIA انتخاب شود. این همان جایی بود که گزارش های اساسی در مورد روابط عجیب وی با نویسنده بیوگرافی اش، در نهایت منجر به آن شد که از وظیفه خود استعفا دهد. وزارت دادگستری آمریکا در آن زمان یک بازرسی را شروع کرد که طی آن اتهام پترائوس در اختیار گذاشتن اطلاعات سری با این خانم - که علاقه شخصی نیز میان آن دو برقرار بوده است - بیان شد. وی در نهایت مجرم شناخته شد و به دو سال تعلیق از هرگونه فعالیت نظامی و دولتی و همچنین پرداخت 100 هزار دلار جریمه محکوم گردید.
پیش از شروع دولت جدید دونالد ترامپ چندین بار با پترائوس در برج شخص خود دیدار داشت و بیان شده بود که او را به عنوان گزینه وزارت دفاع، وزارت خارجه و همچنین مشاور امنیت ملی در نظر دارد. اما در نهایت پترائوس نه این مناصب و نه هیچ مقام دیگری در دولت جدید به دست نیارود.
نکته اساسی در مورد پترائوس این است که اگر وی به عنوان جانشین مایکل فلین انتخاب شود، هنوز تا ماه آوریل امسال محکومیت وی در دوسال دوری از مناسب نظامی و دولتی برقرار است و این مساله کمی ماجرا را برای وی پیچیده کرده است.
باب هاروارد
اما بر خلاف فلین، کلاگ و پترائوس، باب هاروارد در نیروی دریایی آمریکا خدمت کرده است. بر اساس سوابق موجود وی در نیروی دریایی وی هم در شرق و هم در غرب سواحل آمریکا در نیروهای ویژه دریایی آمریکایی خدمت کرده است و پیش از این نیز سابقه ای در شورای امنیت ملی آمریکا دارد. البته در دوره جرج بوش. طی دوره اوباما نیز وی مدتی را به عنوان جانشین فرمانده کل سنت کام یا ستاد مرکزی ارتش آمریکا خدمت کرده است.
وی در خانواده ای بزرگ شده است که همگی از اعضای نیروی دریایی آمریکا بوده اند و زمانی که پدر وی به عنوان یک افسر نیروی دریایی خدمت میکرده است، مدت زمانی از کودکی خود را نیز در ایران سپری کرده. وی بعد از بازنشستگی در نیروی دریایی در شعبه امارات متحده شرکت لاکهید مارتین - سازنده جنگنده های اف 35 و بسیاری دیگر از تجهیزات پیشرفته نظامی برای ارتش آمریکا - به عنوان مدیر عامل خدمت کرده است.
در گزارش هایی که پیش از این واشنگتن پست در مورد ژنرال پترائوس و روابط نا مشروع وی با بیوگرافی نویسش منتشر کرده است، ایمیل های پترائوس نیز مورد اشاره قرار گرفته که در یکی از آنها ژنرال ماتیس که اکنون وزارت دفاع ترامپ را بر عهده دارد، باب هاروارد را به عنوان یک استعداد درخشان خطاب کرده است.
امکان تغییر رویکرد کاخ سفید به ایران با خروج فلین
اثرات خروج مشاور امنیت ملی ضد ایرانی ترامپ از کاخ سفید بر سیاست های دولت جدید آمریکا بر ایران را از چند جنبه اساسی می توان بررسی کرد. بدون هیچ شک، یکی از مهمترین عوامل اثرگذار بر رویکردهای سفت و سخت ترامپ در مورد ایران در کمتر از یک ماه ریاست جمهوری وی، مایکل فلین بوده است؛ هرچند تعداد چهره های ضد ایرانی در کاخ سفید در حال حاضر اندک نیست.
مایکل فلین به عنوان مشاور ارشد امنیت ملی ترامپ و نزدیک ترین چهره به دفتر کار ترامپ در کاخ سفید از اثر گذاری زیادی بر تصمیمات رئیس جمهور و سیاست گذاری های وی برخوردار بود و از آنجا که به خوبی می دانیم که فلین از یک فوبیای شدید در مورد ایران رنج می برد، می توان به خوبی حدس زد که مجرا و آبشخور تصمیمات سخت ترامپ در دو هفته اول ریاست جمهوری اش در مورد ایران کجا بوده است.
رستاخیز دوباره شورای امنیت ملی در آمریکا
رضا نصری، پژوهشگر مؤسسه عالی مطالعات بین المللی ژنو به خوبی و درستی در این زمینه اشاره کرده، اکنون در دولت ترامپ فرایندهای تصمیم سازی در سیاست خارجی از مدار وزارت خارجه بیرون رفته و به دست شورای امنیت ملی افتاده است. در واقع آنچه نصری به آن اشاره می کند ـ به عبارت ساده ـ این است که اکنون تصمیمات اساسی در شورای امنیت ملی ترامپ گرفته می شود و وزارت خارجه تنها به بازوی اجرایی این تصمیمات تبدیل شده است (و به احتمال قوی همینطور وزارت دفاع).
این مسأله یک رستاخیز در شورای امنیت ملی آمریکا در راستای تصمیم سازی است؛ همانند آنچه در دوران کسینجر یا برژنسکی و رایس دیدیم. اکنون آنچه بیش از هر چیز باید بر آن تمرکز کرد تا آینده و نتایج سیاست های ترامپ در حوزه سیاست خارجی را تبیین نمود، نه وزارت خارجه بلکه شورای امنیت ملی است. شاید به همین دلیل است که طی تقریبا یک ماه اخیر در حوزه سیاست خارجی ترامپ، کمتر نامی که شنیده شده است، نام رکس تیلرسون وزیر امور خارجه ترامپ باشد؛ آن هم در جایی که مایکل فلین و استفن بنن، بازی گردانان اصلی سیاست های ترامپ بوده اند.
این نخستین نکته ای است که باید در پاسخ به پرسش در مورد اثر خروج فلین از کاخ سفید بر رویکردهای دولت جدید آمریکا در رابطه با ایران مد نظر قرار داد. اکنون با این زمینه کلی باید به چند مسأله اساسی اشاره کرد.
فلین و توافق هسته ای
واشنگتن فری بیکون که یکی از نشریات محافظه کار و دست راستی ایالات متحده است، شب گذشته در مطلبی به نقل از چند مقام ارشد آمریکایی بیان کرد: استعفای فلین و خروج او از کاخ سفید، ناشی از تلاش های مقامات دولت قبل یعنی دولت اوباما برای خفه کردن یکی از منتقدان بزرگ توافق هسته ای با ایران بوده است.
این گزارش بیان کرده که مقامات پیشین دولت اوباما که هنوز با واسطه هایی در کاخ سفید نفوذ دارند و در رأس همه آنها بن رودز، مشاور سیاست خارجی باراک اوباما، طی تلاش های اخیر خود برای زنده نگاه داشتن توافق هسته ای به عنوان میراث بزرگ دوره دوم باراک اوباما ـ که آن را به دلیل اهمیتش Obamacare دور دوم نیز می داند ـ در حال دست و پا کردن اسنادی برای خارج کردن مایکل فلین، ضد ایرانی ترین چهره در کاخ سفید و از منتقدان اصلی توافق هسته ای با ایران هستند.
صرف نظر از اینکه خود کاخ سفید طی بیانیه ای به صراحت بیان کرده که دولت و شخص ترامپ از ماجرای ارتباطات فلین با روسیه آگاه بوده و گزارش واشنگتن فری بیکون اساسا سناریو سازی برای جهت دادن به این مسأله و مرتبط کردن آن با ایران به نظر می رسد، همین مطلب، مسأله اساسی در دل خود دارد؛ اکنون یکی از مهمترین قطعات پازل سیاست های ترامپ در مورد ایران در کاخ سفید دیگر حضور ندارد.
این مسأله می تواند اثر اساسی بر موضوع انتقادات از توافق هسته ای داشته باشد. البته پیش از این نیز دولت ترامپ تا حد زیادی به این نتیجه رسیده بود که نمی تواند مستقیم، کار چندانی در مورد توافق هسته ای صورت دهد؛ اما به نظر، همه سناریوها و تصمیمات دولت ترامپ در این راستا بود که غیر مستقیم ایران را در مسیری تحت فشار قرار دهد که موج های آن ساحل توافق هسته ای را درنوردد. اثرگذاری مایکل فلین هم در پشت صحنه و هم جلوی دوربین رسانه ها در این موضوع انکارناشدنی است.
با خروج فلین از کاخ سفید فعلا برای مدتی سیاست های تعریف شده پیش از این در مورد توافق هسته ای احتمالا با وقفه ای اساسی مواجه خواهد شد و شاید با توجه به جایگزین های فلین در کاخ سفید، آن لبه تیز قبلی را تا حد زیادی از دست بدهد.
موضوع نتانیاهو و نقشه های «بی بی»
قرار است، امروز بنیامین نتانیاهو با دونالد ترامپ دیدار کند؛ دیداری که پیش از این گفته شده بود مهمترین دستور کار آن، ایران و پراکسی ها و نایبان ایران در منطقه خاورمیانه است. البته موضوع صلح خاورمیانه و تحرکات شهرک سازی اخیر اسرائیل نیز از جمله موضوعات این دیدار است که نتانیاهو چندان علاقه ای به طرح آنها ندارد.
مارک لندر، ستون نویس نیویورک تایمز در مطلبی به خوبی اشاره کرده که استعفای فلین از کاخ سفید به شدت موضوع دیدار نتانیاهو و ترامپ را تحت تأثیر قرار می دهد. نتانیاهو با این امید روانه واشنگتن شده که فشارهای آمریکا بر ایران را دو چندان کند، ولی اکنون بزرگترین منتقد و چهره ضد ایرانی در کاخ سفید دیگر حضور ندارد.
در حالی که فلین در کاخ سفید نیست و رکس تیلرسون و جیمز ماتیس نیز هر دو در سفر دیپلماتیک - نظامی هستند، احتمالا ترامپ به همراه جرد کوشنر، مشاور خاورمیانه و داماد ترامپ، و استفن بنون با نتانیاهو دیدار می کند. این ترکیب بیش از هر چیز می تواند موضوع و محور دیدار را از ایران به سمت ماجرای شهرک سازی های اسرائیل و صلح خاورمیانه سوق دهد.
مارتین ایندیک، فرستاده مخصوص اوباما برای صلح خاورمیانه در این زمینه می گوید: در مورد موضوعی که نتانیاهو علاقه زیادی برای صحبت پیرامون آن دارد (ایران) اکنون او بازیگر اصلی خود در کاخ سفید را در کنار ندارد. هم اکنون فلین که بازیگر اصلی طرح های نتانیاهو برای ایران بوده، استعفا داده است.
در این زمینه، می توان گفت با توجه به این مسأله احتمالا تا تعیین جانشین اصلی فلین برنامه های نتانیاهو نیز با وقفه ای اساسی روبه رو خواهد شد. این امر یعنی آنکه دوباره احتمال از دست رفتن و نادیده گرفتن بخش هایی از طرح شکل گرفته در ذهن بی بی برای ایران یا حداقل تغییر اساسی در آنها قوت می گیرد.
آینده سیاست های کاخ سفید در مورد ایران
بازگردیم به نکته نخست، یعنی بازیگری اصلی شورای امنیت ملی آمریکا در حوزه سیاست خارجی و اینکه آیا خروج فلین از کاخ سفید به معنی دوره ای آرام تر و راحت تر برای ایران است یا نه؟
پاسخ نخست: آری. مایکل فلین کسی است که باور دارد، ایران پشت بمب گذاری بنغازی لیبی است و برای مدتها همه تیم خود را مشغول آن کرده بود که سندی برای نظریه توهمی وی در این زمینه پیدا کنند. وی کسی است که می گوید، بن لادن با تهران رفت و آمد داشته و با ایران مشغول کار بر روی سلاح های شیمیایی بوده است. فلین شخصی است که اعتقاد قلبی دارد، به این که اسنادی سری در توافق هسته ای اوباما با ایران وجود دارد که اوباما نخواسته آنها منتشر شود.
قطعا خروج یک چنین شخصی از مرکز حلقه تصمیم گیری در شورای امنیت ملی کاخ سفید، می تواند تا حد بسیاری جنبه های ضد ایرانی تصمیم های ترامپ را تعدیل کند. اکنون ذهنی که پارنویا و توهم اساسی در مورد نیات ایران داشت، دیگر جزو اثرگذاران اصلی بر سیاست های دولت جدید آمریکا نیست و در نتیجه هر شخص دیگری هم که به جای او در این مقام قرار بگیرد، ویژگی های شخصیتی فلین و رویکردهای وی به ایران را نخواهد داشت.
اما پاسخ دوم به این پرسش، خیر است. خیر به این دلیل که انتصاب شخصی مانند فلین، جیمز ماتیس یا استفن بنن را از سوی ترامپ باید در یک زمینه کلی تر نگاه کرد. بر خلاف آنچه در مورد ترامپ تصور می شود و بر خلاف نظراتی در مورد اینکه وی سلامت روانی ندارد، باید گفت که اتفاقا وی هوشمندانه تیم خود را چیده است و اهدافی که برای یک چنین چینشی در نظر داشته، قطعا تغییری نکرده و نخواهد کرد.
در واقع شخصی مانند فلین به این جهت در پست مشاور امینت ملی منصوب شده بود که با رویکردها و اهداف ترامپ همخوانی و همراهی داشته است؛ هرچند با دوزی متفاوت و زیاد. تغییر کارگزار در این ساختار ایده ای و عینی چندان به نظر مهم نیست و در نهایت احتمالا شاهد آن خواهیم بود که شخص بعدی کما بیش همین رویکردها در مورد ایران - و سایر موضوعات سیاست خارجی ترامپ - را ادامه خواهد داد، اما با منشی متفاوت تر از فلین.
چندی پیش، استفن والت نظریه پرداز روابط بین الملل در مطلبی جالب توجه در فارین پالیسی به زیبایی بیان کرده بود، آنچه جهان ترامپ و آدم های او را شکل داده است، ایده های برآمده از ذهنیت هانتینگتونی است. برخورد تمدن ها و این که تمدن اسلامی در حال غلبه بر دنیای یهودی ـ مسیحی است.
ترامپ، بنن، رودی جولیانی، فلین، پومپئو و بسیاری دیگر از ارکان حلقه دولت ترامپ با یک چنین رویکردی در کاخ سفید قرار گرفته اند و قطعا خروج یکی از این ها به معنی داخل شدن شخص دیگری با رویکردی متفاوت نیست. از این جهت که باید گفت در نهایت خروج فلین چندان تغییری در سیاست های ضد ایرانی و ضد اسلامی ترامپ ایجاد نخواهد کرد؛ هرچند جانشین وی و ویژگی های عملیاتی و شخصیت او اهمیت زیادی در شدت و ضعف این سیاست ها خواهد داشت.
